اقپاراتتىڭ زامانى... قاي ەلدە دە، قايبىر جەردە دە ازعىنداعان ادام، قيراعان عيمارات، قاپتاعان قىزىل سۋ، ءتىلسىز جاۋ، زورلىق پەن زومبىلىق، قورلىق پەن قيانات... توبە شاشىڭ تىك تۇرادى، تۇلا بويىڭ شىمىرلايدى، جۇرەگىڭ سىزدايدى...

...ايدىڭ كۇنى امانىندا شىمكەنتتەن اقتاۋعا وتان الدىنداعى بورىشىن وتەۋگە بارعان ءبىر تەڭىز جاياۋ اسكەرىنىڭ جاۋىنگەرى ءوزىنىڭ ەكى ارىپتەسىن پىشاقتاپ، ءولتىرىپ تاستادى. كۇدىكتى ارىپتەستەرىنىڭ دەنەلەرىن قالانىڭ №4-ءشى ىقشام اۋدانىنا جاسىرىپتى. قولعا تۇسكەن كۇدىكتى ءوزىنىڭ قىلمىسىن مويىنداپ، ءۇش جاۋىنگەردىڭ الدىمەن بىرگە اراق ءىشىپ، ماس بولعان سوڭ، ەرەگىسىپ قالعاندىعىن، سوسىن، ءوزىنىڭ ەكى ارىپ­تەسىنىڭ بىرىنە 15 جەردەن، ەكىن­شىسىنە 10 جەردەن پىشاق سالعان­دىعىن ايتقان. نەتكەن قاتىگەزدىك؟!.

...ۇلكەن قوڭسىمىز قىتايدىڭ سينتسزيان-ۇيعىر اۆتونوميالى اۋدانى ءۇرىمشى قالاسىنداعى وڭتۇستىك تەمىرجول بەكەتىندەگى جارىلىستان تاياۋدا ءۇش ادام قازا بولىپ، 79 ادام جاراقات الدى. جارىلعىش زات بەكەت پەن اۆتوبۋس ايالداماسىنىڭ ورتاسىندا ىسكە قوسىلىپتى. كەلەڭسىز وقيعالار ءجيى ورىن الاتىن  سينتسزيان-ۇيعىر اۆتونوميالى اۋدانىن قىتاي بيلىگى ءاردايىم «شىعىس تۇركىستان يسلام قوزعالىسىنىڭ» مويىنىنا ارتا سالۋعا داعدىلانعان. بىزدىڭ­شە، قادىم زاماننان پاراسات پەن پايىمعا سۇيەنگەن شىعىس جۇرتى قۇبىلىستىڭ سەبەپ-سالدارىن تەرەڭنەن ىزدەۋى كەرەك سياقتى...

...ۋكرايناداعى جاعداي مەن رەسەيدىڭ باسقىنشىلىق قىلىعى الەمدى تەڭسەلتىپ تۇر. ورىستى اشىق قولداعان قىتاي ەگەر امەريكاندىقتار رەسەي­گە قىسىمىن كۇشەيتە تۇسسە، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ اتالعان ماسەلە بويىنشا قابىلدان­عان قاتاڭ شەشىمدەرىن قولداماي­تىندىعىن مالىمدەدى. ول-ول ما، بۇگىندە قىتاي باسشىلىعى تۇركيا بيلىگىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، ونى بوسفور بۇعازى ارقىلى ناتو-نىڭ كورابلدەرىن وتكىزبەۋگە كوندىرگەن. سونىمەن قاتار، قىتايدىڭ بيلىگى اقش-قا ءوز قارىزدارىن التىنمەن قايتارۋدى تالاپ ەتىپ، امەريكاندىقتاردىڭ «گەوساياسي وركوكىرەكتىگىن» سۋ سەپكەندەي باستى...

...ايتكەنمەن، ورىس ەلىنىڭ پرەزي­­دەنتى پۋتيننءننىڭ قىتاي­لىقتارعا ريزاشىلىق قۋانى­شى كوپكە سوز­ىلمادى. قىتاي جەتەكشىسى سي تسزين­پين گەرما­نياعا رەسمي ساپا­رى كەزىندە ەل باسشىسى انگەلا مەركەلدەن اسا قۇندى سىيلىق الدى. بۇل - سوناۋ 1735 جىلى نەمىس كارتو­گراف­تارى قۇراستىرعان قىتاي ەلىنىڭ ەسكى كارتاسى ەدى. قۇنى ء«جۇز مىڭ سوزدەن دە قىمبات» بۇل كارتادا بۇگىنگى رەسەيدىڭ قۇرامىنداعى قيىر شىعىس، ءسىبىر، تىۆا جەرلەرى ءبىر زاماندا قىتايدىڭ يەلىگىندە بولعان ەكەن. قازىرگى رەسەيدىڭ وزبىرلىعىن بۇگىنگى تاڭداعى جەر جۇزىندەگى اقىلدى ايەلدەردىڭ ءبىرى وسىلايشا تاريحي دەرەكپەن دالەلدەپ، اۋىزىنا قۇم قۇيدى...

...ءيا، ەلى مەن جەرى ءۇشىن قاسىق قاندارى قالعانشا كۇرەسىپ، عازيز جاندارىن قۇربان قىلعان ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ رۋحاني كۇش-قۋاتى ءداپ قازىر ءاربىر قازاقتىڭ بالاسىنا اۋاداي قاجەت بولىپ تۇر.

نامىسى نارتتاي كوسەمسوزشى اعامىز نەسىپ ءجۇنىسبايۇلىنىڭ بىردە:

“جىگىتتە قورعان بولماسا – ول تاياق جەيدى،

قىزدا قورعان بولماسا – ول كوكپارعا تارتىلادى،

مالدا قورعان بولماسا – ول قاسقىرعا جەم بولادى،

ەلدە قورعان بولماسا – ول ازىپ-توزىپ قۇريدى...” – دەپ جازعانى بار ەدى...

...اقىرزاماننىڭ بەلگىلەرى بادىرايعان بۇگىنگى بۇلىنگەن الەمدە جاراتقان يەمىز قازاق حالقىنا مەدەت بولعاي!..

Abai.kz