2022 جىلعى 20 قاراشادا قازاقستاننىڭ سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ نىسانىنان پرەزيدەنتتىك باسقارۋ نىسانىنا تۇپكىلىكتى كوشۋىن بەلگىلەگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ تاريحي سايلاۋى ءوتتى.

سايلاۋدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ ايقىن باسىمدىقپەن جەڭىسكە جەتتى. قازاقستاندىقتار پرەزيدەنتتىڭ ساياسي جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ ويلاستىرىلعان كەشەنىن قامتيتىن دايەكتى ساياساتىنا ءبىر اۋىزدان قولداۋ ءبىلدىردى.

ولاردىڭ ىشىندە ازاماتتاردىڭ اۋىل، كەنت، اۋدان مەن قالا اكىمدەرىن تىكەلەي سايلاۋى، پارتيالىق جانە سايلاۋ زاڭناماسىن ىرىقتاندىرۋ سياقتى جاڭالىقتار بار. مىسالى، ساياسي پارتيالاردى تىركەۋدىڭ ساندىق شەگى 40-تان 5 مىڭ ادامعا دەيىن، سونداي-اق پارتيالاردىڭ ماجىلىسكە ءوتۋ جولاعى 7-دەن 5% - عا دەيىن تومەندەتىلدى، قر پارلامەنتى ماجىلىسىنە سايلاۋ كەزىندە پارتيالاردان كانديداتتار تىزىمىندە ايەلدەر، جاستار جانە مۇگەدەك ازاماتتار ءۇشىن 30% كۆوتا زاڭنامالىق تۇردە بەلگىلەندى، نورما كوزدەلگەن دەپۋتاتتىق مانداتتاردى ءبولۋ كەزىندە وسى كۆوتانى مىندەتتى ەسەپكە الۋ قاراستىرىلدى.

ق. ق. توقاەۆ 2019 جىلى قازاقستان حالقىنا ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتتىك جولداۋىندا العاش رەت «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن ۇسىندى، سول ارقىلى مەملەكەت ازاماتىنىڭ مۇددەلەرى نەگىزگە الىندى جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قوعاممەن ءوزارا ءىس-قيمىلىنىڭ ءتيىمدى تەتىگى قۇرىلعان مەملەكەتتىڭ دايەكتى ساياسي ترانسفورماتسياسىنىڭ باعىتى بەلگىلەدى.

پرەزيدەنتىمىزدىڭ بارلىق جولداۋلارىندا، سويلەگەن سوزدەرىندە ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋ يدەياسى قوسا ءورىلىپ جۇرەدى. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى 2022 جىلعى قاراشاداعى سايلاۋعا «ادىلىلەتتى قازاقستان – بارلىعى جانە ارقايسى ءۇشىن. قازىر جانە ماڭگىگە» اتتى سايلاۋالدى باعدارلامامەن باردى.

پرەزيدەنتتىڭ پايىمىنشا ادىلەتتى قازاقستان دەگەنىمىز قالا مەن اۋىلداعى ءومىردىڭ ءبىرتۇتاس ساپاسى.

مەملەكەت باسشىسى ءوز باعدارلاماسىندا: «ءبىز تازا سۋ تاپشىلىعى ماسەلەسىن تولىعىمەن شەشەمىز، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن نىعايتامىز. مەملەكەت اۋىل تۇرعىندارىن كاسىبي مەديتسينا قىزمەتىمەن قامتاماسىز ەتەدى ... ءبىز اۋىلدا ءومىر ءسۇرۋ جانە جۇمىس ىستەۋ ۇلكەن قالالارداعىداي بەدەلدى بولۋى ءۇشىن اگرارلىق سەكتوردى جانداندىرامىز. فەرمەرلەر ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ دامۋىنىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىنە اينالادى»، -دەپ اتاپ كورسەتتى.

سوندىقتان، پرەزيدەنت ۇلىقتاۋ سوزىندە ەل ۇكىمەتىنە ءبىرىنشى تاپسىرما رەتىندە قازاقستاننىڭ اۋىلدىق اۋماقتارىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن ازىرلەۋ مەن بەكىتۋدى تاپسىردى. بۇل تاپسىرمانىڭ پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا ايتىلعان «اۋىلدى جەدەل دامىتۋعا باسىمدىق بەرەمىز» دەگەن سوزدەردەن تۋىنداعانى حاق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋدىڭ 2023 – 2027 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2023 جىلدىڭ 28 ناۋرىزىنداعى قاۋلىسىمەن بەكىتىلدى. تۇجىرىمدامادا اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى. مەملەكەتتىك ورگاندار مالىمەتىنشە، بيىلدىڭ باسىندا 1 395 اۋىل نەمەسە ەلىمىزدىڭ ءاربىر ءتورتىنشى اۋىلىندا سۋمەن جابدىقتاۋ قىزمەتتەرى بولماعان. تۇجىرىمدامادا 2027 جىلعا قاراي 432 اۋىلدا ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن جابدىقتاۋ قۇرىلىسىن اياقتاۋ كوزدەلگەن. قالعان 963 شاعىن اۋىل بلوك-مودۋلدەرمەن جانە سۋ تاراتۋ قوسىندارىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. جالپى، 2027 جىلعا قاراي بارلىق اۋىل سۋمەن جابدىقتاۋ قىزمەتتەرىمەن 100% قامتىلاتىن بولادى.

