بۇگىن جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى (جسدپ) كەزەكتى سەزدىن وتكىزدى. ءسال كەشىگىڭكىرەپ بىزدە باردىق. بارساق، سىرتتا جسدپ-سى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءامىرجان قوسانوۆ «مەنى سەزگە كىرگىزبەدى» دەپ سىرتتا وتىر ەكەن. ءسويتىپ، ءامىرجان مىرزانى از-كەم اڭگىمەگە تارتتىق.

ءامىرجان قوسانوۆ:

-   بۇگىن بىتەۋ جارانىڭ جارىلعان كۇنى. سوندىقتان ايتايىن. 2009 جىلى ەكى ىرگەلى پارتيا -  «ازات» پەن «جسدپ» بىرىكتى. بۇل بىرىگۋدە «ازات» پارتياسى ءوزىن ساياسي قۇرباندىققا شالىپ، ءوزىن جويۋعا جىبەردى دە، جسدپ پارتياسىنىڭ نەگىزىندە بىرىكتى. بۇل - قازاقستان وپپوزيتسياسىندا وڭ قادام بولدى.

تۇياقبايعا دا، ابىلوۆكە دە وپپوزيتسيا بىرگە بولۋ كەرەك دەپ ءاۋ باستان ايتىپ كەلەمىن.  وپپوزيتسيا ءۇشىن التىنبەك، زامانبەك، باتىرحان، اسحات ءومىرىن بەرىپ جاتقان كەزدە ءبىزدىڭ قىزمەت پەن ورىنتاق ءۇشىن كىم تورگە وزادى دەۋىمىز ۇيات. حالىق بۇل ءىسىمىزدى تۇسىنبەيدى. تىركەلمەگەن پارتيالار مەن ۇلتتىق ماسەلە كوتەرىپ جۇرگەن قوعامدىق قوزعالىستارعا ەسىگىمىزدى اشايىق، بىرگە بولايىق دەدىم. بىراق، وكىنىشكە قاراي، جارماحان باستاعان توپ  جسدپ-نىڭ جارعىسىندا توراعا عانا بار، تەڭ توراعا، باس حاتشى جوق دەگەندى جەلەۋ قىلىپ، بۇگىن مىنە، سەزدىن وتكىزىپ جاتىر.

بۇگىن جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى (جسدپ) كەزەكتى سەزدىن وتكىزدى. ءسال كەشىگىڭكىرەپ بىزدە باردىق. بارساق، سىرتتا جسدپ-سى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءامىرجان قوسانوۆ «مەنى سەزگە كىرگىزبەدى» دەپ سىرتتا وتىر ەكەن. ءسويتىپ، ءامىرجان مىرزانى از-كەم اڭگىمەگە تارتتىق.

ءامىرجان قوسانوۆ:

-   بۇگىن بىتەۋ جارانىڭ جارىلعان كۇنى. سوندىقتان ايتايىن. 2009 جىلى ەكى ىرگەلى پارتيا -  «ازات» پەن «جسدپ» بىرىكتى. بۇل بىرىگۋدە «ازات» پارتياسى ءوزىن ساياسي قۇرباندىققا شالىپ، ءوزىن جويۋعا جىبەردى دە، جسدپ پارتياسىنىڭ نەگىزىندە بىرىكتى. بۇل - قازاقستان وپپوزيتسياسىندا وڭ قادام بولدى.

تۇياقبايعا دا، ابىلوۆكە دە وپپوزيتسيا بىرگە بولۋ كەرەك دەپ ءاۋ باستان ايتىپ كەلەمىن.  وپپوزيتسيا ءۇشىن التىنبەك، زامانبەك، باتىرحان، اسحات ءومىرىن بەرىپ جاتقان كەزدە ءبىزدىڭ قىزمەت پەن ورىنتاق ءۇشىن كىم تورگە وزادى دەۋىمىز ۇيات. حالىق بۇل ءىسىمىزدى تۇسىنبەيدى. تىركەلمەگەن پارتيالار مەن ۇلتتىق ماسەلە كوتەرىپ جۇرگەن قوعامدىق قوزعالىستارعا ەسىگىمىزدى اشايىق، بىرگە بولايىق دەدىم. بىراق، وكىنىشكە قاراي، جارماحان باستاعان توپ  جسدپ-نىڭ جارعىسىندا توراعا عانا بار، تەڭ توراعا، باس حاتشى جوق دەگەندى جەلەۋ قىلىپ، بۇگىن مىنە، سەزدىن وتكىزىپ جاتىر.

