كوز جاسى كول بولعان جانكۇيەرلەر

كەشە فۋتبول جانكۇيەرلەرى ءۇشىن سەنساتسيالى كۇن بولدى. الەمنىڭ 5 دۇركىن چەمپيونى برازيليا ەڭ باقىتسىز ەلگە اينالدى. سان مىڭداعان جانكۇيەرلەرىن مينەيرو ستاديونىندا زار ەڭىرەتىپ جىلاتتى. ونى جانكۇيەر بىتكەننىڭ كوز جاسىنان بايقادىق كوگىلدىر ەكران الدىندا. بىرىنشىلىك باسىندا فاۆوريت سانالعان جارىس قوجايىندارى گەرمانيادان ويسىراي ۇتىلدى. برازيليادا قارالى كۇن. بۇنداي كۇن ءاربىر مەملەكەت ءۇشىن قايعىلى اپاتتى جاعدايلاردا نەمەسە ۇلى كوسەمدەرى ولگەن كۇنى تۋاتىن ەدى. بىراق برازيليادا ول قارالى كۇن فۋتبول ويىنىندا تۋىندادى. بۇلاي بولادى دەپ كىم ويلاعان. ءدال  بۇگىنگى جەڭىلىسى ارقىلى جانكۇيەرلەرىن زار ەڭىرەتىپ جىلاتىپ، ۇلى فۋتبول كورولى اتانعان پەلەنىڭ ءجۇز جىلدىق تاريحىنا سىزات ءتۇسىردى. ولاي دەيتىنىمىز فۋتبول دەسە برازيليالىقتار الدىنا جان سالماي، ەشقاشاندا وسىنداي سۇمدىق ءىرى ەسەپپەن ۇتىلماعان. تەك 1998 جىلى فرانتسيادا وتكەن  الەم چەمپيوناتىنىڭ فينالىندا الاڭ يەلەرىنەن 3-0 ەسەبىمەن ۇتىلعان. ەندى مىنە ەكىنشى ءىرى جەڭىلىسى. ەڭ كوپ سالىنعان گولدار قاتىرانا 1938 جىلى برازيليا مەن پولشا اراسىندا تىركەلگەن. برازيليا كومانداسى تۇڭعىش رەت قاقپالارىنا جاۋاپسىز 5 گول جىبەرىپ العان. بىراق ول جولى پولشاعا 6 گول توعىتىپ جەڭىمپاز بولدى. ودان باسقا ويىنداردا بۇلاي ۇتىلماعان وڭتۇستىكامەريكا جۇرتى الەمدى اۋزىنا قاراتىپ، فۋتبول تاريحىندا تەڭدەسسىز رەكوردىن جاساپ كەلە جاتقان فۋتبول پاديشاسى الەم جانكۇيەرلەرى الدىندا ۇياتتى جاعدايدا قالدى.

برازيليا – گەرمانيا 1-7

الەمدىك مۋنديالدىڭ جارتىلاي فينالدىق ويىندارى ناعىز «تراگەديامەن» باستالدى. فۋتبول تاريحىنداعى تراگەديالى  ويىن،  ەندى ءجۇز جىلدىق تاريحتا ايتىلاتىن جاڭا بەتكە اينالدى. برازيليا ءوز الاڭىندا گەرمانيا قۇراماسىنان 1:7 ەسەبىمەن ۇتىلدى. بۇل كورسەتكىش جالپى جارتىلاي فينالدىق ويىندار تاريحىندا كەزدەسپەگەن. بۇل جاڭاشىلدىق. نەمىستەر قاتارىنان گول سالعان كلوزە بولسا، جالپى الەم چەمپيوناتى تاريحىنداعى ەڭ كوپ گول سالعان فۋتبولشىلاردىڭ ءتىزىمىن باستادى. ول دا ءبىر جاڭا تاريحتىڭ بەتىن اشتى. وسىعان دەيىن برازيليالىق رونالدو گەرمانيا جەرىندە بولعان 2006 جىلعى الەم چەمپيوناتىندا  ون بەسىنشى گولىن سالىپ كوشباستاپ تۇرعان بولاتىن، ال كلوزە برازيليا ەلىندە تىزگىندى ءوزى الىپ وتىر. وسىنىڭ ءوزى مۋنديال تاريحىنا ايتارلىقتاي دۇربەلەڭ ورناتتى.

