كەشە ايماق باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆ جۇرتشىلىقپەن ءداستۇرلى كەزدەسۋىن جالعاستىرىپ، وسكەمەن قالاسىنداعى كەمەجاي، زاششيتا ىقشاماۋداندارىنىڭ، قالانىڭ ورتالىق بولىگىنىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەستى. بەردىبەك ساپارباەۆپەن بىرگە وبلىستىق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى دا جۇرتشىلىق قويعان ساۋالدارعا جاۋاپ بەردى.

كەشە ايماق باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆ جۇرتشىلىقپەن ءداستۇرلى كەزدەسۋىن جالعاستىرىپ، وسكەمەن قالاسىنداعى كەمەجاي، زاششيتا ىقشاماۋداندارىنىڭ، قالانىڭ ورتالىق بولىگىنىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەستى. بەردىبەك ساپارباەۆپەن بىرگە وبلىستىق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى دا جۇرتشىلىق قويعان ساۋالدارعا جاۋاپ بەردى.

وسكەمەن قالاسىنىڭ كەمەجاي اۋدانىندا ورنالاسقان №19 ورتا مەكتەپتىڭ اكت زالىنا ابلاكەتكا، كراسين كەنتتەرىنىڭ جانە وسى شاعىن اۋداننىڭ تۇرعىندارى جينالدى. الدىمەن وبلىس باسشىسى ءوڭىردىڭ، وسكەمەن قالاسىنىڭ وتكەن سەگىز ايداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ قورىتىندىلارىمەن تانىستىردى. ول نەگىزگى كورسەتكىشتەردىڭ دەنى بىلتىرعى جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا ارتىق بولعاندىعىن جانە بىرقاتار ناتيجەلەردىڭ رەسپۋبليكالىق ورتا مەجەدەن جوعارى ەكەندىگىن اتاپ، وسكەمەن شاھارىنىڭ تۇراقتى ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جولىندا ەكەندىگىن، ەلباسىنىڭ جۇكتە-گەن تاپسىرمالارىنىڭ ورىندالىپ جاتقاندىعىن جەتكىزدى. وڭىرىمىزدە الەمدىك قارجىلىق قيىندىقتارعا، ءتۇستى مەتالعا دەگەن سۇرانىستىڭ تومەندەۋىنە قاراماستان، كەندى ءوندىرۋ كولەمى تومەندەگەن ەمەس. ەڭ باستىسى، مەملەكەت حالىقتىڭ الدىندا الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرىن تولىقتاي وتەپ وتىر. جالاقى، زەينەتاقى جانە جاردەماقىلار ۋاقىتىندا بەرىلۋدە. بۇل بويىنشا وڭىردە ەشقانداي قيىندىقتار تۋىنداعان جوق.

– وزدەرىڭىزبەن بۇگىن ەركىن فورماتتا كەزدەسۋگە، سىزدەردى تولعاندىرىپ جۇرگەن الەۋمەتتىك ءما-سەلەلەر بولسا، ءتيىستى ورگانداردىڭ باسشىلارىمەن بىرگە شەشۋگە ارنا-يى كەلىپ وتىرمىز. كەزدەسۋگە سونىمەن بىرگە كۇندە كەزدەسۋگە مۇمكىندىك تابىلا بەرمەيتىن وبلىستاعى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ دا باسشىلارى قاتىسىپ وتىر، ول كىسىلەرگە دە سۇراقتارىڭىزدى قويۋعا بولادى، – دەدى وبلىس باسشىسى.

كەزدەسۋ بارىسىندا ۇلتتىق قاۋىپ-سىزدىك كوميتەتى شىعىس قازاقستان وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى اسقار اقشاەۆ ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىندە الدا تۇرعان مىندەتتەرگە، سالالىق قىزمەتكە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە توقتالدى. 2012 جىلدىڭ 13 اقپانىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ارناۋلى قىزمەت» تۋرالى زاڭ قابىلدانعانىن، ونىڭ مەملەكەتتەگى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن ارناۋلى قىزمەتتىڭ مۇمكىندىك اياسىن كەڭەيتۋگە جول اشقاندىعىن اتادى. سونىمەن قاتار، تاياۋدا «تەرروريزممەن كۇرەس تۋرالى» زاڭعا دا وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن، سوعان وراي وبلىستا وبلىس اكىمىنىڭ توراعالىعىمەن انتيتەررورلىق كوميسسيا قۇرىلىپ، تەررورلىق ءىس-ارەكەتتەردىڭ جولىن كەسۋ باعىتىندا سىندارلى جۇمىس اتقارىپ جاتقاندىعىن ايتتى. دەپارتامەنت باسشىسى وڭىردەگى احۋالدىڭ تۇراقتى ەكەندىگىن، قانداي دا ءبىر تەرىس پيعىلدى، راديكالدى ءىس-ارەكەتتەردىڭ وبلىستا جوقتىعىن جەتكىزدى.