ادىلەتتىلىك ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەندىكتەن پارتيا ىشىندەگى ىستە ءادىل بولۋى ءۇشىن 2009 جىلى ەكى پارتيا بىرىككەن كەزدە بولعان دەلەگاتتاردىڭ ءبارىن تۇگەل شاقىرىپ، «ادىلەت مينيسترلىگى تىركەمەي جاتىر. نە ىستەيمىز؟» دەپ اقىلداسا وتىرىپ شەشۋ كەرەك ەدى.  ال، مىنا سەزدە دەلەگاتتاردىڭ ەلۋ پايىزى عانا وتىر. قالعانى شاقىرىلماعان.

مەن جسدپ-سى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىمىن. سەزدگە كەلىپ تۇرمىن. بىراق مەنى كىرگىزبەدى.

-   سەزدگە نەگە كىرگىزبەدى دەپ ويلايسىز؟ سىزدەن قورقا ما، كۇدىكتەنە مە؟ جوق الدە اڭگىمەلەرىڭىز جاراسپاي ما؟

-  بۇلار مەنى ورىنتاققا تالاسىپ، زالدى ءۇيىرىپ الىپ كەتەدى دە توراعالىققا تالاسادى دەپ ويلايدى-اۋ دەيمىن.  وسىدان 10 كۇن بۇرىن تۇياقبايدىڭ كومەكشىسىنە حابارلاسىپ، پارتيانىڭ بىرلىگىن ويلايىق، سوندىقتان مەن جارماحانمەن كەزدەسەيىن دەپ ايتقانمىن. 10 كۇن ءوتتى. تۇياقباي حابارلاسقان جوق.

ال، كەشە ساعات 10 دا تۇياقبايدىڭ كومەكشىسى حابارلاسىپ، «ءسىز سەزدگە كەلمەي-اق قويىڭىز» دەيدى. مەن ءوزى تىك مىنەز اداممىن. ءسويتىپ، شاعىن باياندامامدى دايىنداپ الىپ، سەزدگە قاتىسۋعا كەلگەن بەتىم ەدى.

مەنى سەزدگە كىرگىزبەۋى پارتيانىڭ قازىرشى باسشىلىعىندا وتىرعان ازاماتتاردىڭ كەشىرىڭىز، ارتىنىڭ اشىلۋى. ياعني، ساياسي باسەكەدەن، اشىق اڭگىمەدەن قاشۋ. مۇنداي باسشىلىقپەن پارتيا پۇشپاققا شىقپايدى. بۇلار وسى ىستەرى ارقىلى قانشاما ەڭبەكپەن قۇرىلعان پارتيانىڭ ابىرويىن ايرانداي توگىپ وتىر.

مەن جسدپ-نا سەنىم ارتقان ازاماتتاردان كەشىرىم سۇرايمىن. بۇعان مەنىڭ قاتىسىم جوق. مۇنى ىستەپ وتىرعان پارتيانىڭ ىشىندەگى توپ. وكىنىشكە قاراي، ونى باستاپ جۇرگەن جارماحان تۇياقباي بولۋى مۇمكىن. بىراق مەن ونىمەن ءالى سويلەسكەن جوقپىن.

2012 جىلى جسدپ ەشتەڭە ىستەگەن جوق. جاڭاوزەن وقيعاسى بايلانىستى كوميسسياعا بۇل پارتيا كىرگەن جوق. مەن ۇيالعانىمنان پارتيامنىڭ اتىنان كوميسسياعا كىردىم. رەفەرەندۋمنىڭ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى قۇرىلدى. وعان دا كىرگەن جوق. ول كوميتەتكە دە پارتيانىڭ ابىرويىن ويلاپ تاعى دا مەن باردىم.

وتكەن جىلعى سايلاۋدان كەيىن تۇياقباي باسقا كەڭسەگە كوشىپ كەتتى. ول جاققا ءوز ماڭىنداعى اپپاراتىن عانا شاقىردى. ءبىز شاقىرىلعان جوقپىز.

-  جۇرت سىزدەردى ءالسىز، ۇلتتىق ماسەلەلەردى كوتەرمەيدى، حالىقتى سوڭىنان ەرتە المايدى دەپ جاتادى عوي.

