بايقوڭىر عارىش ايلاعىنا قاتىستى، ناعاشى جۇرتقا بارعان كەزدە سىر ەلى ازاماتتارىنىڭ وزدەرى تاڭ قالاتىن سۇراق بار ەدى: «وسى «بايقوڭىردى» نەگە بايقوڭىر دەپ اتاعان؟ عارىش ايلاعى تۇرعان جەردىڭ اتى – تورەتام. اينالادا بايقوڭىر دەگەن اۋليە-ءانبيا جوق. نەگە؟».
جاقىندا مىناداي دەرەك تاپتىم.
كەڭەس زامانىندا عارىشتىق زەرتتەۋلەرمەن، عارىش ايلاعىن سالۋمەن ەڭ الدىمەن اسكەريلەر اينالىسقان. سىرتقى-ىشكى جاۋلارىمىز بەيحابار بولسىن دەپ، بارلىعىن دا شيفرلاعان، قۇپيالاعان. 1950 جىلدارى تورەتام ماڭىندا سالىنعان عارىش ايلاعىن «تايگا» دەپ اتاپتى.
اسكەريلەر جۇرگەن جەردىڭ جارتىسى بىلىق، جارتىسى قۋلىق. بايقوڭىر دەگەنىمىز قازىرگى قاراعاندى وبلىسى، ۇلىتاۋ اۋدانىنداعى ەلدىمەكەننىڭ اتى. وندا بۇگىندەرى 500-گە جۋىق ادام تۇرا ما، تۇرماي ما، بىلمەيدى ەكەنمىن.
1956 جىلى وسى بايقوڭىر ماڭىنان اسكەريلەر سىرتقى جاۋدى الداۋ، ناعىز ورنىن جاسىرۋ ماقساتىندا «جالعان عارىش ايلاعىن» قۇرعان ەكەن. وسى بايقوڭىر اۋىلى قازىرگى بايقوڭىر قالاسىنان شامامەن 300 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان.

بايقوڭىر عارىش ايلاعىنا قاتىستى، ناعاشى جۇرتقا بارعان كەزدە سىر ەلى ازاماتتارىنىڭ وزدەرى تاڭ قالاتىن سۇراق بار ەدى: «وسى «بايقوڭىردى» نەگە بايقوڭىر دەپ اتاعان؟ عارىش ايلاعى تۇرعان جەردىڭ اتى – تورەتام. اينالادا بايقوڭىر دەگەن اۋليە-ءانبيا جوق. نەگە؟».
جاقىندا مىناداي دەرەك تاپتىم.
كەڭەس زامانىندا عارىشتىق زەرتتەۋلەرمەن، عارىش ايلاعىن سالۋمەن ەڭ الدىمەن اسكەريلەر اينالىسقان. سىرتقى-ىشكى جاۋلارىمىز بەيحابار بولسىن دەپ، بارلىعىن دا شيفرلاعان، قۇپيالاعان. 1950 جىلدارى تورەتام ماڭىندا سالىنعان عارىش ايلاعىن «تايگا» دەپ اتاپتى.
اسكەريلەر جۇرگەن جەردىڭ جارتىسى بىلىق، جارتىسى قۋلىق. بايقوڭىر دەگەنىمىز قازىرگى قاراعاندى وبلىسى، ۇلىتاۋ اۋدانىنداعى ەلدىمەكەننىڭ اتى. وندا بۇگىندەرى 500-گە جۋىق ادام تۇرا ما، تۇرماي ما، بىلمەيدى ەكەنمىن.
1956 جىلى وسى بايقوڭىر ماڭىنان اسكەريلەر سىرتقى جاۋدى الداۋ، ناعىز ورنىن جاسىرۋ ماقساتىندا «جالعان عارىش ايلاعىن» قۇرعان ەكەن. وسى بايقوڭىر اۋىلى قازىرگى بايقوڭىر قالاسىنان شامامەن 300 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان.
1961 جىلى يۋري گاگارين عارىشقا ۇشقان كەزدە اسكەريلەر ونىڭ ۇشقان جەرىن جاريالاۋعا ءماجبۇر بولىپ، «كسرو-نىڭ، الەمنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى قازاقستانداعى بايقوڭىر دەگەن جەردەن ۇشىرىلدى» دەۋگە ءماجبۇر بولادى. ارتىنان باسقا دا عارىشكەرلەر جەر وربيتاسىنا شىعا باستايدى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، ول جەردەن شەتەلدىكتەر دە ۇشا باستايدى. بۇرىنعىداي قۇپيالاندىرۋدىڭ قاجەتى شامالى بولىپ قالادى. ەسەسىنە، الدەبىرەۋلەردىڭ «مىنا ورىستار الەمدى الداپ جاتىر» دەمەۋى ءۇشىن عارىش ايلاعىن رەسمي تۇردە «بايقوڭىر» دەپ اتاپ كەتىپتى. وعان قىزمەت ەتەتىن قالاشىقتى الدىمەن «لەنينسك»، قازاقيا تاۋەلسىزدىگىن العان سوڭ دا بايقوڭىر دەپ اتاۋى وزگەرمەدى.
بايقوڭىردىڭ قىسقاشا ءافساناسى وسى.
كەزىندە وسىنداي ءبىر اسكەري-گەوگرافيالىق جالعاننان باستالعان بايقوڭىر تاريحى، وكىنىشكە وراي، ءالى دە سول ورىس اسكەريلەرىنىڭ كەسىرىنەن، ءوز بيلىگىمىزدىڭ يتتىگىنەن گەپتيتسيد بولىپ، قازاققا قاساقانا جاسالعان قىساستىق بولىپ، كۇندەلىكتى جالعان بولىپ جالعاسىپ كەلەدى.

Abai.kz