تۇمانباي مولداعاليەۆ. باقىتتى بول، قازاعىم
20 ناۋرىز - اقىن تۇمانباي مولداعاليەۆتىڭ تۋعان كۇنى.
تۇما جىردىڭ باستاۋىنداي ءمولدىر پوەزياسىمەن ادەبيەتىمىزدىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن اقىننىڭ جاۋھار جىرلارى حالقىمەن بىرگە جاساسىپ كەلەدى. تۇمانباي اقىننىڭ ليريكالىق ولەڭدەرى ءالى تالاي جاننىڭ جۇرەك قىلىن شەرتىپ، كوڭىلىنە قوناقتارى حاق.
ايگىلى اقىننىڭ تۋعان كۇنىنە وراي ءبىر توپ ولەڭدەرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.
Abai.kz
وتكەن كۇندەرگە حات جازدىم
وتكەن كۇندەرگە حات جازدىم،
ءوشىپ قالماسىن وتى دەپ.
ىزدەيدى، مۇمكىن، حات جازدى
ارمانعا تولى كوكىرەك.
تاعدىرىم، مەنى جۇدەتپە،
بيىكتەپ ۇشسىن نار قۇسىم.
قارتايعان قايسار جۇرەكتە،
جىگىتتىڭ وتى، بارمىسىڭ.
بىتپەگەن ءانى، اۋەنى،
جىگىت ەدىم عوي مەن كۇشتى.
بەس جاپىراعىم بار ەدى،
ءبىر جاپىراعىم جەلگە ۇشتى.
قۇلاتىپ الدىم اي، كۇندى،
جىلادى جانىم ەڭىرەپ.
كوتەرىستى اۋىر قايعىمدى،
سۇيەدى ەلىم مەنى كەپ.
نايزاعاي سوققان قاراعاي
ورماندا وسى از با، اتتەڭ.
جاڭا اياقتانعان بالاداي
جۇرەمىن قۇلاي جازداپ مەن.
ولەڭ جازباسام
ولەڭ جازباسام،
بىردەڭەم جوعالعانداي،
مازام كەتىپ جۇرەمىن وڭالا الماي.
السىزدىك پەن مانسىزدىك، مازاسىزدىق،
سوڭىمنان ءبىر ەرەدى ولار قالماي.
ءوزىمدى ءوزىمدى ۇناتپاي،
20 ناۋرىز - اقىن تۇمانباي مولداعاليەۆتىڭ تۋعان كۇنى.
تۇما جىردىڭ باستاۋىنداي ءمولدىر پوەزياسىمەن ادەبيەتىمىزدىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن اقىننىڭ جاۋھار جىرلارى حالقىمەن بىرگە جاساسىپ كەلەدى. تۇمانباي اقىننىڭ ليريكالىق ولەڭدەرى ءالى تالاي جاننىڭ جۇرەك قىلىن شەرتىپ، كوڭىلىنە قوناقتارى حاق.
ايگىلى اقىننىڭ تۋعان كۇنىنە وراي ءبىر توپ ولەڭدەرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.
Abai.kz
وتكەن كۇندەرگە حات جازدىم
وتكەن كۇندەرگە حات جازدىم،
ءوشىپ قالماسىن وتى دەپ.
ىزدەيدى، مۇمكىن، حات جازدى
ارمانعا تولى كوكىرەك.
تاعدىرىم، مەنى جۇدەتپە،
بيىكتەپ ۇشسىن نار قۇسىم.
قارتايعان قايسار جۇرەكتە،
جىگىتتىڭ وتى، بارمىسىڭ.
بىتپەگەن ءانى، اۋەنى،
جىگىت ەدىم عوي مەن كۇشتى.
بەس جاپىراعىم بار ەدى،
ءبىر جاپىراعىم جەلگە ۇشتى.
قۇلاتىپ الدىم اي، كۇندى،
جىلادى جانىم ەڭىرەپ.
كوتەرىستى اۋىر قايعىمدى،
سۇيەدى ەلىم مەنى كەپ.
نايزاعاي سوققان قاراعاي
ورماندا وسى از با، اتتەڭ.
