كەشە بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا «قازاقستان-2050»  ستراتەگياسى: بەيبىتشىلىك، رۋحانيات جانە كەلىسىم مادەنيەتى» اتتى تاقىرىپتا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءححى سەسسياسى بولىپ ءوتتى. ونىڭ جۇمىسىن مەملەكەت باسشىسى، قحا توراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ اشىپ، ءسوز سويلەدى.

«قازاقستان-2050» ستراتەگياسى: بەيبىتشىلىك، رۋحانيات جانە كەلىسىم مادەنيەتى

قىمباتتى وتانداستار!

قادىرمەندى قاۋىم!

قازاقستان حالقى اسسام­بلەيا­سىنىڭ 21 سەسسياسىنىڭ اشىلۋىمەن بارشاڭىزدى شىن جۇرەگىمنەن قۇتتىقتايمىن!

ۇلى جامبىل اقىننىڭ «جى­گەرلى بولسا ەر بولار، بىرلىكتى بول­سا ەل بولار» دەگەن ءسوزى بار. بۇگىنگى سەسسيانىڭ وزەگى – بەيبىت­شىلىك، رۋحانيات جانە كەلىسىم مادە­نيەتى ءبىزدىڭ وسىنداي بىرلىكتى ەل بولۋىمىزدىڭ كەپىلى. مادەنيەت – تىرشىلىكتىڭ تىرەگى، ورتاق يگىلىك­تەردى ۇلىقتاپ، ۇلتتى ۇلى ىستەرگە ۇيىستىرۋدىڭ بىرەگەي تەتىگى. بەي­بىتشىلىك، رۋحانيات پەن كەلىسىم: ءبارى­نىڭ تامىرى – مادەنيەتتە. 21 عا­سىر­دىڭ ەڭ باستى زاڭى – تاتۋلىق!

كەلىسىم – ەكونوميكا مەن سايا­سات­تىڭ، قاۋىپسىزدىكتىڭ، ءومىردىڭ زاڭى. ءبىز كەلىسىم مادەنيەتىن ءداس­تۇر رەتىندە ۇرپاققا مۇرا ەتۋگە ءتيىسپىز. كەلىسىم مادەنيەتى ماڭ­گىلىك بولۋى كەرەك.

قۇرمەتتى اسسامبلەيا مۇشەلەرى!

قۇرمەتتى وتانداستار!

مەن سىزدەردىڭ ءبارىڭىزدى قا­زاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءححى سەسسياسى جۇمىسىنىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتايمىن!

وسى زالعا ءبىزدىڭ ۇلكەن وتا­نىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىنەن وكىلدەر جينالىپ وتىر! ءبىزدىڭ فورۋمعا بىرلەسكەن ادال ەڭبەگىمەن ەلىمىزدى قۇرىپ جانە دامىتىپ جاتقان ءتۇرلى جاستاعى، ۇرپاقتار مەن كاسىپتەردەگى قازاقستاندىقتار قاتىسىپ وتىر. مەن ءوزىنىڭ قاجىرلى جانە ەڭبەكتەگى داڭقىمەن ءبىزدىڭ دوستىعىمىزدى قورعاپ، ماڭگىلىككە بەكىتكەن بارلىق ارداگەرلەردى ەرەكشە قۇتتىقتايمىن. مەن مەنىمەن بىرگە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرعان جانە سول يدەياعا ادال بولعانداردىڭ بارىنە ريزامىن. ولار كۇندەلىكتى جۇ­مىسىندا بەيبىتشىلىك پەن كەلى­سىمنىڭ ۇلى قاعيداتتارىن قورعاپ جانە دامىتىپ كەلەدى.

وسى زالدا كوپتەگەن جاس­تار، سونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ تاۋەل­سىز­دىگىمىزدىڭ قۇرداستارى وتىر. مەن بۇدان تولەرانتتىلىق، دوس­تىق پەن باۋىرلاستىق يدەيالارىن قازاقستاندىقتاردىڭ جاڭا بۋىنىنىڭ بۇكىل عاسىرلارعا قا­بىلداۋىنىڭ جاقسى نىشانىن كورەمىن. بۇل ءبىزدىڭ بوسقا جۇ­مىس ىستەپ جاتپاعانىمىزدى بىلدىرەدى! بۇل بەيبىتشىلىك پەن كەلى­سىمدى ساقتاۋشى رەتىندەگى اسسام­بلەيانىڭ سەنىمدى تىرەگىن كەز كەلگەن سوزدەن ارتىق بەينەلەيدى. بۇگىن ءبىزدىڭ سەسسيامىزعا شە­تەلدىك مەيماندار مەن ديپلوماتتار قاتىسىپ وتىر. مەن قا­زاقستاننىڭ بارلىق شىنايى دوستارىن شىن جۇرەكتەن قۇت­تىقتايمىن!

قۇرمەتتى سەسسياعا قاتىسۋشىلار!

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇ­نىنەن ءبىز وڭىرلەردە، قالالاردا، اۋ­دانداردا، اۋىلداردا مىڭ­داعان كەزدەسۋلەر وتكىزدىك. وسىدان جيىر­ما جىلعا  جۋىق ۋاقىت بۇرىن، اسسامبلەيانى قۇرا وتى­رىپ، ءبىز الەمدەگى بارلىق ءمالىم بولعان مودەلدەردەن دە وزىق شىعا بىلدىك. ءبىز حالىقتى ور­تاق پاتريوتتىق تۇعىرنامادا توپ­تاستىرۋدىڭ بىردەن-ءبىر سەنىمدى تەتىگىن تاپتىق. ونىڭ ءمانى اركىمگە دە تۇسىنىكتى جانە قاراپايىم ادامي سۇرانىستاردى – جۇمىستى، وتباسىنداعى ءال-اۋقاتتى، بالالار ءۇشىن ءبىلىم بەرۋدى، دەنساۋلىقتى، تۇرعىن ءۇيدى، قاۋىپسىزدىك پەن دەمالىستى قامتاماسىز ەتۋگە كو­مەكتەسەدى.

