«مۋزىكا ادام جانىن جارقىنداتىپ، جالىنداتۋى ءتيىس». نەمىستىڭ ۇلى كومپوزيتورى بەتحوۆەن ايتىپ كەتكەندەي، شىن مانىندە مۋزىكانىڭ قۇدىرەتى شەكسىز بە؟ شىن مانىندە ءسوزسىز-اق، ءىس-قيمىلسىز-اق، جەتى نوتادان شىققان اۋەزبەن جۇرەكتىڭ كىلتىن تابۋعا بولا ما؟ كوڭىل كوگەرشىنىن ەركىن سامعاتۋعا بولا ما؟

بولعاندا قانداي!

ال ويىڭىزدا ءسال كۇمان بولسا، ناۋرىزدىڭ 20-سى كۇنى جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونياسىن بەتكە الىڭىز. بۇل كۇنى ءسىزدى قازاق ونەرىندە ەشقاشان بولماعان تىڭ جاڭالىق كۇتىپ تۇر.

فيلارمونيا ىشىنەن  تۇڭعىش رەت مەملەكەتتىك كلاسسيكالىق گيتاريستەر كۆينتەتى قۇرىلىپ، ءدال وسى كۇنى بەتاشار كونتسەرتى وتەدى.  كونتسەرتتىڭ اتى دا ەرەكشە - «باستاۋ».  نەبىر وتكەل بەرمەس اساۋ وزەن، داريا كولدەر بۇلاقتان باستالعانى ىسپەتتى، بۇل ونەر ۇجىمى دا تۇساۋكەسەر كونتسەرتىن جاقسى نيەتپەن ىرىمداپ قويىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن، دەمەۋىمەن جەلكەنىن كەرىپ، جولعا شىققان كۆينتەت قازاقتىڭ كلاسسيكالىق مۋزىكاسىنا  جاڭاشا لەپ سىيلاماق. ۇجىم باۋىرجان جىلقىباەۆ، اقبار قيارىستان، ۇلانبەك احمەتوۆ، اسان ناربوتا، زاۋرە ناربوتا سىندى تالانتتى گيتاريستەردەن قۇرالعان.

ءوزىن قوڭىر دالامەن ۇندەس دەپ بىلەتىن، قوس ىشەكتى دومبىراسىن جانىنان تاستامايتىن قازاقتىڭ كلاسسيكالىق مۋزىكادان ۇلەسى جوق ەمەس. وعان كەشەگى عاسىردىڭ مايتالمانى سانالاتىن م.تولەباەۆ باستاعان كومپوزيتورلاردىڭ ەڭبەگىن ايتساق جەتكىلىكتى. كلاسسيكانىڭ تۇعىرىنا تۋ تىگىپ، تىعىرىقتان شىعارعان تولەباەۆتان كەيىن وزىندىك سوقپاعىن تاۋىپ، بۇگىندە داڭعىل جولعا اينالعان قازاق كلاسسيكاسى جىلدان-جىلعا باس-اياعىن جيناپ، شىنايى ءورىسىن تاۋىپ كەلەدى. بۇل سوزىمىزگە دالەل رەتىندە ساحناسىندا حالىق مۋزىكاسىنان باستاپ ۇلكەن سيمفونيالىق فورمالارعا دەيىن ءار ءتۇرلى جانردىڭ باسىن قوسىپ، كلاسسيكالىق ونەردىڭ ءىنجۋ-مارجانىن جاساقتاپ كەلە جاتقان فيلارمونيا ەڭبەگىن ايتۋىمىزعا بولادى. كەلەر جىلى قۇرىلعانىنا 90 جىل تولاتىن قارا شاڭىراق رەپەرتۋارىن جاڭارتىپ، تولىقتىرىپ، ارتيستەرىنىڭ كاسىبي شەبەرلىكتەرىن شىڭداۋدا ۇلكەن جۇمىستار اتقارىپ، ەلىمىزدىڭ مۋزىكا ونەرىنىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسىپ كەلەدى جانە بۇل ەڭبەك جالعاسا دا بەرمەك. ۇدايى ءوسۋ مەن وركەندەۋ جولىندا كەلە جاتقان ونەر ۇياسى زاماننىڭ تالابى مەن تالعامىن دا ەسكەرىپ وتىرادى. جاڭاشىلدىقتان قورىقپاي،  كاسىبي گيتاريستەر كۆينتەتىمەن تولىعىپ جاتقانى – فيلارمونيانىڭ جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلگەنى ەكەنى اقيقات.  «ەلدىڭ رۋحاني دامۋى مەن كەمەلدەنۋى مادەنيەتتىڭ قارقىندى دامۋىمەن ۇشتاسىپ جاتىر. ەلىمىزدىڭ اتىن شىعاراتىن دا – مادەنيەت پەن ونەر. مادەنيەتكە سەرپىن بەرۋ شىندىعىندا دا قاجەت. سوندىقتان جاڭعىرۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باسۋدىڭ ءبىر تەتىگى - مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىن قولداۋ»،- دەگەن ەل پرەزيدەنتى ق.كەمەلۇلى ايتقانداي، بۇل تاريحي ءىس-شارا  ەل رۋحانياتىنىڭ جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلۋىنە زور سەرپىن بەرەرى انىق.