تۇجىرىمدامانى ىسكە اسىرۋ اۋىلداردا تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا، سونىڭ ەسەبىنەن اۋىلدارداعى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن 15% - عا جانە تيىسىنشە تابىسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنەن تومەن اۋىل حالقى ۇلەسىن 20% - عا تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن ق. ق. توقاەۆ باعدارلاماسىنىڭ:

- اۋىلدىق جەرلەردە جاپپاي جۇمىسپەن قامتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ;

- ءىرى جەر يەلەرى پايدالانبايتىن ۋچاسكەلەردى مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارۋ;

- اگرارلىق سەكتوردا سالىقتىق ىنتالاندىرۋدى جانە زاماناۋي تەحنولوگيالاردى، اتاپ ايتقاندا، سۋدى ۇنەمدەۋدىڭ ءتيىمدى تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ;

- اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا اۋقىمدى جوبانى ىسكە اسىرۋ ءتارىزدى نەگىزگى تۇستارى ماڭىزدى.

پرەزيدەنتتىك باعدارلامانىڭ وسى تارماقتارىنىڭ بارلىعى ناقتى شارالارمەن نىعايتىلدى. مىسالى، اۋىلدا جاپپاي جۇمىسپەن قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتسياسىن دامىتۋ ءۇشىن 2029 جىلعا دەيىن اتالعان ماقساتتارعا 1 تريلليون تەڭگە باعىتتاۋ كوزدەلگەن. بۇگىندە «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا جانە ونى ىسكە اسىرۋعا بيىل رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 100 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

«جەر اماناتى» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدىڭ ەكى جىلىندا عانا 8 ملن. گەكتاردان استام پايدالانىلماعان جەر مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى.

اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەكى ەسە ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن نەگىز رەتىندە جاڭا سۋارۋ ارنالارىن سالۋ جانە جۇمىس ىستەپ تۇرعان سۋارۋ ارنالارىن قايتا جاڭارتۋ جولىمەن ەلدەگى سۋارمالى جەرلەر اۋدانىن 3 ملن. گەكتارعا دەيىن جەتكىزۋ بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلدانۋدا، سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگى قۇرىلدى.

اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن الۋ ءۇشىن جەڭىلدىكتى شارتتاردى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا باستاپقى جارناسىز، جىلدىق 6% - بەن وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ جەڭىلدىكتى ليزينگى باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا، ونىڭ شەڭبەرىندە 872 اگرارشى ليزينگكە 1 053 بىرلىك تەحنيكا، ونىڭ ىشىندە 176 كومباين جانە 877 تراكتور ساتىپ الدى. «قازاگروقارجى» اق ارقىلى 20 ملرد تەڭگەگە جەم-ءشوپ جيناۋ تەحنيكاسىنىڭ جەڭىلدىكتى ليزينگىن قارجىلاندىرۋ باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا، ول بويىنشا 3 مىڭعا جۋىق جەم-ءشوپ دايىنداۋ تەحنيكاسىن، ونىڭ ىشىندە اسپالى جانە تىركەمەلى تەحنيكانى ساتىپ الۋ قارجىلاندىرىلادى.

پرەزيدەنت ق.ك. توقاەۆتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىنىڭ مەملەكەتتىڭ ادىلەتتى قازاقستان قۇرىلىسى جونىندەگى ءىس-قيمىلىنىڭ ناقتى جانە ۇزاق مەرزىمدى جوسپارى ەكەنىن جوعارىدا كەلتىرىلگەن فاكتىلەر ايعاقتايدى. ال ونىڭ قازاقستاندىقتاردىڭ ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىمىنىڭ نىعايۋى مەن الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ جاقسارۋى ءۇشىن قولعا الىنىپ جاتقانى انىق.

سەرىك ەگىزباەۆ

Abai.kz