ءبىزدىڭ قوعامدا ەشكىمنىڭ دە ەتنوستىق ارتىقشىلىعى جوق جانە ءبارى دە زاڭ الدىندا تەڭ. بارلىق قازاقستاندىقتار – ءبىر تۋعان جەردىڭ بالالارى. ءبىز ءبارىمىز – ءبىرتۇتاس قازاقستان حالقىنىڭ ءارتۇرلى جانە بىردەي بالالارىمىز. ءبىزدىڭ ءبارىمىزدى ءبىر ماسەلە تولعاندىرادى – بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ ءال-اۋقاتى. ءبىزدىڭ ءبارى­مىزدىڭ ماقساتىمىز ءبىر – ءبىزدىڭ ورتاق وتانىمىزدىڭ وركەندەۋى. بۇل ءبىزدىڭ ورتاق تابىسىمىز، ورتاق ماقتانىشىمىز.

بۇل وسى جىلدار بويىنا مەم­لەكەت باسشىسى رەتىندە مەن جۇر­گىزىپ كەلگەن، جۇرگىزىپ وتىرعان جانە جۇرگىزە بەرەتىن ساياسات.

تۇراقتىلىق پەن كەلىسىم – ءار­بىر اكىمنىڭ، ءاربىر باسشىنىڭ، ءار­بىر ازاماتتىڭ كۇن سايىنعى جۇمى­سى!

اسسامبلەيا ءار كەزدە دە ۋاقىت­پەن بىرگە قادام جاساۋدا. ونىڭ قولداۋى ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىز تاريحىنىڭ بارلىق تاعدىرشەشتى ساتىلارىندا شەشۋشى بولىپ كەلدى. مەن بىرلىك پەن توپ­تاس­قاندىقتىڭ قوعامنىڭ ەڭ باس­تى قۇندىلىقتارى ەكەنىن قايتا­لاۋدان ەشقاشان جا­لىقپايمىن. سونىڭ ارقاسىندا ءبىز ەكونوميكانى كوتەردىك، حالىقتىڭ ءال-اۋ­قاتىن نىعايتتىق، ەلدىڭ بو­لاشاعىن كورسەتتىك. ءبىز 2030 سترا­تەگياسىنىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن ورىندالۋىنا قول جەتكىزدىك.

بۇگىندە ءبىزدىڭ بىرلىگىمىز –  جاڭا 2050 ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ شەشۋشى فاكتورى. ەڭ دامىعان مەملەكەتتەردىڭ 30-نا ەنۋ – ءبىزدىڭ ماقساتىمىز جانە بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ور­تاق تاعدىرى. ستراتەگيادا ءبىزدىڭ ۇلى كوپەتنوستى حالقىمىزدىڭ دانالىعى كورىنىس تاپقان. ول ءبىز­دىڭ ءبىتىمنىڭ، رۋحاني كەلىسىمنىڭ اي­رىقشا مادەنيەتىنىڭ جوعارى قاعيداتتارىنان ارقاۋلىق تابادى.

ءبىرىنشى. ول ەتنوستىق، تىل­دىك، ءدىني جانە الەۋمەتتىك ايىر­ما­شىلىعىنا قاراماستان، بۇكىل قازاقستاندىقتاردىڭ تەڭ قۇقى­لىعى. بىزدە قىسىم جاساۋدىڭ كەز كەلگەن تۇرىنە، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە قول سۇعۋشىلىقتىڭ كەز كەلگەنىنە مەيلىنشە جول جوق جانە ول زاڭمەن قاتاڭ قۋدالانادى.

ەكىنشى. ول ءبىزدىڭ ەكونومي­كامىز­دىڭ دامۋى، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋى ءۇشىن ورتاق جاۋاپكەرشىلىك. ءتۇرلى ەتنوس­تاعى قازاقستاندىقتار يندۋس­تريا­لان­دىرۋعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا، عىلىمعا، ءبىلىم بەرۋگە، دەنساۋلىق ساقتاۋعا، سپورتقا بەل­سەندى اتسالىسادى. ءبىزدىڭ ەكونو­ميكامىزدا ەشكىم ەتنوسىنا قاراپ بولىنبەيدى. ءبارى كوپۇلتتى ۇجىمداردا تاتۋ-ءتاتتى ەڭبەك ەتەدى.

ءۇشىنشى. قازاقستاندا مەم­لە­كەتتىك ءتىلدىڭ ءرولى، ورىس ءتىلى­نىڭ رەسمي مارتەبەسى جانە بار­لىق ەتنوس­تار مەن ولاردىڭ مادەنيەتتەرىنىڭ تەڭ جاعدايدا دامۋى تۋرالى ماسەلە شەشىمىن تاپقان. بيىل بىزدەگى تىلدەر تۋرالى العاشقى زاڭناماعا 25 جىل تولادى. بولاشاقتا بۇكىل ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبى­­لۋى ءبىزدى بۇرىنعىدان بەتەر تەڭ­دەستىرىپ، بىرلىكتى نىعايتا تۇسە­دى. مىنە، شيرەك عاسىردان بەرى ءبىز ءتىل ساياساتىندا ايقىن باعىت­پەن كەلەمىز – مەملەكەتتىك ءتىلدى بىرتىندەپ دامىتۋدامىز جانە بۇ­كىل ەتنوستار تىلدەرىنىڭ دامۋى ءۇشىن جاعدايلار جاساۋدامىز. بۇ­گىندە تۇرعىندارىنىڭ كوپشىلىگى كەم دەگەندە ەكى تىلدە سويلەيتىن جانە ويلايتىن ەلدەر كوپ ەمەس.

قازاقستان سولاردىڭ قاتا­رىندا، بۇل ءبىزدىڭ ۇلتتىق باي­لى­عىمىز. ءبىز ءۇش تۇعىرلى ءتىلدى دامىتۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدامىز. بىزدە 15 تىلدە 60 باق جارىق كورەدى، ونىڭ ىشىندە ەتنومادەني ورتالىقتاردىڭ 34 گازەتى مەن 26 سايتى بار.

ءتورتىنشى. مەملەكەتتىڭ زايىر­لىلىعى قازاقستاندا بار بارلىق دىندەردىڭ ۇلى رۋحاني مۇرالارىنا قۇرمەت كورسەتۋدەن، اركىمنىڭ تاڭ­داۋ ەركىندىگىنەن ارقاۋلىق تا­بادى. كونفەسسياارالىق تولەرانت­تىلىقتىڭ مۇنداي احۋالى، ءسىرا، الەمدە ەش جەردە جوق. سونىمەن بىرگە، ءبىزدىڭ ەلىمىز زايىرلى جانە ءدىن مەملەكەتتەن بولىنگەن. ءبىز سون­داي-اق ءدىني ۇراندار ۇستانعان ەكسترەميزمدى، ءدىني ىلىمدەردى سىرتتان ساياسيلاندىرۋعا دەگەن تال­پىنىستاردى، ءبىزدىڭ حالقى­مىزعا ءبىز ءۇشىن بوگدە ءدىني كوزقا­راستار مەن يدەيالاردى كۇش­تەپ تاڭۋدى بارىنشا تەرىسكە شى­عارامىز.

