الاش بازارقۇل. «ۋ. دجولداسبەكوۆ...»
«تاۋەلسىز ەلمىز!» دەپ بوركىمىزدى اسپانعا اتقانىمىزعا 18 جىل تولسا دا ءالى كۇنگە كەڭەستىك وتارشىل قوعامدى اڭسايتىندار ارامىزدا ءورىپ ءجۇر. قىزىل ۇكىمەتتىڭ «قىمىزىن ءىشىپ ەتىن جەگەندەردىڭ» سول زاماندى ءالى دە كوكسەيتىندەرى جاسىرىن ەمەس. قاراعاندى، سەمەي قالالارىندا ءالى كۇنگە قاسقايىپ تۇرعان لەنين ەسكەرتكىشى وسىنداي پىكىرگە امالسىز جەتەلەيدى. كەرەكۋلىك كوممۋنيستەر دە ورنىنان الىنىپ تاستالعان كوسەمدەرىن قالا ىشىندەگى ساياباققا سايالاتىپ قويعان. «كپسس»، «ۆلكسم» دەگەن تاقتايشالار كەرەكۋدەگى كۋتۋزوۆ كوشەسىندەگى ۇيلەردىڭ قابىرعاسىندا قاعىلىپ تۇر. بۇل كوشە قالانىڭ قاق ورتاسىن كەسىپ وتەتىندىكتەن كەلىمدى-كەتىمدى قوناقتاردىڭ كوزىنە بىردەن شالىنادى. سولتۇستىك وڭىرلەردە وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ كوپ شوعىرلانعانىن سىلتاۋ ەتىپ مۇنداي سوراقىلىقتارعا كوزجۇمبايلىقپەن قاراپ كەلەمىز. ونىڭ ۇستىنە، جەرگىلىكتى بيلىك باسىنداعىلارمەن ىشكى ساياسات باسقارماسىنداعىلار قۇلىق تانىتپاعان سوڭ، ايتتىڭ نە ايتپادىڭ نە ءبارىبىر.
وتارشىلدىق ءداۋىردىڭ لەبىن سەزدىرىپ تۇراتىن كورىنىستەردى، قازاعى قالىڭ قالانىڭ ءبىرى الماتىدان دا كەزدەستىرۋگە بولادى دەپ بىرەۋ ايتسا سەنبەس ەدىم. امال قانشا...
«تاۋەلسىز ەلمىز!» دەپ بوركىمىزدى اسپانعا اتقانىمىزعا 18 جىل تولسا دا ءالى كۇنگە كەڭەستىك وتارشىل قوعامدى اڭسايتىندار ارامىزدا ءورىپ ءجۇر. قىزىل ۇكىمەتتىڭ «قىمىزىن ءىشىپ ەتىن جەگەندەردىڭ» سول زاماندى ءالى دە كوكسەيتىندەرى جاسىرىن ەمەس. قاراعاندى، سەمەي قالالارىندا ءالى كۇنگە قاسقايىپ تۇرعان لەنين ەسكەرتكىشى وسىنداي پىكىرگە امالسىز جەتەلەيدى. كەرەكۋلىك كوممۋنيستەر دە ورنىنان الىنىپ تاستالعان كوسەمدەرىن قالا ىشىندەگى ساياباققا سايالاتىپ قويعان. «كپسس»، «ۆلكسم» دەگەن تاقتايشالار كەرەكۋدەگى كۋتۋزوۆ كوشەسىندەگى ۇيلەردىڭ قابىرعاسىندا قاعىلىپ تۇر. بۇل كوشە قالانىڭ قاق ورتاسىن كەسىپ وتەتىندىكتەن كەلىمدى-كەتىمدى قوناقتاردىڭ كوزىنە بىردەن شالىنادى. سولتۇستىك وڭىرلەردە وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ كوپ شوعىرلانعانىن سىلتاۋ ەتىپ مۇنداي سوراقىلىقتارعا كوزجۇمبايلىقپەن قاراپ كەلەمىز. ونىڭ ۇستىنە، جەرگىلىكتى بيلىك باسىنداعىلارمەن ىشكى ساياسات باسقارماسىنداعىلار قۇلىق تانىتپاعان سوڭ، ايتتىڭ نە ايتپادىڭ نە ءبارىبىر.
وتارشىلدىق ءداۋىردىڭ لەبىن سەزدىرىپ تۇراتىن كورىنىستەردى، قازاعى قالىڭ قالانىڭ ءبىرى الماتىدان دا كەزدەستىرۋگە بولادى دەپ بىرەۋ ايتسا سەنبەس ەدىم. امال قانشا...
اسىرەسە، ەلىمىزدەگى شوقتىعى بيىك وقۋ ورنى، قازاق جاستارىنىڭ ارمانىنا اينالعان ءبىلىم ۇياسى، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى «قىزىل يمپەريانى» اڭسايدى دەپ كىم ويلاعان؟ بيىل 75 جىلدىعىن تويلاپ جاتقان ءبىلىم ورداسىنىڭ سپورت كەشەنىنە كىرىپ بارساڭىز، قۇددى ءبىر 20-30 جىل كەيىنگە شەگىنىس جاساعانداي بولاسىز. دەنەشىنىقتىرۋ زالىنىڭ ىشكى قابىرعاسى، كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس داۋىرىندەگى سپورت فەدەراتسيالارىنىڭ بەلگىلەرىنەن كوز تۇنادى. كسرو-نىڭ بەس شىعىرىعى مەن قىزىل جالاۋىن «جەلبىرەتىپ» قويعان ۋنيۆەرسيتەت، قازىرگى قازاق جاستارىنىڭ ساناسىن سانسىراتىپ جاتقانىمەن جۇمىسى جوق. ۇلتقا جاناشىر ۇرپاق تاربيەلەيدى دەگەن ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىمىزدە مىنانداي بولعان سوڭ، باسقاسىنا ايتار ءسوز قالماسا كەرەك. ەگەمەن ەل بولعالى، رەسپۋبليكامىزداعى سپورت فەدەراتسيالارى ءوز ءتول بەلگىلەرىن الدەقاشان-اق ايقىنداپ العان. ولاردىڭ ەمبلەمالارىندا تاۋەلسىز قازاقستان ەلىنىڭ رامىزدەرى ايشىقتالعان. دەسەك تە، قازاق سپورتى فەدەراتسيالارىنىڭ ءتول بەلگىلەرى، ءال-فارابي اتىنداعى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنەن قونىس تابا الماپتى. كەرىسىنشە، وراق پەن بالعاعا ورىن بەرىلىپتى.
وسى سوراقىلىقتارعا جول بەرگەن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى قايدا قاراپ وتىر ەكەن ءا؟ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستۋدەنتتەر سارايى توبەسىندەگى «ۋ.دجولداسبەكوۆ» دەگەن اتاۋدى ەلدەگى اقىندار كوگىلدىر ەكراننان قانشاما توقپاقتاعانىمەن دجولداسبەكوۆتىڭ «د-سىن» الدىرتا المادى. سوعان قاراعاندا ءبىلىم ورداسىنىڭ باسشىلىعىنان جاقسىلىق كۇتۋ، قىسىر سيىردىڭ ۋىزىن دامەتۋمەن بىردەي سەكىلدى. الگىندەي كورىنىستەرگە قاراپ وتىرىپ، «ءبىز وسى قاي قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز؟» دەگەن ساۋال امالسىز ساناڭدى سارسىلتادى ەكەن.