بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى «ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى» رمم الاڭىندا «مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋى» تاقىرىبىندا ساراپشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى.

ءىس-شاراعا ەكونوميكا جانە ساياساتتانۋ سالاسىنداعى جەتەكشى قازاقستاندىق عالىمدار مەن ساراپشىلار قاتىستى. وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە مەملەكەت باسشىسىنىڭ «ءادىل قازاقستان: زاڭ جانە ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسۋ، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى كەزەكتى جولداۋى بارىسىندا ايتىلعان نەگىزگى تەزيستەرى شىعارىلدى.

ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قر پرەزيدەنتى جانىنداعى قسزي باس عىلىمي قىزمەتكەرى ايگۇل كوشەرباەۆا ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى سالاسىن دامىتۋ ءۇشىن مەملەكەت پەن جەكە سەكتور اراسىنداعى ارىپتەستىك قاجەت ەكەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار، سپيكەر ەلدەگى جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسىن ۇلعايتۋ جانە ءداستۇرلى ەنەرگيا كوزدەرىنە تاۋەلدىلىكتى تومەندەتۋ ءۇردىسىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق، ا.كوشەرباەۆانىڭ تكش سالاسىن جاڭعىرتۋ جانە كەيىننەن باسقارۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتتى پايدالانۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى مالىمدەمەسىن اتاپ وتكەن ءجون، سونداي-اق رەسپۋبليكاداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى تسيفرلىق ترانسفورماتسيالاۋدى قولداۋ بايقالدى.

«شاڭىراق» قحا كافەدراسى قاۋىمداستىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ناتاليا كالاشنيكوۆا رەفەرەندۋم حالىقتىڭ قوعامدىق-ساياسي مادەنيەتىن قالىپتاستىراتىن جاڭا نىسان ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل تۇرعىدا ساراپشى قوعامدىق كەلىسىم مەن حالىقتىق بىرلىكسىز بارلىق رەفورمالار ساتسىزدىككە ۇشىرايتىنىن ايتتى. شوعىرلاندىرىلعان دەموكراتيا ءۇشىن بانك قۋاتتى قۇرال بولا الادى.  ساراپشى سونداي-اق پرەزيدەنتتىڭ بانك سالاسىنداعى رەفورمالارعا قاتىستى تەزيستەرىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن، ونىڭ پىكىرىنشە، بانكتەر ميلليونداعان دوللارلىق قارجىلىق الاياقتىق جاعدايلارى اياسىندا الاياقتىقتىڭ الدىن الۋ بويىنشا ناقتى شارالار قابىلداۋى كەرەك. سونىمەن قاتار، ن.كالاشنيكوۆا قۇقىقتىق مەملەكەتتىڭ يدەالدارى ەلدە ساقتالۋى كەرەك، ياعني زاڭ بارىنەن بۇرىن بولۋى كەرەك دەپ اتاپ ءوتتى.

«قازاقمىس كورپوراتسياسى» جشس دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى تەلمان شۋريەۆ ءوز سوزىندە ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى وزگەرىستەردى جەكە اتاپ ءوتتى. سونىمەن، ساراپشى قازاقستاننىڭ ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ اعىنى ەسەبىنەن 100 ملرد تەڭگە ارتىق تولەيتىنىن اتاپ ءوتتى، سونداي-اق ت.شۋريەۆ اتوم ەلەكتر ستانتسياسى كومىرتەگى سالىعىنىڭ نورمالارىن ساقتاۋ ەسەبىنەن 565 ملرد دوللار ۇنەمدەۋدىڭ جالعىز قۇرالى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار، سپيكەر كومىر ستانتسيالارى مەن اتوم ەلەكتر ستانتسيالارى اراسىنداعى پارنيكتىك گازدار شىعارىندىلارىنىڭ 180 ەسە ايىرماشىلىعىنا نازار اۋداردى. سونداي-اق، ت.گۋريەۆ اەس، جەك جانە گاز ستانتسيالارى ەسەبىنەن پايدالانىلاتىن ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى وندىرىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.

ساياساتتانۋشى، كونفليكتولوگ ەركەبۇلان امانتاەۆ ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا وسىنداي ءتارتىپتى ەنگىزۋ ارقىلى حالىق اراسىندا قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى. بۇل جەكە قارجىنى باسقارۋدىڭ بازالىق داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ قانا قويماي، ازاماتتاردىڭ ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مەكتەپ جانە ۋنيۆەرسيتەت كۋرستارىنا قارجىلىق ءبىلىم بەرۋدى ەنگىزۋ قازىرگى الەمنىڭ سىن-قاتەرلەرىنە ءساتتى بەيىمدەلە الاتىن سانالى جانە جاۋاپتى ۇرپاقتى قالىپتاستىرۋدىڭ كەپىلى بولادى.

قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى ەركەبۇلان قۋاتباي ءوز سوزىندە كەلەسى جىلدان باستاپ بانكتەر ءۇشىن سالىق رەجيمىن وزگەرتۋ ماسەلەسىنە نازار اۋداردى.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى - شوعىرلاندىرىلعان دەموكراتيانىڭ قۋاتتى قۇرالى قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى ينديرا كۇنتۋوۆا جاستارمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، كوپتەگەن جاستار جۇمىس ورىندارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن العان تەوريالىق بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە ىسكە اسىرۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولاتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل بىلىكتى مامانداردىڭ اعىپ كەتۋىنە اكەلەدى، بۇل ءوز كەزەگىندە ەل ەكونوميكاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. سونداي-اق، جاستار كاسىپكەرلىككە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەسپەن اينالىسۋعا دايىن. الايدا، ولار سالىق مىندەتتەمەسىنەن قورقادى، اسىرەسە ەگەر بيزنەس ءتيىمسىز بولسا. وسىعان بايلانىستى مەن جاڭا كاسىپكەرلەر ءۇشىن العاشقى ەكى جىلعا جەڭىلدەتىلگەن سالىق جۇيەسىن ەنگىزۋدى ۇسىنامىن. ءۇشىنشى جىلدان باستاپ سالىقتاردىڭ تولىق كولەمىن ەنگىزۋگە بولادى.مۇنداي شارا تۇراقتى بيزنەس قۇرۋعا، بىلىكتى مامانداردى تارتۋعا جانە ەلدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن تومەندەتۋگە ىقپال ەتۋى مۇمكىن. بۇل قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ نەعۇرلىم سەرپىندى جانە ورنىقتى دامۋىنا قادام بولادى.

«ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى» دوڭگەلەك ۇستەلىنىڭ قاتىسۋشىلارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋ بارىسىندا ايتقان تاپسىرمالاردى ىسكە اسىرعاننان كەيىن ەلىمىزدەگى ىقتيمال وزگەرىستەر تۋرالى بەلسەندى پىكىر الماستى. تالقىلاۋ ەنەرگەتيكا جانە قارجى سالالارىن، قۇقىقتىق مەملەكەت نورمالارىن، سونداي-اق جاساندى ينتەللەكتتىڭ قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا اسەرىن قوسا العاندا، تاقىرىپتاردىڭ كەڭ اۋقىمىن قامتىدى. ايتىلعان پىكىرلەردىڭ ارقايسىسى ەكونوميكانى نىعايتۋعا جانە ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان وزگەرىستەرگە كەشەندى كوزقاراستىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

Abai.kz