يسلام ءدىنى ءاۋ باستا جارا­تۋ­شىدان ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزعا قالاي تۇسسە، بۇگىنگى قازاقستانعا ءدال سولاي جەتۋىن تاريحتىڭ ءوزى قامتاماسىز ەتتى. قاسيەتتى قازاق جەرىندە اسىرەدىنشىلدەر ەشقاشان بولماعان. قازاق حالقىنىڭ رۋحاني بولمىسى ءاردايىم گۋمانيزممەن جانە ىشكى تۇتاستىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. اتا-بابالاردان ميراس بولعان وسىناۋ ۇلى قاسيەتتەن ايىرىلۋعا بۇگىنگى بۋىننىڭ ەشبىر حاقى جوق. سوندىقتان، مەن قازاق زيالىلارىن، رۋحاني جەتەكشىلەرىن، بارلىق جانە ءاربىر قازاقتى ۇلى ۇستازداردىڭ ۇلاعاتىن ۇمىتپاۋعا شاقىرامىن. ءبىز ۇرپاعىمىزدى جات ىقپالداردان قورعاۋعا، اداس­قانداردى اقىلعا شاقىرىپ، ولاردى وقىس قادامداردان ساقتان­دىرۋعا ءتيىسپىز.

بەسىنشى. جالپىعا ورتاق ەڭ­بەك قوعامىن قالىپتاستىرۋ – قا­زاقستاندىقتاردى جۇمىسپەن قامتۋ، ءبىزدىڭ بۇكىل ەڭبەكشىلەرىمىزدىڭ ءومىر ساپاسى ءۇشىن باستى شارت. ەڭبەك، جاۋاپكەرشىلىك جانە ءتارتىپ – تەك وسىلاي عانا بۇكىل قازاقستان دامي الادى.

التىنشى. قازاقستاندىق مادەنيەت ەلدەگى بۇكىل ەتنوستاردىڭ مادەني قاتپارلارىنىڭ تىعىز قارىم-قاتىناسى ارقاسىندا قالىپتاسادى. بىزدە قازاق ونەرى مەن داستۇرلەرى دامۋدا، سونىمەن بىرگە، بۇكىل ەتنوستاردىڭ مادەني مۇرالارىنىڭ دامۋى دا قامتاماسىز ەتىلگەن. ءبىز ءوز ەلىمىزدىڭ، كەز كەلگەن ەتنوسقا جاتاتىن ءبىزدىڭ وتانداستارىمىزدىڭ الەمدىك ونەرگە، ادەبيەت پەن سپورتقا قوسقان ۇلەستەرىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىن ماقتان تۇتامىز.

جەتىنشى. قازاقستان حالقى اس­سامبلەياسى – ءارى ىرگەتاس، ءارى بەيبىتشىلىك، رۋحاني كەلىسىم مادەنيەتىنىڭ نەگىزگى قاعيداتى. اسسام­بلەيا – بۇكىل ازاماتتاردىڭ بۇكىل­حالىقتىق وكىلدەرى مۇددە­لەرىنىڭ يننوۆاتسيالىق مودەلى جانە ءبىزدىڭ جاس دەموكراتيانىڭ تابىستى قۇرالى. ول بۇكىل ەل بويىنشا 820 ەتنومادەني بىرلەستىكتەر قىزمەتىن شوعىرلاندىرادى. بۇل دەگەنىمىز 70 مىڭ بەلسەندىلەر. ال وسى جۇمىسقا بارلىعى 3 ميلليوننان استام ادام قاتىسادى.

اسسامبلەيا حالىق ەگەمەندىگىن شوعىرلاندىرۋشى ساياساتۇستىلىك ورگانعا اينالدى. اسسامبلەيانىڭ دەپۋتاتتىق توبىنىڭ قۇرامىنا بۇكىل پارلامەنتتىك پارتيانىڭ وكىلدەرى بولىپ تابىلاتىن 25 ماجىلىسمەننىڭ كىرۋى ۇلگى تۇتارلىق جاعداي. اسسامبلەيا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ حالىقپەن جەمىستى ۇنقاتىسۋىن، بارلىق ەتنوستار ومىرلەرىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ شەشىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى. تەك وتكەن جىلى عانا اسسامبلەيا 10 مىڭ ءىس-شارا ۇيىمداستىرىپ، ولارعا 3,5 ميلليوننان استام ادام قاتىستى. كوپتەگەن وڭىرلەردە دوستىق ۇيلەرى قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەۋدە، ولاردا جىل سايىن 720 مىڭنان استام ادام بولىپ تۇرادى. ءبىزدىڭ اسسامبلەيانى 2020 جىلعا دەيىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى جۇ­زەگە اسىرىلۋدا. سۇراۋ سا­لىن­عان قازاقستاندىقتاردىڭ 97,5 پايى­زى ءبىزدىڭ اسسامبلەيا ءبىزدىڭ بۇكىل حالىقتىڭ مۇددەلەرىن بەينەلەيدى دەپ ەسەپتەيدى. بۇل جاقسى مويىنداۋ.

قازاقستاندىق بەيبىتشىلىك، رۋحانيات پەن كەلىسىم مادەنيەتىنىڭ 7 ارقاۋلىق قاعيداتتارى وسىنداي. بۇل ەندى بىزدەر ءوز ۇرپاقتارىمىزعا ۇلت بايلىعى رەتىندە بەرەتىن ورتاق مادەني مۇرامىز.

قۇرمەتتى سەسسياعا قاتىسۋشىلار!

2050 ستراتەگياسى ءبىزدى ءححى عاسىردىڭ كۇردەلى جاعدايىندا شىنايى دا قيىن جۇمىسقا باعىت­تايدى. ءبىز – اشىق ەلمىز. سوندىقتان، ءبىز كۇمبەز استىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جوقپىز. ءبىزدى بۇكىل الەممەن مىڭداعان ەكونوميكالىق، ساياسي جانە قاراپايىم ادامي قارىم-قاتىناس­تار بايلانىستىرادى. بىزگە جاھان­دىق جانە وڭىرلىك سيپاتتاعى كوپ­تەگەن سىن-قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت ۇشىراسۋعا تۋرا كەلەدى. ول تۋرالى مەن ءوز جولداۋلارىمدا اشىق تا تۋرا ايتىپ ءجۇرمىن.

