مەملەكەت باسشىسى «زاڭسىز يەمدەنىلگەن اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا قول قويدى.

زاڭ نورمالارىنا سايكەس قايتارۋ تەتىكتەرى ءىرى سىبايلاس جەمقورلىق سۋبەكتىلەرىنە جانە اكىمشىلىك-بيلىك رەسۋرستارى (بايلانىستارى، ىقپالى) بار ادامدارمەن سىبايلاس وليگوپوليالىق توپتارعا قولدانىلادى.

▪️زاڭ جاۋاپتى مەملەكەتتىك لاۋازىمدى اتقاراتىن (اتقارعان) سۋبەكتىلەرگە، مەملەكەتتىك زاڭدى تۇلعالارعا، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرىنە، سونداي-اق اتالعان تۇلعالارمەن اففيليرلەنگەن سۋبەكتىلەرگە قولدانىلادى.

▪️زاڭ ەرەجەلەرىن قولدانۋ ءۇشىن كورسەتىلگەن كريتەريلەرگە قوسىمشا تۇلعالاردا زاڭدا بەلگىلەنگەن شەكتى سومادان – 13 ملن. اەك-تەن اساتىن (44 ملرد. 850 ملن. تەڭگە نەمەسە شامامەن 100 ملن. اقش دوللارى) اكتيۆتەرى بولۋعا ءتيىس.

▪️اكتيۆتەردى قايتارۋ جۇمىستارىن ارناۋلى ۋاكىلەتتى ورگان (باس پروكۋراتۋرا ۆەدومستۆوسى) جۇزەگە اسىرادى. ول مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ اقپاراتى جانە زاڭنامادا تىيىم سالىنباعان باسقا دا كوزدەر نەگىزىندە مونيتورينگ پەن تالداۋ جۇرگىزەدى.

▪️مونيتورينگ جانە تالداۋ بارىسىندا اكتيۆتەردى زاڭسىز شىعارۋ سحەماسىنا قاتىسى بار تۇلعالار توبى، ولارمەن ۇلەستەس تۇلعالار توبى، اكتيۆتەردىڭ جيىنتىق مولشەرى، اكتيۆتەردى زاڭسىز يەمدەنۋدىڭ، ولاردى ەلدەن تىس جەرگە شىعارۋدىڭ بەلگىلەرى مەن ءمان-جايى جانە وزگە دە مالىمەتتەر ايقىندالادى.

▪️تالداۋ قورىتىندىسى بويىنشا, ەگەر ۋاكىلەتتى ورگاندا ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردىڭ زاڭدىلىعىنا قاتىستى ورىندى كۇمان تۋىنداسا، ول اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميسسياعا (پارلامەنت دەپۋتاتتارىنان، قوعام قايراتكەرلەرىنەن، ۇكىمەت مۇشەلەرىنەن، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىنان جانە وزگە دە تۇلعالاردان قۇرالعان كوميسسيانى پرەمەر-مينيستر جاساقتايدى) وسىنداي سۋبەكتىلەر مەن ولاردىڭ ۇلەستەس تۇلعالارىن ءتيىستى رەەسترگە قوسۋ تۋرالى ۇسىنىستار ەنگىزەدى.

▪️زاڭدا ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ ورىندى كۇماندانۋىنا نەگىز بولاتىن كريتەريلەر ناقتى ايقىندالعان. بۇل – اكتيۆتەر قۇنىنىڭ زاڭدى كىرىستەر كولەمىنە نەمەسە اكتيۆتەردى يەمدەنۋىنە، تۇلعانىڭ نەمەسە ونىڭ ۇلەستەس تۇلعالارىنىڭ اكتيۆتەردى بەلگىلەنگەن شەكتەن جوعارى باعادا (جاۋاپتى لاۋازىمعا ورنالاسۋ كەزىندە نە ودان كەيىن) ساتىپ الۋىنا ارنالعان شىعىستاردى جابۋدىڭ وزگە دە كوزدەرىنە سايكەس كەلمەيتىن جانە زاڭدا بەلگىلەنگەن باسقا دا نەگىزدەر.

▪️كوميسسيا تۇلعالاردى رەەسترگە ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى. سونداي-اق الەۋمەتتىك، ساياسي جانە ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى ەسكەرە وتىرىپ، اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى الداعى شارالار تۋرالى شەشىم قابىلدايدى، قالا قۇراۋشى كاسىپورىنداردىڭ اكتيۆتەرى بويىنشا ۇسىنىمدار ازىرلەيدى.