وبلىس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بولات چەليكەنوۆ وڭىردە قولدانىستاعى زاڭنامالاردىڭ بۇ-زىلماۋىن قاداعالاۋدا اتقارىلعان شارۋالاردى باياندادى. ونىڭ سوزىنشە، كريمينوگەندى احۋالدى تۇ-راقتاندىرۋدا اۋقىمدى ءىس-شارالار اتقارىلعان. مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە لاۋازىمدى تۇلعالارمەن وبلىس پروكۋرورىنىڭ 800-دەن استام ۇسىنىمى قارالعان. 269 زاڭسىز اكتىلەر وزگەرتىلىپ، بۇزىل-عان. پروكۋرورلىق قاداعالاۋدىڭ ناتيجەسىندە 25 مىڭنان استام ادامنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى قورعالعان. وبلىس ورتالىعىندا، وزگە دە ءىرى قالالاردا وبلىس پروكۋراتۋراسىمەن تۇرعىندارعا قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ، كەڭەس بەرۋ ماقساتىنداعى «زاڭ كەرۋەنى» سىندى شارالار ۇنەمى جالعاسىپ كەلەدى.

وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەن-ءتى باستىعىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى قادىربەك نۇرعاليەۆ وبلىس ورتا-لىعىنداعى قىلمىستىق جاعدايدىڭ الدىن الۋ، جولىن كەسۋگە بايلانىستى اقپارات بەردى. وبلىستاعى بارلىق جاسالىناتىن قىلمىستار-دىڭ 40 پايىزى وسكەمەن قالاسىنا تيەسىلى ەكەندىگىن اتاعان ول، وبلىس ورتالىعىنداعى احۋالدى جاقسارتۋعا ايرىقشا نازار بولىنەتىندىگىن اتاپ ءوتتى. قىلمىستىڭ جولىن كەسۋدە قوعام وكىلدەرىنىڭ دە ۇلەسى زور كورىنەدى. ەرىكتى حالىق جاساقتارىنىڭ جۇمىسى جاندانىپ كەلەدى، قالاداعى ءاربىر جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ كوميتەتتەرىنىڭ جانىنان قىلمىستىڭ الدىن الۋ كەڭەستەرى قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەۋدە. تۇرعىن ايماقتارداعى ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدە ولاردىڭ اتقاراتىن ءرولى زور ەكەندىگىن اتادى. بۇگىنگى تاڭدا وسكەمەندەگى ەڭ كريمينوگەندى اۋدانداردىڭ ءبارى دە پوليتسيانىڭ كۇشىمەن تولىق باقىلاۋعا الىنعان. مۇنىڭ ناقتى ناتيجەلەرى دە بار.