تۋراسىن ايتايىن، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتۋ – 2050 ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ باس­تى كريتەريى. اعىمداعى جۇز­جىلدىقتا الەمنىڭ قانداي كۇر­دەلى بولاتىنىن ءوزىمىز جاھان­دىق ساياساتتا كورىپ وتىرعان وقي­عالار ناقتى بەينەلەۋدە. بۇگىندە ۋكراينادان جەتىپ جاتقان ما­لى­مەتتەردى جۇرەك سىزداتپاي وقۋ مۇم­كىن ەمەس. بۇل ەل ءبىزدىڭ تمد بوي­ىنشا جاقىن ارىپتەستەرىمىزدىڭ ءبىرى. ءبىزدى ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ ون جىلدىعى عانا بايلانىستىرمايدى. بىزگە تاريحتىڭ ورتاق پاراقتارى دا ءتان. دۇربەلەڭ جىلداردا قازاقستان ءبىزدىڭ ەلى­مىزگە كۇشتەپ كوشىرىلگەن، ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ەۆا­كۋ­ا­تسيالانعان جانە وسىندا جۇرەك قالاۋىمەن ونەركاسىپ الىپتارىن تۇرعىزۋعا جانە تىڭدى كوتەرۋگە كەلگەن جۇزدەگەن مىڭ ۋكرايندار ءۇشىن ەكىنشى ۇيگە اينالدى.

بيىل ءبىز تىڭ ەپوپەياسى باس­تا­لۋىنىڭ 60 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز جانە ەلدىڭ استىق قامباسىن قۇرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەگەندەردىڭ ءبارىن ەسكە تۇسىرەمىز. مەن اۋىر جاعدايدا تىڭدى كوتەرىپ، اشىق دالادا ينفراقۇرىلىم تۇرعىزعانداردىڭ ءبارىن قۇتتىقتايمىن. بۇگىندە ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ ءۇش ءجۇز مىڭنان استامى – ۋكرايندار. ۋكراينا جەرىندە ونى فاشيزمنەن ازات ەتۋ جولىنداعى شايقاستاردا ەرلىكپەن قازا تاپقان مىڭداعان قازاقستاندىقتاردىڭ ارۋاقتى رۋحتارى جاتىر. مىڭداعان قازاق ۋكراينادا ءبىلىم الدى. سىزدەر مەنىڭ سولاردىڭ ءبىرى ەكەنىمدى بىلەسىزدەر. وندا مەن مەتاللۋرگ ونەرىن ۇيرەندىم. سوندىقتان ءبىز، قازاقستاندىقتار، ۋكراين حالقى ءۇشىن الاڭداۋشىلىق بىل­دى­رە­مىز جانە ۋكراين قوعامىندا تۇراق­تىلىق پەن بىرلىكتىڭ تەز ورنىعۋىنا تۋىستىق كوڭىلمەن سەنىم ارتامىز. ءبىز ۋكراين حالقىنىڭ ىشكى پروب­لەمالاردى سىرتتىڭ ارالاسۋىنسىز، بارلىق مۇددەلى تاراپتارمەن بەيبىت كەلىسىم جۇرگىزە وتىرىپ، وزدەرىنىڭ شەشۋى كەرەك ەكەنىنە سەنىمدىمىز.

قۇرمەتتى وتانداستار!

ءححى عاسىر بىزگە بەس مىزعىماس شىندىقتى كولدەنەڭ تارتادى.

بىرىنشىدەن، تۇراقتى ەكونوميكا – تۇراقتى قوعام، ءار ادامنىڭ تۇراقتى ءومىرى. كەيبىر ەلدەردە بۇل شىندىق ءتۇرلى پارتيالار مەن توپتاردىڭ ساياسي كوكسەگەندەرىنە وراي ءجيى-ءجيى ەكىنشى كەزەككە ىسىرىلادى. ال بىزدە ەكونوميكانى دامىتۋ – ءوزىمىز كۇن سايىن شەشىمىن تاۋىپ كەلە جاتقان ەڭ باستى «2050 ستراتەگياسى».

ەكىنشىدەن، مەملەكەتتىڭ تاۋەل­سىزدىگى كونستيتۋتسيا مەن زاڭدار مۇلتىكسىز ساقتالعاندا عانا، ەڭ الدىمەن، ەل ازاماتتارىنىڭ وزدەرى ساقتاعاندا عانا مىزعىمايدى.

ۇشىنشىدەن، ەتنوسارالىق قا­رىم-قاتىناستار، ازاماتتىق تەڭ قۇقىلىق ماسەلەلەرى، ءتىل ساياساتى – مۇنىڭ ءبارى ساياسي ويىندار ءۇشىن الاڭ ەمەس. ولاردى «كەيىنگە» قالدىرۋعا بولمايدى. ونىڭ ۇستىنە مويىنداماۋعا جانە بيلىك ءۇشىن تالاستا دايەك رەتىندە ارسىزدىقپەن قولدانۋعا بولمايدى. ول مەملەكەت ءۇشىن دە، حالىق ءۇشىن دە، ءاربىر ادام ءۇشىن دە قاۋىپتى. سوندىقتان ءشوۆينيزمدى نەمەسە ۇلتشىلدىقتى اشىق نەوفاشيزمنەن وپ-وڭاي اتتاپ كەتۋگە بولاتىنداي وتە ءالسىز سىزىقتىق عانا ءبولىپ تۇرعانىن اركىم دە ءتۇسىنۋى كەرەك.

ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ جانە بۇكىل تمد حالىقتارىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىندا سۇرقيا سيپاتتى وبانى جەڭىپ شىعۋ ءۇشىن قانداي ۇلى قۇرباندىقتارعا بارعانىن ءار كەز ەستە ساقتاۋعا ءتيىسپىز. ول ءار كەزدە دە وتباسىندا، مەكتەپ پەن جوو-دا، ەڭبەك ۇجىمدارىندا ءاربىر جاڭا بۋىندى تىنىمسىز تاربيەلەۋدىڭ تاقىرىبى بولۋى كەرەك. ءفاشيزمدى تالقانداعان جەڭىستىڭ ەشقاشان سانادان وشپەۋىنىڭ ماڭىزى زور! سوندىقتان 9 مامىر – بارشا ءۇشىن دە ماڭىزدى كۇن.