3 مينۋت ىشىندەگى تراگەديا

الاڭعا شىققان برازيليا مەن گەرمانيا ويىنشىلارى ويىندى ءتاۋىر باستادى. ون مينۋت بويى الما كەزەك شابۋىلدار ۇلاسىپ تۇرعان  ويىن بولدى. سول ساتتە كۇتپەگەن جەردە 11- مينۋتتا نەمىس شابۋىلشىسى ميۋللەر قاقپا باعانىن ءدال كودەپ ەسەپ اشتى. ارينە ويىن تراگەدياعا ۇلاسادى دەپ ويلامادىق. برازيليالىقتار ەسەپتى تەڭەستىرەر دەپ ويلاعان ويىمىز ون بەس مينۋتتان كەيىن كۇل تالقان بولدى. نەبارى ءۇش مينۋتتا ءۇش گول سالىپ، نەمىس ماشيناسى ستاديونداعى برازيليا جانكۇيەرلەرى مەن كوگىلدى ەكران الدىنداعى جانكۇيەرلەردى كوزدەرىنە جاس الدىرىپ، تراگەدياعا الدىردى. گول اۆتورلارى جاڭا تاريحتىڭ بەتىن اشقان ۇزدىك سۇرمەرگەن ميروسلاۆ كلوزە مەن دۋبل اۆتورى  توني كرووس. وسى سوعىلعان ءتورت گول  سارى ءتۇستى جەيدەدەگى ويىنشىلاردىڭ كوڭىلىن ويرانداپ كەتتى. نەمىستەر ءار ويىنعا ءار ءتۇرلى جوسپار قۇرىپ شىعادى. بۇگىندە ءدال سولاي جاسادى. ءار كەزدەسۋ سايىن ءوز ناتيجەسىن بەرىپ كەلەدى. «نەيمار ءۇشىن فينالعا شىعامىز»- دەگەن قۇر ءسوز بولىپ قالدى. ماقسات قويدى، ورىنداي المادى. گەرمانيا قۇراماسىنىڭ شابۋىلى تىم «وتكىر» بولدى. اشىق قالسا بولعانى « گول» سالۋعا  دايىن فۋتبولشىلار جۇگىرىپ ءجۇردى الاڭدا. ال، برازيليا قۇراماسى شە؟ برازيليالىقتاردىڭ شابۋىلى ايتارلىقتاي وڭ ناتيجە بەرگەن جوق، ورنەك كورسەتكەن جوق. بيىلعى مۋنديالدىڭ زور دەنەلى شابۋىلشسى برازيليالىق فرەدتتىڭ قولىنان ەش قايران كەلمەدى. قۇراما ساپىندا  بەلسەندى ويناعاندار  جارتىلاي قورعاۋشىلار لۋيس، مارسەلو، وسكار، بەرنارد تورتتىگى بولدى.. شابۋىلشىلار جارىتىپ ەشتەڭكە كورسەتە المادى. گەرمانيا قۇراماسىنان پاسى تۋرا، تەپكەنى جويقىن شىعاتىن كرووس ەكى گول، الاڭعا قوسالقى قۇرامنان قوسىلعان شيۋررلە ەكى گول، حەديرا، كلوزە، ميۋللەرلەر ءبىر-ءبىر گولدان سالدى. الاڭ يەلەرىنەن سالىنعان جالعىز گولدىڭ اۆتورى – وسكار.

