مەن كىممىن؟ بۇل دۇنيەدە مەنىڭ ورنىم قانداي؟ مەن نەنى ەلەستەتەمىن؟ مەن نە ىستەي الامىن؟ مەن نە قالايمىن؟ ءوزىن-ءوزى انىقتاۋ وتە كۇردەلى ۇعىم.

تۇلعانىڭ ءوزىن-ءوزى انىقتاۋى دەگەنىمىز نە؟

جەكە تۇلعانىڭ ءوزىن-ءوزى انىقتاۋى - بۇل ادامنىڭ ءومىر جولىن جانە ءارتۇرلى جاعدايلاردا ۇستاناتىن ۇستانىمدارىن سانالى تۇردە تاۋەلسىز تاڭداۋى. قۇندىلىقتاردى، مورالدىق نورمالاردى، كاسىپتى، ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارىن تاڭداۋ. بۇل پروتسەستە ءبىز وزىمىزگە ەكى سۇراققا جاۋاپ بەرەمىز: «كىم بولۋ كەرەك؟» جانە «قانداي بولۋ كەرەك؟». ياعني، كوپشىلىگىمىز ءوز بولاشاعىمىزدى قانداي ماماندىقپەن بايلانىستىرۋ كەرەكتىگىن جانە ءوز ءومىرىمىزدى نە ءۇشىن ارناۋ كەرەكتىگىن ويلاستىرامىز.

تۇلعانىڭ كاسىبي ءوزىن-ءوزى انىقتاۋى تۋرالى ادامنىڭ تاڭداۋ ەركىندىگى بولعان كەزدە عانا ايتۋعا بولادى. ال، «كاسىبي ءوزىن-ءوزى انىقتاۋدا» ءوزىن-ءوزى انىقتاۋ پروتسەسىندە تۇرعان ادامنىڭ بەلسەندىلىگى ايقىن سەزىلەدى. ءوزىن-ءوزى انىقتاۋدىڭ كەز-كەلگەن ءتۇرى سياقتى، ماماندىق تاڭداۋ دا بايىپتى ينتەللەكتۋالدى جۇمىس پەن بەلسەندى ىزدەنىستى قاجەت ەتەدى.

بۇل ادامنىڭ ءوز رەسۋرستارى مەن قولدا بار اقپاراتتى پايدالانا وتىرىپ، كاسىبي تاڭداۋ جاساۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن قابىلەتىن يگەرۋ ماقساتىندا 2023 جىلدىڭ 13 جەلتوقسانىندا تدم 4-تارماعى «ساپالى ءبىلىم بەرۋ»، ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ «90 جىل – 90 ءىس-شارا» مەرەيتويىلى ءىس-شارالارى اياسىندا زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ «قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا» كافەدراسى 7M04217-«قۇقىقتانۋ»، 7M04224-«سوت ساراپتاماسى»، 7M04220-«كريميناليستيكالىق ساراپتاما» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ 1 وقۋ جىلى ماگيسترانتتارىنىڭ اراسىندا «مەنىڭ ماماندىعىم  - مەنىڭ سانالى تاڭداۋىم» تاقىرىبىندا ەڭ ۇزدىك ەسسە ۋنيۆەرسيتەتارالىق بايقاۋىن جۇزەگە اسىردى.

كاسىبي جولعا ءتۇسۋ ينتروسپەكتسيانى، زەرتتەۋدى جانە ادامنىڭ قىزىعۋشىلىقتارى مەن داعدىلارىنا سايكەس مانساپتى جالعاستىرۋ تۋرالى سانالى شەشىمدى قاجەت ەتەدى. وسى ورايدا، «قۇقىقتانۋ»، «سوت ساراپتاماسى»، «كريميناليستيكالىق ساراپتاما»  - بۇل ءاردايىم جانە كەز-كەلگەن ەلدە سۇرانىسقا يە بولاتىن باعىت، ەش قيىندىقسىز جۇمىس تاپقىسى كەلەتىندەر ءۇشىن جاقسى تاڭداۋ. ويتكەنى، ءتارتىپ پەن زاڭداردىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋ كەز-كەلگەن وركەنيەتتى قوعامعا قاجەت. وسى ماقساتتا قۇقىقتىق ءتارتىپتى قورعاۋعا بايلانىستى جۇمىس ىستەۋگە بولاتىن بىرقاتار ماماندىقتار بار. بۇل سالانىڭ ماماندارى تسيفرلاندىرۋعا بايلانىستى قىسقارۋ قاۋپىنە ۇشىرامايدى. قۇقىق قورعاۋ سالاسىنداعى فۋنكتسيالاردى اۆتوماتتاندىرۋ وتە قيىن. ميلليونىنشى قالالاردا عانا ەمەس، كىشىگىرىم ەلدى مەكەندەردە دە اشىق جۇمىس ورىندارى جەتكىلىكتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جاقسى مامان جۇمىسسىز قالمايدى.

ۋنيۆەرسيتەتارالىق بايقاۋعا قاتىسقا. تۋران ۋنيۆەرسيتەتى،  قوناەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 1 وقۋ جىلىنىڭ ماگيسترانتتارى، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى 1 وقۋ جىلىنىڭ ماگيسترانتتارى قحر ازاماتتارى بەلسەندىلىك تانىتىپ، جۇدەلى ورىندارعا يە بولدى. ماراپاتتاۋ شاراسى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كەمەل توقاەۆ اۋديتورياسىندا وتكىزىلدى.

ماماندىق تاڭداۋ - بۇل جەكە قۇمارلىق پەن ماعىنالى اسەر ەتۋدى قالايتىن ماڭىزدى جانە سانالى شەشىم، مانساپقا جەتۋ تۋرالى شەشىم وسى سالاداعى ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ بىرەگەي ۇيلەسىمىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن كورسەتتى.

«قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا» كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، ز.ع.ك. داۋباسوۆ س.ش.

Abai.kz