ەلباسى ەل ەرتەڭى – جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنا قولداۋ كورسەتۋ باعىتىندا ۇكىمەتكە جىل باسىندا رەسپۋبليكاداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا اقىلى نەگىزدە ءبىلىم الۋشى ستۋدەنتتەر ءۇشىن ۇزاق مەرزىمدى نەسيەلەر جانە قوسىمشا مەملەكەتتىك ءبىلىم الۋ گرانتتارىن ءبولۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى تاپسىرعانى ءمالىم.

ەلباسى ەل ەرتەڭى – جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنا قولداۋ كورسەتۋ باعىتىندا ۇكىمەتكە جىل باسىندا رەسپۋبليكاداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا اقىلى نەگىزدە ءبىلىم الۋشى ستۋدەنتتەر ءۇشىن ۇزاق مەرزىمدى نەسيەلەر جانە قوسىمشا مەملەكەتتىك ءبىلىم الۋ گرانتتارىن ءبولۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى تاپسىرعانى ءمالىم.
سوعان وراي ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جانە «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى» اق اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتتەستىك تۋرالى كەلىسىمنىڭ جوباسى ماقۇلدانعانى دا بەلگىلى. جوبا بويىنشا، جوعارىدا اتالعان تاراپتاپ ءوزارا ارەكەتتەر تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىپ، ستۋدەنتتەرگە جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋ بويىنشا بىرقاتار ناقتى شارالار وتكىزدى دە. كەلىسىمشارتتارىنا سايكەس اگەنت-بانك رەتىندە «اليانس-بانك» اق بەلگىلەنگەن بولاتىن. ءبىر قاراعاندا، ءبارى دۇرىس. الايدا جوبانى ناقتى جۇزەگە اسىرۋعا كەلگەندە كوپ تۇيتكىلدىڭ قۇلاعى قىلتيىپ شىعا كەلىپ وتىر. جوباداعى 40 مىڭ ستۋدەنتكە بەرىلمەك نەسيەلەندىرۋ ىسىنە 15 ميلليارد تەڭگە مولشەرىندە قاراجات بولىنسە، بۇگىندە بار بولعانى 400 ستۋدەنت قانا تىلەك بىلدىرگەنى، ءسويتىپ، قازىرشە تەك قانا 27 ميلليونعا جەتەر-جەتپەس قاراجاتتىڭ يگەرىلۋ مۇمكىندىگى ءمالىم بولعان. جوبا ماقۇلدانعالى بىرنەشە اي وتكەننەن كەيىن پرەزيدەنتتىڭ اۋزىمەن ايتىلعان باعدارلامانىڭ ءدال وسى قالپىندا ورىندالۋى مۇمكىن ەمەستىگى اڭعارىلىپ وتىر. «سوندا مەملەكەت باسشىسىنا مۇلدەم نەگىزسىز، بىراق ناقتى ساندىق كورسەتكىشتەردى دايىنداپ بەرگەندە، ءتيىستى ورىندار نەنى ويلاعان؟» دەگەن سالماعى ءزىل-باتپان ساۋال كەسە كولدەنەڭدەيدى.
كەشە وتكەن «نۇر وتان» حدپ پارتيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ جانە داعدارىسقا قارسى باعدارلاما اياسىندا بولىنگەن مەملەكەت قاراجاتىنىڭ پايدالانىلۋىن باقىلاۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ بىرلەسكەن وتىرىسى سول جونىندە قىزۋ پىكىرتالاس پەن تالقىلاۋعا تولى بولدى. قاتىسۋشىلار «تىلگە تيەك بولىپ وتىرعان نەسيەلەرگە قاتىستى تۇجىرىمدامانى تۇبەگەيلى وزگەرتۋ كەرەك پە، الدە نە ىستەۋ كەرەك؟» دەگەن كۇرمەۋى قيىن سۇراقتارعا جاۋاپ تابۋعا تىرىسىپ باقتى. بۇل ورايدا داعدارىسقا قارسى باعدارلاما