نەيمارسىز جەڭىلىس نەمەسە «برازيليا-گەرمانيا» قويىلىمى

كوگىلدىر ەكران الدىنا ءتۇن ۇيقىمىزدى ءتورت ءبولىپ، ساعات 2.00 دە برازيليا مەن گەرمانيا ويىنىن تاماشالاۋعا بەل بۋدىق. برازيلياعا ءۇمىت ارتىپ، جەڭىمپاز بولادى دەگەن وي ۇستىندە وتىرعان ارمانىمنىڭ ءبارىن كۇل تالقانىن شىعاردى نەمىس ماشيناسى. مەنىڭ عانا ەمەس، برازيليا جانكۇيەرلەرى، ءتىپتى الىستا وتىرعان سان مىڭداعان  فۋتبول جانكۇيەرى مۇنداي جاعدايدى كۇتپەگەندى. بۇل ناعىز «تراگەدياعا» تولى كەش بولدى. تەاتردان «برازيليا-گەرمانيا» قويىلىمىن تاماشالاعانداي كۇيدە قالدىق. تەاتردى ەشكىمدە جىلاپ-سىقتاپ كوز جاسىن كول قىلماۋشى ەدى. ءتىپتى قويلىمدى تاستاپ كەتكەن تەاتر كورەرمەندەرىن كورمەدىك بىزدەر. بىراق بۇگىنگى مينەيروداعى قويىلىمدى كورەرمەندەر كورۋدەن دە باس تارتتى. برازيليالىقتاردىڭ اششى جەڭىلىسىنە جانكۇيەرلەرى قايعىردى. بىراق برازيليا پرەزيدەنتى ديلما روۋسەفف ءوزىنىڭ تۆيتتەر الەۋمەتتىك جەلىسىندە  وتانداستارىن گەرمانيا قۇراماسىنان جارتىلاي فينالدىق ويىندارىندا جەڭىلىسكە ۇشىراۋىنا بايلانىستى، كوڭىل-كۇيلەرىن تۇسىرمەۋگە شاقىردى. سونداي-اق، روۋسەفف بارلىق برازيليالىقتار سياقتى جەڭىلىسكە قىنجىلعانىن ايتتى. قازىرگى كۇنى الەم ەلدەرى بۇل سەنساتسيالى ويىندى تارازى باسىنا سالىپ، قورىتىندى جاساۋدا. عالامتور سايتتارى مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر برازيليا تراگەدياسىن سان-ساققا سوقتىرىپ، گۋ-گۋ اڭگىمەگە ۇلاستىرىپ جاتىر. بىراق بۇل ويىندا برازيليا قۇراماسىنىڭ ۇزدىك شابۋىلشىسى نەيمار مەن جارتىلاي قورعاۋشى، نەيمارعا پاس ۇلەستىرىپ، تاجىريبەلى ويىن كورسەتىپ جۇرگەن تياگۋ سيلۆانىڭ جەتىسپەيتىندىگى انىق بايقالدى. وسىعان  دەيىن برازيليالىقتاردى جارتىلاي فينالعا دەيىن سۇيرەپ اكەلگەن نەيماردىڭ ەڭبەگى زايا كەتتى. بىراق نەيمار بۇگىنگى اششى جەڭىلىستىڭ اشۋىن الادى دەگەن ويدامىز. لايىم سولاي بولعاي. نەيمار ءبىر ءوزى جالعىز نەمىس ماشيناسىنىڭ كۇلىن كوككە شىعارادى دەپ ويلايمىن. ونىڭ وسى ۋاقىت ارالىعىندا برازيليالىقتاردى جارتىلاي فينالعا دەيىن ءبىر ءوزى سۇيرەپ كەلسە، نەمىس ماشيناسىن ءبىر ءوزى توقتا تا الادى. ونى ەندى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىنە قالدىرايىق.

التىنبەك قۇمىرزاقۇلى 

Abai.kz