-  ءبىز بارلىق كۇش-جىگەرىمىزدى، قۋاتىمىزدى سونداي جۇمىستارعا سالۋدىڭ ورنىنا بۇگىنگىدەي ساياسي ينتريگاعا بارىپ جاتىرمىز. مىنا ارەكەتتەرى قازاقستان وپپوزيتسياسىنىڭ ماسقارالاۋ.

- بۇدان كەيىنگى ءىس-ارەكەتىڭىز قانداي بولادى؟

-  مەن پارتيانىڭ قاتارىندا قالامىن.

- سەزدگە كىرگىزبەي وتىرعان پارتيانىڭ قاتارىندا نەگە قالاسىز؟

- ويتكەنى بۇل جىكشىلدەر مەن توپشىلداردىڭ پارتياسى ەمەس، حالىقتىڭ پارتياسى.

پارتياما اشىق جازامىن. پارتيانىڭ قاتارىنداعى ىلگەرلەۋشىلىكتى قالايتىن ازاماتتارعا ۇران تاستايمىن.

- پارتيا قاتارىنان شىعارىپ تاستاسا نە ىستەيسىز؟

- وسى كۇنگە دەيىن ءوز ويىن اشىق ايتىپ، جازىپ، كۇرەسىپ كەلگەن ءامىرجان قوسانوۆ بولىپ قالا بەرەمىن. ەگەر شىعارىپ جاتسا، جاڭاشا كۇش قۇرۋ كەرەك شىعار.

- جارماحان تۇياقباي و باستا وپپوزيتسياعا وتكەندە كوڭىلدەرىڭىزدە جۇرگەن بىراق ايتپاعان كۇدىكتەرىڭىز بولدى ما؟

- 2005 جىلى كۇدىگىم بولعان جوق. ويتكەنى، سول جىلى پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىندە بۇل كىسىمەن بىرگە 16 وبلىستى ارالادىق. بىراق قازىر كۇدىگىم بار. مىناۋ (سەزد) دەموكراتيالىق كۇشتەردىڭ بىرلىگىن ويلاعان ادامداردىڭ تىرلىگى ەمەس.

- وپپوزيتسيادا بۋىن الماسۋ پروتسەسى بولۋ مۇمكىن بە؟ الدە بيلىك اۋىسقان كەزدە وپپوزيتسيادا دا وزگەرىستەر بولا ما؟

- وپپوزيتسيادا بۋىن اۋىسۋ بولماي ونىڭ حالىق الدىندا بەدەلى بولمايدى. ياعني، انا جاقتا ءبىر ادام، مىنا جاقتا ءبىر ادام تاپجىلماي وتىراتىن بولسا، حالىق بيلىككە دە، وپپوزيتسياعا دا سەنبەيدى. ءۇشىنشى كۇشتى كۇتەدى.

تاياۋ ارادا پارتيا باسشىلارىمەن سويلەسەمىن. ەگەر وسى زاڭدى پارتيا ۇلتتىق، ازاتتىق، دەموكراتيالىق ماسەلەلەردى قوزعاپ، سول جولدا جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرمەسە، جاڭا كۇش قۇرامىن. وعان مەنىڭ تاجىربيەم جەتەدى.

-  ول كۇش قانداي باعىتتا بولادى؟

- ۇلشىلدىق، دەموكراتيالىق باعىتتا بولۋى كەرەك.

ءامىرجان قوسانوۆپەن قىسقا سۇحباتتى اياقتاپ، سەزد ءوتىپ جاتقان عيماراتتىڭ ەسىگىنە بىرنەشە جۋرناليست بارىپ ەدىك، كۇزەتشىلەر كىرگىزبەدى. اقىرى، جينالىس اياقتالىپ، جۋرناليستەرگە ارناپ بريفينگ وتكىزىپ جاتىر دەگەندە عانا بارىپ ىشكە كىرگىزدى.

جارماحان تۇياقباي، جسدپ-نىڭ توراعاسى:

- ءبىزدىڭ ەكى پارتيانى قوسساق دەگەن ءىسىمىز ناتيجە بەرمەدى. ونىڭ سەبەپتەرىن بىرنەشە مارتە ايتقانبىز. وتكەن قىستا قوسىلعان ەكى پارتيانىڭ اراسىندا كوزقاراس قايشىلىعى قالىپتاستى. سودان كەيىن اركىم ءوز جولىمەن جەكە كەتۋ ماسەلەسى العا شىقتى. سوندىقتان بۇگىنگى تاڭدا ەكى پارتيا بار. ءبىرى - «ازات»، ەكىنشىسى - جسدپ. ءابىلوۆ مىرزا «ازات» پارتياسىنىڭ توراعاسى.