▪️كوميسسيا ادامداردى رەەسترگە ەنگىزگەن جاعدايدا, ۋاكىلەتتى ورگان بۇل تۋرالى ولاردى حاباردار ەتەدى جانە وسى ساتتەن باستاپ تۇلعالار اكتيۆتەردى يەمدەنۋدىڭ زاڭدىلىعىن راستاي وتىرىپ، اكتيۆتەر تۋرالى دەكلاراتسيانى تاپسىرا الادى ء(بىر اي ىشىندە نە 3 اي ىشىندە – قۇجاتتاردى جيناۋ جانە دايىنداۋ ءۇشىن نەعۇرلىم ۇزاق مەرزىم قاجەت بولعان جاعدايدا).

▪️دەكلاراتسيادا سۋبەكتىلەر زاڭدى تۇلعانىڭ كىرىستەرىن، اكتيۆتەرىن، جارعىلىق كاپيتالىنا قاتىسۋ ۇلەستەرىن، قازاقستانداعى جانە شەتەلدەگى قارىزداردى، اكتيۆتەردىڭ شىعۋ تەگى تۋرالى وزگە دە مالىمەتتەردى كورسەتۋگە ءتيىس.

▪️ەگەر تۇلعا اكتيۆتەردى يەمدەنۋدىڭ زاڭدىلىعىن راستاي الماسا, وندا مۇنداي اكتيۆتەر شىعۋ تەگى تۇسىنىكسىز اكتيۆتەر دەپ تانىلادى.

▪️اكتيۆتى ەلدەن شىعارۋ نەمەسە ونى يەلىكتەن شىعارۋ قاۋپى تۋىنداعان كەزدە, ۋاكىلەتتى ورگان الدىن الۋ شارالارىن قابىلداۋ تۋرالى وتىنىشپەن سوتقا جۇگىنەدى.

▪️زاڭسىز يەمدەلىنگەن اكتيۆتەردى قايتارۋ ەرىكتى تۇردە نەمەسە رەسپۋبليكانىڭ، شەت مەملەكەتتەردىڭ سوت اكتىلەرى نەمەسە شەت مەملەكەتتەردىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارىنىڭ شەشىمدەرى نەگىزىندە ءماجبۇرلى تۇردە جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن.

▪️شارتتار اقشا تولەۋ، اكتيۆتەردىڭ ءبىر بولىگىن نەمەسە بارلىعىن مەملەكەتكە قايتارۋ، سونداي-اق تولىق الىنباعان سالىقتىڭ، كەلتىرىلگەن زالالدىڭ، اكتيۆتەردى يەلەنگەن جالپى كەزەڭ ىشىندە تۇلعا تاپقان تابىستىڭ سوماسىن، بىراق مەملەكەتكە كەلتىرىلگەن زالالدان كەم ەمەس سومالاردى جانە باسقا دا شارتتاردى قامتۋى مۇمكىن.

▪️اكتيۆتەردى ءماجبۇرلى تۇردە قايتارۋ ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ سوتقا جۇگىنۋى ارقىلى ازاماتتىق پروتسەستىك زاڭناما قاعيدالارىنىڭ جالپى نەگىزدەمەلەرىنە سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى.

▪️زاڭدا ادال ساتىپ الۋشىلاردى قورعاۋ تەتىكتەرى كوزدەلگەن.

▪️مەملەكەت پايداسىنا تۇسكەن اكتيۆتەر قارجى مينيسترلىگىندەگى قولما-قول اقشانى باقىلاۋ شوتى سانالاتىن ارناۋلى مەملەكەتتىك قورعا بەرىلەدى. قاراجات ارناۋلى مەملەكەتتىك قوردان الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋعا جۇمسالادى.

▪️اكتيۆتەردىڭ شەتەلدە بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، زاڭدا سوتتار شەشىمدەرىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ، اقپارات الماسۋ جانە وزگە دە قۇقىقتىق ءوزارا ءىس-قيمىلدار ءۇشىن حالىقارالىق قۇقىقتىق ىنتىماقتاستىق تەتىكتەرى قاراستىرىلعان.

▪️ۋاكىلەتتى ورگان جىل سايىن اكتيۆتەردى زاڭسىز يەمدەنۋگە جانە شىعارۋعا قارسى ءىس-قيمىل، قابىلدانعان جۇيەلى شارالار، ونىڭ ىشىندە رەسمي سايتىندا جاريالاناتىن اكتيۆتەردى زاڭسىز يەمدەنۋگە جانە شىعارۋعا ىقپال ەتەتىن سەبەپتەر مەن جاعدايلاردى بولدىرماۋ شارالارىن قامتيتىن اقپارات دايىندايدى.

▪️مۇنداي زاڭداردى قولدانىسقا ەنگىزۋ جونىندەگى جالپى تالاپتارعا سايكەس، جاريالانعاننان كەيىن 60 كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەتىن ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىنە قاتىستى ەرەجەلەردى قوسپاعاندا، زاڭ جاريالانعاننان كەيىن 10 كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى.

Abai.kz