جاڭا اياقتانعان بالاداي
جۇرەمىن قۇلاي جازداپ مەن.
ولەڭ جازباسام
ولەڭ جازباسام،
بىردەڭەم جوعالعانداي،
مازام كەتىپ جۇرەمىن وڭالا الماي.
السىزدىك پەن مانسىزدىك، مازاسىزدىق،
سوڭىمنان ءبىر ەرەدى ولار قالماي.
ءوزىمدى ءوزىمدى ۇناتپاي،
قۇنسىزدانام،
كوز الدىما كەلەدى كۇنسىز دالام.
قۋات تاپپاي ۇشۋعا، قونۋعا دا،
مۇڭايامىن، وزىمشە قۇر سىزدانام.
باقىتپەن دە كەزىندە باستاس ەدىك،
بارا جاتام ءبىرتۇرلى بوسقا سەمىپ.
ءوزىمدى ءوزىم الدايمىن،
وتىرىگىمە
ءوزىم سەنبەي، قالارداي باسقا سەنىپ.
مەيىرىمەنەن كوڭىلىن ءجىبىتتى دە،
اياق باستى شالدىققا جىگىت، مىنە.
نە تاپسام دا، بارلىعىن جىردان تاپتىم
كۇدىكتى دە، كۇلكىنى، ءۇمىتتى دە.
ءومىرىمنىڭ وزەنى جاي اقپاستان،
كۇندە تاڭدا ۇيقىمنان وياتتى اسپان.
جىردىڭ ءوزى - بىتپەيتىن دەنساۋلىعىم،
ەركە كۇنىم ەرتەڭگە اياق باسقان.
جارقىلدايمىن، كارىلىك، سەنى ۇمىتىپ،
جىگىتتىكتىڭ كەۋدەمە جەلى ءبىتىپ.
ءومىر سۇرسەم دەيتۇعىن ءۇمىت-كەمە
جاعالاۋدا تۇرادى مەنى كۇتىپ.
قىرلانادى، سۇرلانادى
قىرلانادى، سۇرلانادى،
ءوڭىڭ كەيدە بۇزىپ دالا.
كەلىپ قارتتىق ءبىر حابارى،
سوقپاي كوڭىلىڭ قىزىققا دا،
جۇرەتىن ءبىر كۇندەرىڭ بار
اتقا مىنبەي، جاياۋ قالىپ.
كوڭىل كەتىپ گۇلگە قۇمار،
وتىراسىڭ وي ويلانىپ....
مەنىڭ دە كوپ،
كىنام از با،
ءبارى دە ەپتەپ ويانادى.
كوڭىلىڭدەگى كۇلكى، ناز دا
كوز جاسىنا بويالادى.
قىزىقتى كەش، قۇمار ءانى
بارا جاتىر ءبارى سيرەپ.
سابيلەرىڭ شىعارادى
شىڭارۋدان سەنى سۇيرەپ.
تاڭ اتتى, ءبىرازدان سوڭ كۇن شىعادى
تاڭ اتتى، ءبىرازدان سوڭ كۇن شىعادى،
جايادى بار الەمگە نۇر شۇعانى.
تاعى ەرتە ويانىپ اپ وي قۋالاپ،
كوڭىلىم ءبىر جاقتارعا قۇلشىنادى.
كوڭىلىم دامەتەدى الىستاردان،
ءۇنسىز كەپ جۇرەگىممەن تابىستى ارمان.
نۇر جيام كوكىرەگىمە تاعى، تاعى
جىلجىعان العا قاراي اعىستاردان.
قاقپاسىن جۇرەگىمنىڭ نۇرعا اشتىرىپ،
ءار تاڭنان دامەتەمىن ءبىر جاقسىلىق.
ءار ءاندى كەۋدەمدەگى وياتسىن دا،
جىبەرسىن جولاۋشىعا جولداس قىلىپ.
كۇندى بەر جۇرەگىمە، جارىق كۇندى،
باقىتقا باياعىداي قارىق قىلعىن.
اناۋ ءبىر شال-شاۋقاننىڭ اراسىنان
قارتايعان مەن ءوزىمدى تانىپ تۇرمىن.