ەكى پارتيانىڭ قوسىلۋىن زاڭدى تۇردە تىركەمەگەننەن كەيىن وسى ماسەلە پارتيانىڭ تورالقاسىندا قارالدى. سول جەردە كوزقاراستار ەكىگە جارىلىپ، تورالقانىڭ كوپشىلىك مۇشەسى نە اندا ەمەس، نە مۇندا ەمەس بولىپ جۇرگەننەن گورى ءار پارتيا ءوز جولىمەن جۇرگەنى دۇرىس دەگەن ۇسىنىس ايتتى. سودان بەرى قوسانوۆ مىرزا جىلدان استام ۋاقىت پارتيانىڭ جۇمىستارىنا ارالاسقان جوق. وسى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە  پارتيا توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى رەتىندە پارتيا جۇمىستارىنا ارالاسۋىن، اتسالىسۋىن ايتىپ كەلىسسوز جۇرگىزدىك. وكىنىشكە قاراي، كەلىسسوزدەر ەش ناتيجە بەرمەدى. ءبىز ونى بۇگىنگى سەزدىڭ دەلەگاتى بولاتىن شىعار دەپ اقىرىنا دەيىن كۇتتىك. بىراق ول كەلىسىمىن بەرگەن جوق. ول بۇگىن سەزدىڭ جۇمىسىنا ارالاسۋعا ەمەس، باسقا ويمەن كەلگەن.

سەزد ويىنشىق ەمەس. پارتيا جارعىسىنا سايكەس دەلەگاتتار مەن شاقىرىلعان ادامدار عانا قاتىساتىن جينالىس. سوندىقتان، قوسانوۆ مىرزا سەزد دەلەگاتى بولماعاندىقتان، جينالىسقا قاتىسا المايدى.

مەنىڭ ويىمشا بۇگىنگى سەزدەن ساياسي قيتۇرقى ىزدەۋدىڭ كەرەگى جوق. ءامىرجان قوسانوۆ پارتيادا بولاتىن بولسا، ءبىز قارسى ەمەسپىز. پارتياعا بىرلىك كەرەك. سول بىرلىكتە جۇمىس ىستەيمىن دەسە، ەسىگىمىز اشىق. بىراق ءامىرجان قوسانوۆ پارتيادان شىققان جوق. ءبىز ونى شىعارعان جوقپىز.

ءامىرجان سەزدگە كەلگىش بولسا، نەگە كونفەرەنتسياعا قاتىسىپ دەلەگات بولمايدى؟ كىم وعان قارسى بولىپتى؟! ءبىز وعان قايتا كەل دەدىك قوي. كەشەگى كۇنگە دەيىن كەلىسسوز جۇرگىزدىك. بىرەسە كەلەم دەيدى، بىرەسە كەلمەيمىن دەيدى. اقىرىندا كەلىپ، ايقاي شىعارۋ ءۇشىن سەندەردىڭ الدارىڭا كەلىپ سويلەپ جاتىر. ار جاعىن ايتقىم كەلمەيدى.

- وعان كەشە ءسىزدىڭ كومەكشىڭىز حابارلاسىپ، كەلمەۋىن ءوتىنىپتى.

-  بىلمەيمىن. ونىڭ الدىندا كەلەم دەسەڭ، كەل دەپ ءبىز وعان ارنايى ايتقانبىز. ارتىنان ول مەن كەلەمىن دە سەزدىڭ تاس-تالقانىن شىعارامىن دەيدى. سوندا ءبىز سوعان كونىپ وتىرۋىمىز كەرەك پە؟ بۇل سەزد عوي، سەزد! ويىنشىق ەمەس.

سەزد جۇمىسىنا كەشىگىپ بارعان جۋرناليستتەردىڭ نەگە كىرگىزلمەگەنىن ايتقان «اشىق الاڭ» گازەتىنىڭ ءجۋرناليستى ينگا يمانبايدان جارماحان تۇياقباي كەشىرىم سۇرادى. ال، پارتيانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى بولسا، كۇزەتشىلەردەن كەتكەن قاتەلىك دەپ اقتالدى.

ءسويتىپ، «كوكتوبە» شيپاجايىندا وتكەن جسدپ-نىڭ كەزەكتى سەزى اياقتالدى.

ءومىرجان ابدىحالىقۇلى - Abai.kz

ءبىرىنشى سۋرەت ينگا يمانبايدىڭ فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىنان الىندى