استانا اكىمىنە داڭقتى گەنەرال يۆان ۆاسيلەۆيچ پانفيلوۆقا ەسكەرتكىش ورناتۋ جانە استانالىق جاڭا كوشەلەردىڭ بىرىنە ونىڭ ەسىمىن بەرۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. تاياۋدا عانا، ءساۋىر­دىڭ باسىندا رەسەيدىڭ پسكوۆ وبلى­سىنىڭ نەۆەل قالاسىندا ءبىزدىڭ جەرلەسىمىز، پاۆلودارلىق ابىل­قايىر بايمۋلدين 1944 جىلدىڭ قاڭتارىندا جەرلەنگەن ورتالىق الاڭعا ونىڭ ەسىمى بەرىلدى. جەڭىس كۇنىنە وراي ونىڭ زيراتىنا قولا ءمۇسىن ورناتۋعا دايىندالۋ­دا. ءبىز بۇكىل سوعىس باتىرلارىن ەستە ساقتاپ، قۇرمەتتەگەنى ءۇشىن رەسەي حالقىنا العىس ايتا­مىز. ءبىز ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىس­قان بارلىق قازاقستاندىق باتىر­لار­دىڭ اتى-جوندەرىن ءبىلىپ، ولاردى قۇر­مەتتەۋگە مىندەتتىمىز. جاس­تارعا پات­­ريوتتىق تاربيە بەرۋ ءىسىن، اسى­رەسە، ءفاشيزمدى تالقان­داۋ­­داعى جەڭىس­تىڭ الداعى 70 جىل­دى­عى شەڭ­بەرىندە اسسامبلەيا جۇمى­سى­نىڭ باستى باعىتى رەتىندە دامىتۋ قاجەت.

تورتىنشىدەن، كەز كەلگەن ەلدىڭ ينتەگراتسيالىق تاڭداۋى – حالىقتىڭ ءال-اۋقات ماسەلەسى. ساياسي كونيۋنكتۋراعا ەمەس، مىقتى ەكونو­ميكالىق پراگماتيكاعا نەگىز­دەلگەن ينتەگراتسيا عانا تابىس­تى­­ جانە ءتيىمدى بولادى. ول ادام­داردىڭ ءومىرىن جاقسارتىپ، ەڭبەكپەن قامتۋ جانە بيزنەس ءۇشىن لايىقتى جاعداي تۋعىزادى، ەكو­نو­­ميكانى دامىتۋ ءۇشىن كەڭ مۇم­كىندىكتەر بەرەدى. مىنە، ناق وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستان بەلارۋس­پەن جانە رەسەيمەن بىرگە ەۋرا­زيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرادى.

وسىندا، الماتىدا، وسى ينتە­گراتسيالىق بىرلەستىك قۇرۋ تۋرالى تاريحي شارتقا قول قويۋ جوسپارلانىپ وتىر. مەن 1994 جىلى ممۋ قابىرعاسىندا ىلگەرىلەتكەن ەۋرازيالىق وداق قۇرۋ تۋرالى يدەيانىڭ 20 جىلدىعىندا كەلىسىم جاسالاتىنىنىڭ سيمۆوليكالىق ءمانى بار. ءبىز ءححى عاسىردا بىرگە تەحنولوگيالىق سەكىرىس جاساۋ ءۇشىن ەكونوميكالىق وداق قۇرامىز. ءۇش ەل جاھاندىق باسەكەلەستىككە توتەپ بەرۋدە ءبىر-بىرىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن ينتەگراتسيالانادى. ونىڭ قاتاڭ بولاتىنىنا ەشقانداي كۇمان جوق. مەن ءححى عاسىردا ەۋرازيالىق ينتەگراتسياعا باسقا ستراتەگيالىق ءتيىمدى بالاما جوقتىعىنا سەنىم­دىمىن.

تسيفردىڭ وبەكتيۆتى ءتىلى قا­زاقستاننىڭ كەدەن وداعى ەلدەرىمەن تاۋار اينالىمى ول قۇرىلعان ۋاقىتتان بەرى 88 پايىزعا ءوسىپ، 24 ميلليارد دوللار قۇراعانىن ايتادى. ونىڭ ىشىندە وسى ەلدەرگە ءبىزدىڭ ەكسپورت 63 پايىزعا ارتىپ، 6 ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. قازىر بارلىق ينتەگراتسيالىق قا­دام­داردىڭ «حالىقتىق ديپلو­ما­تيامەن»، ءبىرىنشى كەزەكتە، اسسامبلەيا تاراپىنان كەڭ قو­عامدىق قولداۋمەن بەكىگەنى ماڭىزدى.

ءححى عاسىر – ينتەگراتسيا عاسىرى. ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان مۇقيات ويلاستىرىلعان ينتەگراتسياعا قارسى بولۋ – زاماناۋي ۇردىسپەن دامۋعا قارسى بولۋ. ەڭ دامىعان ەلدەردىڭ بارلىعى بۇگىنگى بيىكتەرگە ينتەگراتسيا ارقىلى جەتتى. بۇكىل ادامزات جاھاندانۋ جولىمەن دامىپ جاتىر. ەتەك-جەڭدى قىمتاپ، ەسىك-تەرەزەنى تارس جاۋىپ وتىرۋ دامۋدى تەجەيدى، الەم كوشىنىڭ سوڭىنا قالدىرادى. ءبىز – دامىعان ەلدەردىڭ شاڭىن جۇتۋعا ەمەس، كوشىن باستاۋعا ۇمتىلعان ەلمىز. بايبالامعا سالىپ، بالاقتان تارتپاي، بايىپپەن ويلاپ، بايسالدى ارەكەت ەتسەك جاراسادى. ينتەگراتسيا – ەل تاۋەلسىزدىگىنە ەشبىر قاۋىپ توندىرمەيدى، كەرىسىنشە، نىعايتا تۇسەدى. ول نارىقتى كەڭەيتەدى، الىس-بەرىس پەن بارىس-كەلىستى ارتتىرادى، باسەكەلىك قابىلەتىمىزدى شىڭدايدى.