كەزدەسۋدە وبلىس باسشىسىنىڭ جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى جەتەكشىلەرىنىڭ اتىنا جۇرتشىلىقتان تۇسكەن ساۋالدار مول بولدى. كراسين كەنتىنەن گۇلجازيرا ەلۋباەۆا وسىنداعى شولوحوۆ، چەرنياحوۆسكايا كوشەلەرى تۇرعىندارىنىڭ اتىنان ساۋال قويىپ، ۇنەمى اششى سۋعا تويىپ الىپ، تۇرعىنداردىڭ تىنىشتىعىن بۇزعان ەۆگەني سينيتسىنعا ناقتى شارا قولدانۋدى سۇرادى. ماسكۇنەممەن ەندى وسكەمەن قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسىنىڭ پوليتسەيلەرى شۇعىلداناتىن بولادى. ابلاكەتكا كەنتىندەگى ارداگەرلەر كەڭەسىنەن كەلگەن سۆەتلانا رومانچۋك كەنتتە قىلمىستىق احۋالدىڭ قيىندىعىنا بايلانىستى تاۋلىك بويى پوليتسيا پاترۋلدەرىنىڭ كەزەكشىلىگىن ۇيىمداستىرسا دەگەن تىلەك ءبىلدىردى. ونىڭ ماسەلەسى ءدال وسى جەردە وڭدى شەشىمىن تاپتى. قابانباي باتىر كوشەسىنىڭ تۇرعىندارى كوشە بويىنداعى «ۋنيۆەرسيتەت» ايالداماسىنىڭ تۇسىندا باعدارشام قويىلسا دەگەن تىلەكتەرىن جەتكىزدى. سەبەبى، ول جەردە جوعارى وقۋ ورنىنىڭ فيليالى، مەكتەپ جانە ەكى بالاباقشا بار. وبلىس اكىمى ول جەرگە زاڭعا سايكەس باعدارشام ورناتۋعا بولاتىن بولسا، قويىلۋى كەرەكتىگىن اتادى. بۇل شارۋا قالا باسشىلىعىنا تاپسىرىلدى. وبلىستىق پۋشكين اتىنداعى كىتاپحانانىڭ قىزمەتكەرى راحيلا ورالحانوۆا كەشكى سەگىز بەن تۇنگى ون ەكىگە دەيىن كىتاپحانا ماڭىندا، ا.پۋشكين ەسكەرتكىشىنىڭ جانىندا قوعامدىق ءتارتىپتى قادا-عالاۋ كۇشەيتىلسە دەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، كەشكىسىن بۇل جەردە جاستار سىرا ءىشىپ، شەمىشكە شاعىپ ماڭايدى لاستاۋىمەن قاتار، تۇرعىنداردىڭ تىنىشتىعىن الاتىن كورىنەدى. ونىڭ سۇراعى دا نازارعا الىندى. ابلا-كەتكالىق ءامىرحان اقنيەتوۆ كەنتتەگى ۋچاسكەلىك پوليتسەيلەردىڭ جۇمىسىنا وڭ باعا بەرىپ، بۇل قۇرام الداعى ۋاقىتتا دا وزگەرتىلمەسە دەگەن تىلەگىن ءبىلدىردى. اقساقالدىڭ تىلەگى دە ورىندالاتىن بولدى. قالا تۇرعىنى سەرگەي كۋچين جول پوليتسەيلەرىنىڭ الدىنداعى ءوزىنىڭ قۇقىقتارى تۋرالى بىلگىسى كەلەتىنىن ايتتى. وعان دا ناقتى ءارى تۇششىمدى جاۋاپ قايتارىلدى. پوليتسيانىڭ جۇمىسىنا قاتىستى پىكىرىن بىلدىرگەن وبلىس اكىمى قوعامدىق ءتارتىپتى قاداعالاۋدا تەك پوليتسيا عانا ەمەس، بۇكىل قوعام بولىپ كۇرەسۋ قاجەتتىلىگىن، سوندا عانا ناتيجە بولاتىندىعىن اتاپ كورسەتتى.

– سول كوشەگە ورناتىلعان شامداردى، ورىندىقتاردى كىمدەر قي-راتىپ كەتەتىندىگىن ءبارىمىز دە جاقسى بىلەمىز. بىراق، ۇندەمەيمىز. سونىڭ ءبارىن ىستەيتىن – ءوزىمىزدىڭ بالالارىمىز. وندا نەگە سولاردى تارتىپكە شاقىرمايمىز، پوليتسياعا حابارلامايمىز؟ نەگە ونىمەن پوليتسيا عانا اينالىسۋى كەرەك؟ ءبىز كوشەلەر مەن ساياباقتاردى، اللەيالاردى قالا تۇرعىندارى ءۇشىن جاسادىق قوي. ءتىپتى، كەيبىر جەردە وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر اتىن، مەكتەبى مەن سىنىبىنا، وقيتىن كوللەدجىنە دەيىن جازىپ كەتەدى. بۇل دەگەن ۇيات ەمەس پە؟ بۇل – بالاسىن ءتۇنى بويى ىزدەمەيتىن اتا-انالاردىڭ، مەكتەپتە مۇعالىمدەرى-
ءنىڭ، ديرەكتورلاردىڭ جاۋاپكەرشى-لىگىنە ۇلكەن سىن، – دەدى وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ.

اباي-اقپارات