- قازىر ەسكىنىڭ توزىپ، جاڭانىڭ ءونىپ كەلە جاتقانىن بەينەلەيتىن زامان بولىپ بارادى. ياعني الەمدەگى جاھاندانۋ ماسەلەسى قازاقتى دا اينالىپ وتپەيدى. بارلىق عىلىم سالاسىن ءبىر شارپىپ وتەتىن بۇل ۇعىم مادەنيەتتىڭ دە دامۋىنا اسەر ەتىپ جاتىر. بۇل كەزەڭدەگى مادەني قوزعالىستىڭ ەرەكشەلىگى – وسى سالاعا دەگەن قىزىۋشىلىعى بار شىعارماشىل جاستاردىڭ بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋى دەر ەدىم. جاڭا بۋىن ءومىردى بويامالاپ، ءبىر جاقتى كورسەتۋدەن باس تارتىپ، زاماننىڭ اعىمىنا ساي  اۋەندەرمەن تانىتۋعا تىرىسۋدا. سوندىقتان ءتۇرلى باعىتتاردىڭ باستالۋىنا جانە دامۋىنا ۇركە قاراۋدىڭ، بايبالام سالۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇل  كۆينتەتتىڭ ومىرگە كەلۋى دە وسى مۇددەدەن دەر ەدىم, - دەيدى كۆينتەتتىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى باۋىرجان جىلقىباەۆ.

قازاق اۋەزىنىڭ گارمونياسى دومبىرا-قوبىز بۇراۋىنان شىعاتىندىقتان التى ىشەكتى شەرتپەلى مۋزىكالىق اسپاپ - گيتارا ءۇنىنىڭ قازاقى ماقامعا يىلگەنى حح عاسىردىڭ ورتان بەلىنەن دەيدى بىلەتىندەر. ونى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قازاقى مانەردە قۇيقىلجىتقان قوراباي ەسەنوۆ «قازاق گيتاراسىنىڭ اتاسى» دەپ تانىلاتىنى تاعى بار. قالاي دەسەك تە يسپاننىڭ تەمىر ىشەكتى اسپابىنىڭ وسىدان بىلاي قازاق ونەرىندە قالعانى قالعان. تاق-تۇق ەتكەن جاتتاندى دىڭعىر ەمەس، كاسىبي مامانداردان قۇرالعان كۆينتەت سول  سازدى قايتارا تۇلەتپەك.

«اساۋداي تولقىعان جۇرەكتەرىڭىز» جانىنا جاقىن اۋەننەن سايا تاپسىن دەسەڭىز، عاجاپ تا تىلسىم كەشتەن قۇر قالماڭىز. ءسىز كەلىڭىز، گيتارا سويلەسىن.

مەرۋەرت ماۋلەتقىزى

Abai.kz