بەسىنشىدەن، الەم ۇلكەن وز­گە­رىستەر جولاعىنا اياق باس­تى. حالىقارالىق قاتىناستار ايتار­لىقتاي داعدارىستى باسىنان كەشىپ جاتىر. مەنى جەتەكشى يادرولىق دەرجاۆالاردىڭ يادرولىق ماتەريالداردى فيزيكالىق قورعاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى توقتاتۋى ىقتيمال دەگەن اقپارات الاڭداتادى. بۇل الەمدەگى بارلىق يادرولىق تاراتپاۋ ۇدەرىسىنە ايتار­لىقتاي نۇقسان كەلتىرىپ، سوڭعى ونداعان جىلداردا وسى سالادا، ونىڭ ىشىندە، جاقىندا وتكەن گاا­گاداعى جاھاندىق سامميتتە قول جەتكىزىلگەن بارلىق تابىستاردى قۇر­دىمعا جىبەرۋى مۇمكىن. ءبىز حالىق­تىڭ ەرىك-جىگەرىنە ارقا سۇيەي وتىرىپ، سەمەي يادرولىق پولي­گونىن جاپتىق، ءسويتىپ، يادرو­سىز مارتەبە يەلەندىك. ءبىز، قازاق­ستاندىقتار، يادرولىق ءوزىن ءوزى جويۋ قاتەرىنەن ادا بەيبىتشىلىك يدەالىنا سەنىمدى قالپىمىزدا قالامىز.

بۇگىن ءبىز حالىقارالىق ساياسات­تاعى وتكىر داعدارىستى كورىپ وتىرمىز. وسىنداي كۇردەلى جاعدايدا قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ىزگى نيەتتى كورشىلەر، وداقتاستار جانە ستراتەگيالىق ارىپتەستەر ەكەنىن مالىمدەيمىن. ءبىز وتكەن جىلى ءححى عاسىرداعى ىزگى كور­شىلەستىك جانە وداقتاستىق تۋرالى شارتقا، اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق تۋرالى شارتقا قول قويدىق. تاياۋ ۋاقىتتا ەكى ەل وسى كەلىسىمدەر بويىنشا بارلىق راتيفيكاتسيالىق رەسىمدەردى وتكىزەدى. رەسەيمەن قارىم-قاتىناس – ءبىزدىڭ سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ ماڭىزدى تارماعى. تاعى دا اتاپ كورسەتكىم كەلەدى: ورتالىق ازيا ەلدەرى، رەسەي، قىتاي – ءبىزدىڭ كورشىلەرىمىز جانە سوندىقتان بىزدە قاشاندا ەڭ جاقىن دوستىق بولعان، بار جانە بولا بەرەدى.

جاھاندىق ساياساتتاعى قازىرگى جاعداي – الەم قۇرىلىسىنىڭ كوپقىرلىلىق جاعىنا قاراي اۋىسۋ پاراديگمالارىنىڭ درامالىق اكتىسى. بۇل تۋرالى مەن العاش رەت G-GLOBAL باستاماسىن ىلگەرىلەتە وتىرىپ 2012 جىلى-اق ايتقان بولاتىنمىن. مەن ەگەر حالىقارالىق قۇقىقتا، سىرتقى ساياسي پراكتيكادا، مەملەكەتارالىق قاتىناستار تاسىلدەرىندە تەرەڭ وزگەرىستەر جۇ­زەگە اسار بولسا، قازىرگى جاھاندىق سىن-قاتەرلەر ەڭسەرىلەدى دەپ ەسەپ­تەيمىن. سوندىقتان ءبىزدىڭ G-GLOBAL قاعيداتتارى تۋرالى ۇسىنىستارىمىز الەمدىك قوعامداستىققا قاي كەزدەگىدەن دە پايدالى. مەن ولاردىڭ الەمنىڭ دامۋىنا قازىرگىدەي بەي-بەرەكەت ەمەس، سىندارلى سيپات بەرۋگە قابىلەتتى ەكەنىنە سەنىمدىمىن.

اسسامبلەيانىڭ باي حالى­ق­ارالىق بايلانىستارى بار. مەن بارلىعىڭىزدى G-GLOBAL يدەيا­سىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن وز­دەرىڭىز­دىڭ حالىقارالىق بايلانىس­­تارىڭىزدى پاي­دالا­نۋعا شاقى­رامىن. سونداي-اق، اسسامبلەيادا ەلىمىزدەگى استانادا وتەتىن ەكسپو-2017 بۇكىلالەمدىك كور­مەسى مەن الماتىدا وتەتىن ۋني­ۆەرسيادا-2017 سياقتى اسا ءىرى حا­لىقارالىق شارالارعا دايىن­دىققا قاتىسۋ بويىنشا ءوزىنىڭ ناقتى ءىس-قيمىل جوسپارى بولۋى ءتيىس. وسى شارالاردا ءبىز الەمگە مادەنيەتىمىزدى، ەلىمىز حالقىنىڭ پوليەتنوستىق تولەرانتتىلىعىن، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم جاع­داي­ىنداعى تابىستارىمىزدى كور­سەتۋگە ءتيىسپىز.

قۇرمەتتى سەسسياعا قاتىسۋشىلار!

ءبىزدىڭ قوعامىمىزداعى تۇ­راق­تىلىق پەن بىرلىك – ستراتەگيا جولىمەن دامۋىمىزدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى. سوندىقتان تولەرانتتىلىق پەن كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىن ودان ءارى ىلگەرىلەتۋ بويىنشا بىرقاتار جاڭا شارالار قابىلداۋ قاجەت.

ءبىرىنشى. الداعى جىلى اسسام­بلەيا قۇرىلعانىنا جانە رەفەرەندۋمدا ەل كونستيتۋتسياسىنىڭ قابىلدانعانىنا 20 جىل تولادى. بۇل – ءبىزدىڭ جىلنامامىزدى ءبىرتۇتاستاندىراتىن ەكى ۇلى وقيعا. ناق اسسامبلەيا ءوزىنىڭ العاشقى ەكى سەسسياسىندا 1995 جىلعى كونستيتۋتسيانى قابىلداۋدى قولدادى. ول بارلىق قوعامدىق ينستيتۋتتار اراسىنان العاش بولىپ حالىقتى رەفەرەندۋمدا كونستيتۋتسيا ءۇشىن داۋىس بەرۋگە شاقىردى. سوندىقتان كەلەسى 2015 جىلدى – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جىلى دەپ جاريالاۋدى ۇسىنامىن. ۇكىمەتكە اسسامبلەيامەن بىرلەسە وتىرىپ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋتسيانىڭ 20 جىلدىعىن وتكىزۋ بويىنشا ۇلتتىق ءىس-شارا­لار جوسپارىن دايىنداپ، جۇزە­گە اسىرۋدى تاپسىرامىن. وسى­مەن بايلانىستى الداعى جىلى استانادا قازاقستان حالقى فورۋمىن وتكىزۋدى ۇسىنامىن.