كارىلىك كوزدەرىمدى باقىرايتىپ،
ارماننىڭ كەلدى ۇيىمە اتى قايتىپ.
ايايمىن ءوزىمدى ءوزىم وڭاشادا،
قويامىن وزىمە ءوزىم اقىل ايتىپ.
تاڭ اتسا، كۇن باتادى كوپ ەتپەي-اق،
تىنشىعام كوڭىلىمدەگى بوبەكتى اياپ.
جۇرەتىن قىزدار قورشاپ قىزىق داۋرەن
كەتەدى، كەلەدى دە ماعان تاياپ.
تارىققاندا تابىنارىم - ولەڭىم
تارىققاندا تابىنارىم - ولەڭىم،
جابىققاندا جالىنارىم - ولەڭىم.
بارلىعى دا ولەڭىمدە ساقتاۋلى -
اقىن بولىپ نەنى ايتتىم مەن، نە دەدىم.
جۇرەگىمە سۇيەنەمىن كۇي بىلگەن،
جىرى ارقىلى جۇرت كوڭىلىن يدىرگەن.
ەڭ الدىمەن ءسۇيدىم ادامداردى مەن،
انام كورىپ، اكەم كورىپ ءسۇيدىم مەن.
سول ءومىردىڭ دەگەندەرىن قۇپ الدىم،
ارقاشاندا كوكتەم الدىم، نۇر الدىم.
جاقسى كوردىم قاتار جۇرگەن دوستاردى،
تابىسىنا، شابىسىنا قۋاندىم.
كوڭىلىم دەپ ۇقتىم گۇلدى، كوگالدى،
ورگە باستار ءومىرىمنىڭ جول الدى.
مەن جاماندىق ىستەگەم جوق ەشكىمگە،
قولدان كەلگەن جاقسىلىعىمدى
ەل الدى.
كوكتەمدەگى كوك وزەندەي تاسيمىن،
جالعىز اۋىز جامان سوزدەن جاسيمىن.
قاتتى سوزگە بارعانىم جوق ەشكىممەن،
ءتاتتى سوزگە جەبەۋشىم دەپ باس ءيدىم.
ءبىرىن-ءبىرى سۇيەپ تۇر عوي ورماندار،
وسيەتسىز، قاسيەتسىز بولماڭدار.
ەي، ادامدار ءبىر-ءبىرىڭدى قولداڭدار،
ەي، ادامدار، ءبىر-ءبىرىڭدى قورعاڭدار.
ماحامبەت
ەكى ءجۇز جىل. سەن تۋعالى، ماحامبەت،
ەكى ءجۇز جىل جۇلدىزدارعا ۇمتىلعالى،
ماحامبەت.
دۇشپانىڭ دا، زىمىراعان جىلدار دا
كەلمەدى عوي سەنى ماڭگى قۇرتۋعا ءالى، ماحامبەت.
سەن جىل سايىن بيىكتەدىڭ، اسقاقتادىڭ،
ماحامبەت.
جاماندىقتىڭ جارماساتىن
جاسقاپ ءبارىن، ماحامبەت.
كوتەرىلدىڭ بيىگىنە داڭقتىڭ دا
ابىرويدىڭ،
ءور وزەن بوپ كەڭ دالادا بوسقا اقپادىڭ،
ماحامبەت،
جىرلارىڭدى بالا كەزدە جاتقا ايتىپ ەم،
ماحامبەت.
جىگىتىمدە جىگىتتەرگە ماقتايتىن ەم،
ماحامبەت
اقىندىق تا ۇلى مايدان،
ءبىر مايداندا جەڭىلسەم،
كەلەسى ءبىر جەڭىستەرگە باپتايتىن ەڭ،
ماحامبەت.
سەنشە كەتسەك، بۇل دۇنيەگە سەنشە كەلىپ،
ماحامبەت،
حالىق دەگەن ۇلى انادان ەمشەك ەمىپ، ماحامبەت.
اقىندىق پەن باتىرلىقتىڭ
تۋىن بىردەي كوتەرىپ،-
سانامىزدا وت بوپ جاندىڭ
ورشەلەنىپ، ماحامبەت.
