D دارۋمەنى «كۇن دارۋمەنى» دەپ اتالادى: ول ءبىزدىڭ تەرىمىزدە كۇن ساۋلەسىنىڭ اسەرىنەن تۇزىلەدى.

كارديولوگيا جانە ىشكى اۋرۋلار عزي ەندوكرينولوگيا كافەدراسىنىڭ اسسيستەنتى اسەم وسپانوۆانىڭ ايتۋىنشا، D دارۋمەنى گورمون سياقتى ارەكەت ەتەدى جانە ورگانيزمدەگى كوپتەگەن پروتسەستەرگە قاتىسادى:

- يممۋنيتەتتى كۇشەيتەدى - اعزاعا ۆيرۋستار مەن قابىنۋلارمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسەدى.

- كۇشتى سۇيەكتەر مەن تىستەردى قولدايدى - كالتسيدى سىڭىرۋگە كومەكتەسەدى.

- كوڭىل-كۇيگە اسەر ەتەدى - ونىڭ جەتىسپەۋشىلىگى مازاسىزدىقپەن، دەپرەسسيامەن جانە سوزىلمالى شارشاۋمەن بايلانىستى.

- بۇلشىقەت جۇمىسىن جاقسارتادى - اسىرەسە ەگدە جاستاعى ادامدار ءۇشىن قۇلاۋ مەن جاراقاتتانۋدى بولدىرماۋ ءۇشىن ماڭىزدى.

«ەگەر ءسىز كۇن شۋاقتى ەلدە تۇرساڭىز دا، جەتىسپەۋشىلىك كۇننىڭ ازدىعىنان تۋىنداۋى مۇمكىن: قىستا، بۇلتتى اۋا-رايىندا نەمەسە ۇيدە كوپ ۋاقىت وتكىزسەڭىز»، - دەيدى دوكتور.

- SPF كرەمدەرىن قولدانۋ: ولار تەرىدەگى D دارۋمەنى سينتەزىن بلوكتايدى

- جاسى: جىلدار وتكەن سايىن تەرىنىڭ D دارۋمەنى ناشار وندىرىلەدى.

- تاماقتانۋ: ەگەر ديەتادا مايلى بالىق، جۇمىرتقا جانە دارۋمەننىڭ باسقا كوزدەرى از بولسا.

- كەيبىر اۋرۋلار: مىسالى، ىشەك، باۋىر، بۇيرەك اۋرۋلارى.

- ارتىق سالماق: D دارۋمەنى ماي تىنىندە «ساقتالادى» جانە قول جەتىمسىز بولادى.

- د دارۋمەنىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ءجيى سۋىق تيۋ، تۇراقتى شارشاۋ، اپاتيا، بۇلشىقەت اۋرۋى جانە السىزدىك، ناشار ۇيقى، كوڭىل-كۇيدىڭ وزگەرۋى، مازاسىزدىق تۇرىندە كورىنۋى مۇمكىن. بالالاردا سۇيەكتەر باياۋ وسەدى (راحيت), ەرەسەكتەردە سۇيەكتەر السىرەيدى (وستەوپوروز، سىنۋ قاۋپى جوعارى).

ناقتى ءبىلۋ ءۇشىن 25(OH)D قان تاپسىرۋ كەرەك — بۇل ورگانيزمدەگى D دارۋمەنى دەڭگەيىنىڭ كورسەتكىشى.

D دارۋمەنى نورمالارى (قان سارىسۋىنداعى 25(OH)D دەڭگەيى):

نگ / مل نمول / ل

ايقىن تاپشىلىق <10 <25

تاپشىلىق <20 <50

جەتكىلىكسىزدىك 20-30 50-75

وڭتايلى دەڭگەي 30-50 75-125

ىقتيمال ۋىتتىلىق >100 >250

ازىق-تۇلىك كوزدەرى (D3): مايلى بالىق، بالىق مايى، ترەسكا باۋىرى، جۇمىرتقانىڭ سارىسى، ءسۇت، يوگۋرت، جارما.

كۇن ساعاتى: D ءۆيتامينىن ءوندىرۋ ءۇشىن تەرىگە 15-30 مين قاجەت.اپتاسىنا 2-3 رەت ۋلتراكۇلگىن ۆ ساۋلەلەرىنىڭ (290-315 نم) دەنەنىڭ اشىق جەرلەرىنە (قولدار، بەت، اياقتار) SPF جوق.

D دارۋمەنىنىڭ پروفيلاكتيكالىق جانە ەمدىك دوزالارى (مە/تاۋلىگىنە):

پروفيلاكتيكا تاپشىلىقتى ەمدەۋ

بالالار 0-12 اي 400-1000 دەيىن 2000*

1-18 جاس ارالىعىنداعى بالالار 600-1000-نان 4000-عا دەيىن*

ەرەسەكتەر <70 جاس 1500-2000 4000-6000*

ەگدە جاستاعى ادامدار >70 جاس 2000-4000 7000 دەيىن*

جۇكتى/بالا ەمىزەتىن ايەلدەر 2000

D دارۋمەنى تاڭەرتەڭ نەمەسە تۇستەن كەيىن جاقسى قابىلدانادى:

- ارقاشان مايلارمەن (مىسالى، تاڭعى اس كەزىندە), ويتكەنى D دارۋمەنى مايدا ەريدى.

- D3 نىسانا ارتىقشىلىق بەرىلەدى، ويتكەنى ول D2-گە قاراعاندا بەلسەندى جانە ءتيىمدى.

تاۋلىگىنە > 0 000 مە ۇزاق ۋاقىت بويى باقىلاۋسىز قابىلداعان كەزدە ارتىق دوزالانۋ قاۋپى بولۋى مۇمكىن. گيپەرۆيتامينوز D بەلگىلەرى: جۇرەك اينۋ، قۇسۋ، انورەكسيا، شولدەۋ، پوليۋريا، السىزدىك، اريتميا، جۇمساق تىندەر مەن بۇيرەك كالتسيناتسياسى، بۇيرەكتىڭ زاقىمدانۋى

25(OH) D تالداۋى قاۋىپ توبىنداعى ادامدارعا: وستەوپوروز، ىشەكتىڭ، باۋىردىڭ، بۇيرەكتىڭ سوزىلمالى اۋرۋلارى، سەمىزدىك، ەگدە جاستاعى ادامدار، گليۋكوكورتيكويدتاردى، انتيكونۆۋلسانتتاردى، انتيرەتروۆيرۋستىق پرەپاراتتاردى ۇنەمى قابىلدايتىندار، مەنوپاۋزاداعى ايەلدەر، قۇرىسۋلارى بار پاتسيەنتتەر، بۇلشىقەت السىزدىگى، راحيت بەلگىلەرى بار بالالار.