ەكىنشى. ءبىر جارىم اي بۇرىن، 1 ناۋرىزدا، اسسامبلەيانىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان «بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ جول كارتاسى» مەگا-جوباسىنىڭ جاڭا كەزەڭى باستالدى. ءار قالادا، اۋدان ورتالىعىندا، اۋىلدار مەن سەلولاردا جۇمىستارعا ەرەكشە ەكپىن ءتۇسىرىلۋى ءتيىس. ءار ۇيگە، ءار وتباسىنا جەتەتىندەي دەڭگەيدە جۇمىس ىستەلۋى كەرەك. بۇگىن اسسامبلەيا تۋى استىندا قۇ­رىلعان جەرگىلىكتى جەرلەردەگى قوعامدىق كەلىسىم كەڭەستەرىنىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ قاجەت.

ءۇشىنشى – اسسامبلەيانىڭ وڭىر­لىك دەڭگەيدەگى قۇرىلىمدارىن كۇشەيتۋ. مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا بارلىق وبلىستاردا، استانا جانە الماتى قالالارىندا كىشى اسسامبلەيالاردى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن قابىلداۋ كەرەك. اسسامبلەيا حاتشىلىعىنا اتىراۋ، باتىس قازاقستان، قاراعاندى، قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا دوستىق ۇيلەرىن سالۋدىڭ بارلىق ماسەلەلەرىن باقىلاۋدا ۇستاۋدى تاپسىرامىن. ەلوردامىز استاناعا قاتىستى ايتاتىن بولسام، ول تولەرانتتى ەتنوسارالىق قاتىناستاردىڭ لايىقتى ۇلگىسى بولۋى كەرەك. مۇندا تىلدەر تۋرالى زاڭنىڭ بارلىق تالاپتارى ۇلگىلى ورىندالۋى ءتيىس. اتاپ ايتقاندا، جول ينفراقۇرىلىمى، قالا كولىگى، كوشەلەر، داڭعىلدار مەن وزگە دە قالا نىساندارى تولىقتاي زاڭناما تالاپتارىنا سايكەس قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە نۇسقاۋلانۋى شارت.

بۇگىن بۇل بارلىق جەردە قام­تاماسىز ەتىلمەگەن، اۆتوبۋس­تار­داعى ايالدامالار، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، تەك ءبىر عانا تىلدە حا­بارلانادى، ولاردىڭ مارشرۋت­تارىنىڭ نۇسقاۋشالارى دا ءبىر تىلدە. نەگە استانانىڭ كىشى اس­سامبلەياسى مۇنى باقىلامايدى، زاڭدىلىقتاردى ساقتاۋعا جاۋاپتى وكىلەتتى ورگانداردىڭ قۇلاعىنا نەگە جەتكىزبەيدى؟! بۇل ەلىمىزدىڭ باسقا دا بارلىق قالالارى مەن ەلدى مەكەندەرى ءۇشىن ماڭىزدى. الداعى بۇكىلالەمدىك ەكسپو-2017 كور­مەسىنە وراي قالا توپونوميكاسى مەن نۇسقاۋشالاردى اعىلشىن تىلىندە قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. مۇ­نىڭ ۋنيۆەرسيادا-2017-ءنى قابىلداۋ مەن وليمپيادا-2022-ءنى وتكىزۋ قۇ­قىعىنا كۇرەسۋ مىندەتى تۇرعان الماتىعا دا قاتىسى بار.

ەكىنشىدەن، 2015 جىلدى «اس­تانا – بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم قا­لاسى» ۇرانى اياسىندا وتكىزىپ، بۇعان بارلىق رەسپۋبليكالىق ەت­نو­مادەني بىرلەستىكتەردى تارتۋ قاجەت.

ءتورتىنشى. بۇگىن اسسامبلەيانىڭ بارلىق اعىمداعى جۇمىستارىن باسقارۋدى قامتاماسىز ەتە الاتىن تەتىك قۇرۋ ماسەلەسى ءپىسىپ-جەتىلدى. ۇكىمەتكە 2014 جىلدىڭ 1 ماۋسىمىنا دەيىن الماتىداعى دوستىق ءۇيى ارقاۋىندا قحا قىز­مەتىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا مەملەكەتتىك مەكەمە، سونداي-اق، وبلىس اكىمدەرىمەن بىرلەسىپ، كىشى اسسامبلەيالاردىڭ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەتىن وڭىرلىك مەكەمەلەر قۇرۋدىڭ بارلىق ماسەلەسىن قاراستىرۋدى تاپسىرامىن.

بەسىنشى. وڭىرلىك اسسامبلەيالار حاتشىلىقتارى مەڭگەرۋشىلەرىنىڭ مارتەبەسىن جوعارىلاتۋ قاجەت. مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جو­نىن­­دەگى اگەنتتىككە وبلىس­تاردا، استانا جانە الماتى قالا­لارىندا قحا حاتشىلىعى مەڭگەرۋشىسىنىڭ لاۋازى­مىن مەملەكەتتىك قىز­مەتشىلەر لاۋازىمدارى رەەسترىنىڭ D2 كاتەگورياسىنا اۋىستىرۋدى تاپسىرامىن.

التىنشى. 22 ساۋىردە «جاسىل ەل» – جاستار ەڭبەك جاساق­تارى رەسپۋبليكالىق شتابى­نىڭ مەرەيتويلى 10-شى ماۋسى­مى اشىلادى. بۇل – ءبىزدىڭ جاس­تارىمىزدىڭ ءپاتريوتيزمى مەن ەڭبەكسۇيگىشتىگىنىڭ تاعى ءبىر جارقىن كورىنىسى. وسى باع­دار­لامانى جۇزەگە اسىرۋعا قازىردىڭ وزىندە 200 مىڭنان استام جاس قاتىسىپ ۇلگەردى. ولار 44 ميلليوننان استام اعاش وتىرعىزىپ، 111 مىڭ گەكتار جەردى اباتتاندىردى! مەن ەڭبەك جاساقتارىنىڭ بارلىق ساربازدارىنا شىنايى سالەمىمدى جولداپ، ولارعا وتانىمىزدىڭ يگىلىگى جولىندا جەمىستى جۇمىس تىلەيمىن! ۇكىمەتكە ءبىر اي مەرزىمدە «جاسىل ەلدى» ءارى قاراي دامىتۋ بويىنشا ۇسىنىس ەنگىزۋ قاجەت. ماعان جاستار وكىلدەرى كەيبىر وڭىرلەردە بۇل جۇمىستىڭ مۇلدەم اقساپ جاتقانى تۋرالى بىرنەشە مارتە شاعىم ايتتى.