سەن ءتىرىسىڭ ءالى كۇنگە، سەن ولمەدىڭ، ماحامبەت،
شىڭ، اسۋدا اتىڭ تايىپ بوگەلمەدىڭ،
ماحامبەت.
اقىندىقتىڭ حاس باتىرلىق
ەكەندىگىن، ەندەشە.
ومىرىڭمەن ءوزىڭ كەشكەن دالەلدەدىڭ،
ماحامبەت.
ەل جادىندا ماڭگى باقي ەسەن ەرسىڭ، ماحامبەت،
ساعان دەگەن ەل پەيىلى ەسەلەنسىن، ماحامبەت.
ءدال وزىندەي اتقا ءمىنىپ، ءدال وزىندەي جىر تولعاپ،
كەلەتۇعىن ۇرپاقتارىڭ وسە بەرسىن، ماحامبەت!
بورىش
لىپىلداپ تۇسكەنىممەن جىلدام كوزگە،
مەن جولداس تابا المادىم جىردان وزگە.
قايعىنى شابۋ كەرەك قىلىشپەنەن،
اي-كۇنىڭ سەنى ايالاپ تۇرعان كەزدە.
ارالا دۇنيەنى دەن ساۋىندا،
بەرگەنى ساعان قۇداي بەرسە اۋىلعا.
دايىندا قىزىڭا دا جاساۋدى ەرتە،
تايىن دا كورسەتىپ قوي اساۋ ۇلعا.
ۇيقىدان ءجۇر ءوزىڭدى كىل وياتىپ،
ويلانۋ، وياۋ ءجۇرۋ - و دا باقىت.
اكەلىك بورىش دەگەن بورىشىڭدى
ۇمىتىپ كەتىپ جۇرمە قۇداي اتىپ.
جانسىڭ با جاۋراعانعا وت بەرەتىن،
جومارت بول ازدىڭ ءوزىن كوپ كورەتىن.
اعالىق بورىش تا بار اتقاراتىن،
ءبىر ءوزىڭ ءىنى الدىندا وتكەرەتىن.
قايعىنى، بىرگە كوردىك قۋانىشتى،
كوگىنە كەۋدەمىزدەن قىران ۇشتى.
بورىش بار ازاماتتىق ەل الدىندا،
قالاي دا وتەۋ كەرەك سول بورىشتى.
باقىتتى بول، قازاعىم
باقىتتى بول، قازاعىم،
قايدا جۇرمە،
بارا المادىق كوبىندە تويعا بىرگە.
ۇلەستىرىپ اركىمگە بەرەتىندەي،
ءبىزدىڭ تۋعان ولكەمىز باي ما گۇلگە؟!
ءبىز بىتپەيمىز، جات بىزگە ونداي ۇعىم،
تابىستادىق تاريحقا تانداي ۇلىن.
كەلىن تۇسكەن كەڭ ۇيگە كەڭ جۇرەكپەن
جاراسادى جاساساق قانداي ىرىم.
مەن ەلىمنىڭ ۇناتام ەر مىنەزىن،
كوپكە قىزمەت جاسايمىن جالعىز ءوزىم.
كەلىن تۇسكەن ۇيلەردەن اسەم ءۇيدى
كورگەن ەمەس تۋعالى مەنىڭ كوزىم.
اسەم اندەر جاڭبىر بوپ توگىلەدى،
باقىتى كوپ نە دەگەن ءومىر ەدى.
قىز ۇزاتىپ جاتقان ءۇي قىزىعىمنىڭ
باسى بولىپ ارقاشان كورىنەدى.
وياناسىڭ، ويشىلىم، كۇنمەن بىرگە،
كوبەلەك بوپ ۇشاسىڭ گۇلدەن گۇلگە.
قۋانىشىڭ كوپ بولىن سەنىڭ، قازاق.
از كورمەدىڭ قايعىنى ءبۇل ومىردە.
تۋعان جەردى كورەمىز جانىمىزداي.
ءان ءبىر ارمان، ايتامىز ونى بۇزباي.
ارقاشاندا باقىتتى بولعىن، قازاق،
جيىرماداعى جىگىتتەي، ارۋ قىزداي.