اياسىندا بولىنگەن مەملەكەت قاراجاتىنىڭ پايدالانىلۋىن باقىلاۋ جونىندەگى كوميسسيا توراعاسى گۇلجان قاراعۇسوۆانىڭ قابىرعاسىنان قويعان ساۋالىنا وتىرىسقا ارنايى شاقىرتۋمەن كەلگەن ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسە-ءمينيسترى كۇلاش ءشامشيدينوۆا دا، «اليانس-بانك» اق ۆيتسە-پرەزيدەنتى ءادىلحان ومىرباەۆ تا، «سامۇرىق-قازىنا» وكىلى دە تۇششىمدى، ءۇزىلدى-كەسىلدى جاۋاپ ايتا الماي، پۇشايمان كۇيگە ءتۇسىستى. تەك جوعارىدا اتالعان كوميسسيا مۇشەسى، رەسپۋبليكالىق «شاڭىراق» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى اسىلبەك قوجاحمەتوۆتىڭ بولجامدارى مەن ناقتى ۇسىنىستارى گاپتىڭ قايدا ەكەنىن اڭداتاتىنداي. ونىڭ ايتۋىنشا، «جەڭىلدەتىلگەن» دەگەن نەسيە شارتتارىنىڭ اتىنا زاتى مۇلدەم ساي ەمەس. اسىلبەك بازاربايۇلى ءوز سوزىندە نەسيەنىڭ جىلدىق 9 پايىز ءباسىنىڭ، كەپىلدىككە جىلجىمايتىن مۇلىك قويۋ شارتىنىڭ ستۋدەنتتەر ءۇشىن اقىلعا قونىمسىز تالاپتار ەكەنىن اشىنا جەتكىزدى. ماسەلەن، شۆەتسيا، بالتىق بويى مەملەكەتتەرىن ايتپاعاندا، بىزبەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كوپ كورسەتكىشتەرى شامالاس بەلارۋس مەملەكەتىندە دە پايىزدىق مولشەرلەمەنىڭ 4-5 پايىزدان اسپايتىنىن كولدەنەڭ تارتتى. سونىمەن قاتار ستۋدەنتتەردىڭ وتباسىلىق-قارجىلىق احۋالى جونىنەن اتالعان كرەديتكە قول جەتكىزە الاتىندار ساناتىنا ەنۋى ءۇشىن قويىلاتىن تالاپتار دا كىسىنىڭ كۇلكىسىن تۋدىرارلىقتاي. ماسەلەن، جەڭىلدەتىلگەن-مىس نەسيە الۋ ءۇشىن ۇمىتكەر ستۋدەنت نەمەسە ءۇيلى-باراندى ستۋدەنتتەردىڭ جاس وتباسى مۇشەسىنىڭ ءبىرى مۇگەدەك بولۋى كەرەك ەكەن. نەسيەنىڭ وسىنداي وداعاي شارتتارى از ەمەس. سوندا مۇگەدەك نەمەسە اسىراۋىندا بالاسى بار جانە جالعىزباستى، الدە اكە-شەشەسىنىڭ بىرەۋى مۇگەدەك نەمەسە جۇمىسسىز، ياكي زەينەت جاسىنا جەتكەن، ونىڭ ۇستىنە ءال-اۋقاتى تومەن وتباسىنان شىققان، وسى ءتارىزدى وڭكەي «سوقىر مەن قوتىر» جينالعان ۇيىردەي بەيشارا كۇيدەگى باقانداي 40 مىڭ ستۋدەنتتى قايدان تاپپاقپىز؟!
وسىنداي تراگيكومەديالىق اۋانداعى ساۋالدارعا سالماقتى دا نانىمدى جاۋاپ تابۋ نەمەسە قالىپتاسىپ وتىرعان قيىن جاعدايدان شىعۋ مەن ماسەلەنى قالايدا وڭ شەشۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ ءۇشىن پرەزيدەنت تاپسىرماسىنان سوڭ ءوزارا بىرلەسىپ ارەكەت جاساۋعا پاتۋالاسقان تاراپتاردىڭ ءبىراز باس قاتىرىپ، ءبىرتالاي تەر توگۋلەرىنە تۋرا كەلىپ تۇر. ءبىر انىعى، نەسيە شارتتارى مەن وعان قول جەتكىزە الاتىن ستۋدەنتتەر ساناتىن قالايدا تۇبەگەيلى قايتا قاراۋ قاجەتتىگى كورىنىپ تۇر. بۇل جايت بۇدان بىلاي دا «نۇر وتان» حدپ پارتيالىق باقىلاۋ كوميتەتى مەن داعدارىسقا قارسى باعدارلاما اياسىندا بولىنگەن مەملەكەت قاراجاتىنىڭ پايدالانىلۋىن باقىلاۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ قاتاڭ باقىلاۋىندا بولماق.

باتىربولات ايتبولاتۇلى
“ايقىن” گازەتى 27 مامىر 2009 جىل