بۇل – جاي عانا ەكولوگيالىق شارا ەمەس، تەرەڭ ومىرلىك ءمانى بار اسا ماڭىزدى شارۋا. جاسىل ەل دەگەنىمىز – ماڭگىلىك ەل. ءبىز ەلىمىزدى جاپىراعى قۋارمايتىن، تامىرى سۋالمايتىن، كورگەن جان تامسانباي تۇرا المايتىن ماڭگىلىك جاسىل ەلگە اينالدىرۋىمىز كەرەك. كەيىنگى ۇرپاققا جەلدە ىق، سۋىقتا پانا، ىستىقتا سايا بولاتىن ماڭگىلىك بايتەرەك تۇرپاتتى جاسىل ەلدى تابىستاۋى­مىز قاجەت.

وسى شارالاردىڭ بارلىعى اس­سام­بلەيانىڭ قوعامداعى ءرولىن نى­عايتۋعا، ونىڭ ءبىزدىڭ ورتاق قازاق­ستاندىق ۇيىمىزدەگى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋعا قىزمەت ەتەتىن بولادى.

قىمباتتى دوستار!

بىردە مەنىمەن اڭگىمەلەسۋى كەزىندە، وكىنىشكە قاراي، جاقىندا ورتامىزدان كەتكەن ءبىزدىڭ اسا كور­نەكتى اقىنىمىز فاريزا وڭعار­سىنوۆا ۇلكەن ىستەر جاساۋ – بارشاعا بەلگىلىگە ءبىر نارسە قوسا ءبىلۋ، ءوز جانىڭنىڭ ءبىر بولشەگىن، جەكە تاجىريبەڭدى بەرە ءبىلۋ دەگەندى دانىشپاندىقپەن مەڭزەگەن ەدى. بەيبىتشىلىك، رۋحانيات جانە كەلىسىم مادەنيەتى –  ءار كۇن سايىن ءبىزدىڭ قاسيەتتى جەرىمىزدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە ءوزىنىڭ جانى مەن جۇرەگىن سالىپ جۇرگەن بارلىق 17 ميلليون قازاقستاندىقتىڭ جاندى شىعارماشىلىعى. بىزدە ءار ەتنوس باسقا ەتنوستاردىڭ ورنەكتەرىمەن ۇيلەستىرە وتىرىپ، ءوز ءومىرىنىڭ ورنەگىن قۇرىپ كەلەدى. جانە ءبارىمىز بىرگە قازاقستان اتاۋىنداعى عاجايىپ، ءتۇرلى-ءتۇستى، باعا جەتپەس ۇلى تاريح پولوتنوسىن سالۋدامىز.

جاقىندا «كازاحستانسكايا پراۆ­دا» گازە­تىنەن جەرلەسىم، قاراعان­دىلىق، ۋكراين مادەني ورتا­لىعىنىڭ جەتەكشىسى نيكو­لاي ءماتياشيننىڭ بۇگىندە قازاق­ستان­دىقتار بەي­بىتشىلىك پەن كەلىسىم اۋانىنا «شومىلىپ»، راحات سەزىمگە بولەنۋدە دەگەن پىكىرىن وقىدىم. بۇل باعا جەتپەس سوزدەر! مەن ادامدار دوستىقتا، تۇسىنىستىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءبىزدىڭ قوعامىمىزدا الەم ارقاشان جارقىن جانە كەڭ بولاتىنىنا سەنىمدىمىن.

بۇگىن ءبىزدىڭ سەسسيامىز ەكى كۇننەن كەيىن بارلىق وتانداس-حريس­تياندار ءبىر مەزگىلدە اتاپ وتەتىن پاسحا مەيرامى قارساڭىندا ءوتىپ، سونىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. بۇل – سەنىم-نانىمىنا قاراماستان، بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ مەيرامى. ءدال سول سەكىلدى، ءبارىمىز مۇسىلماندار مەن قازاقستاننىڭ باسقا دا كونفەسسيالارىنىڭ مەرە­كەلەرىن بىرگە اتاپ وتەمىز. كوك­تەمنىڭ وسى جارقىن كۇندەرىندە مەن بارلىق قازاقستاندىقتارعا بەي­بىتشىلىك، ىزگىلىك، ءوزارا تۇسىنىستىك پەن يگىلىك تىلەيمىن.

قۇرمەتتى وتانداستار!

«دامۋدىڭ سىرى – بىرلىكتە، تابىستىڭ سىرى – تىرلىكتە» ەكەنىن بارشاڭىز بىلەسىزدەر. مۇراتقا جولىن تاپقان جەتەدى. ەڭبەگىمىزدىڭ جانباعى ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىزدى بەيبىتشىلىكتىڭ بەسىگى ەتىپ، باردى باعالاي بىلۋىمىزگە بايلانىستى. قازاقتى قاسيەتتى قاراشاڭىراققا بالاساق، ەلىمىزدەگى بارشا ەتنوس­تار – سول شاڭىراققا شانشىلعان ۋىقتار.

ورتاق وردامىز – قازاقستاننىڭ بوساعاسىن بەرىك، شاڭىراعىن بيىك ۇستاپ، ءتۇتىنىن ءتۇزۋ ۇشىرۋ – ەلدىك ماقسات. سوندا عانا قازاقستان «2050» ستراتەگياسىندا ايتىلعان ۇزدىك 30 ەلدىڭ قاتارىنان تابىلادى. ءبىزدىڭ وتانىمىز – ورتاق، تىلەگىمىز – ءبىر، ماقساتىمىز – جالعىز. ول – جەرى گۇلدەنگەن، ەلى تۇرلەنگەن، دامۋى جەدەل، ۇرپاعى كەمەل ماڭگىلىك قازاقستان! «ساۋساق اشسا – قىلدىرىق، جۇمسا – جۇدىرىق» ەكەنىن كوكەيگە بەرىك تۇيە وتىرىپ، ۇلى ماقساتتارعا بىرگە ساپار شەگەيىك، قىمباتتى وتانداستار! بىرلىگىمىز بەرىك، تىرلىگىمىز سەرىك بولسىن! ەلىمىز جارقىراپ، جايناي بەرسىن!

——————————————

سۋرەتتەردى تۇسىرگەندەر

س.بوندارەنكو، ب.وتارباەۆ.

"ەگەمەن قازاقستان" گازەتى