«اتقاراتىن قىزمەت ۋاقىتتان دا كوبەيىپ كەتتى», – دەگەن ەكەن ءبىر ىزگى عۇلاما. تۇجىرىمنان الاتىن تاعىلىم كوپ. وسى وي ورازاعا ءدوپ كەلگەندەي. ويتكەنى، شاراپاتى مەن شاپاعاتى مول رامازان ايىندا ۇلى اللاعا ۇنامدى ءاربىر يگى امالدىڭ ساۋابى سانسىز. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.): «ورازا ۇستا، ويتكەنى، وعان تەڭ كەلەر قۇلشىلىق جوق», – دەگەنى سانامىزعا سالماق سالاتىنداي-اق ءسوز.

ورازاداعى وي: ءمۇمىننىڭ ءبىر مينۋتى...

قايبىر كۇنى عالامتوردا انشىلەردىڭ ورازاسى جايلى جاڭالىق جىلت ەتتى. ساۋالناماعا جاۋاپ بەرگەن ونەر وكىلى (ەسىمى ماڭىزدى ەمەس-اۋ): «ۋاقىتىم جوق، جۇمىسىم كوپ»، – دەپ ادەمى «سىتىلىپ» شىعىپتى. ەلدىڭ پىكىرىن بىلمەك نيەتپەن تومەندەگى جازبالارعا كوز جۇگىرتتىك. ويعا قونىمدى پىكىر قالدىرىپتى بىرەۋ. وقىپ كورەيىك: «سوندا نە، ورازانى تەك جۇمىسسىزدار عانا ۇستاي ما؟» ء«ا، بارەكەلدى» دەدىك ىشتەي.

ءيا، قوعامدا ءبىز بىلمەيتىن ادامدار كوپ. قارا جۇمىس جاساپ، ناپاقاسىن تابادى ءھام اۋزى بەرىك. ءوزىمىزدىڭ دە بۇعان كوزىمىز جەتتى. وتكەن جولى ءبىر كىسىنى تەمىرجول ۆوكزالىنان اۋىلىنا شىعارىپ سالاردا اربا سۇيرەيتىن جىگىتتەردىڭ كومەگىنە جۇگىندىك. كەلەسى كۇنى تاعى ءبىر كىسىنى كۇتىپ الدىق. تاعى دا سول ءجۇزى تانىس جىگىتتەر. احۋال سۇراسىپ، اڭگىمەلەستىك. «تەرگەۋشىلىك» ادەتىمىزگە باسىپ، سۇراقتى الما-كەزەك قويامىز. سويتسەك، ولار اۋىز بەكىتكەن بولىپ شىقتى. كۇن بولسا ىستىق. تاس توبەڭدى تەسىپ جىبەرەردەي. تاماق-تاڭدايلارى كەۋىپ كەتكەن.

«جۇمىستى تاڭعى جەتىدەن باستايمىز. كەشكى 9-10-عا دەيىن جۇك تاسيمىز. پويىز كوپ كەلە بەرمەيتىن ءتۇس مەزگىلىندە ازداپ تىنىعىپ الامىز دا قايتادان ىسكە كىرىسەمىز. اۋزىمىز بەرىك ەكەن دەپ ۇيدە جاتىپ الۋ بىزگە، جاستارعا جاراسپايدى. بالا-شاعانى كىم اسىرايدى سوسىن»، – دەيدى ەنتىككەن جاسۇلان. سالقىنداتقىشتىڭ (كونديتسيونەر) استىندا اۋىزاشار ۋاقىتىن «اڭدىعان» بىزدەرگە كەيىپكەرىمىزدىڭ بۇل ءسوزى اسەر ەتپەي قويمادى.

مۇحاممەد (س.ع.س.) پايعامبارىمىز ادال جولمەن ەڭبەك ەتكەن جان، جۇمىس ىستەيتىن قارۋلى قول اللانىڭ الدىندا سۇيكىمدى، ۇنامدى ەكەنىن وسيەت ەتىپتى. ادىلەتتى حاليفا حازىرەتى وماردىڭ (ر.ا.) دا ءسوزى عيبراتقا تولى: «ارالارىڭىزداعى ادامدار كوكتەن التىن نەمەسە كۇمىس جاۋماعانىن كورە تۇرا: «ۋا، اللا، مەنى ريزىقتاندىر»، – دەپ ريزىعىن ىزدەمەستەن بۇرىن وتىرماسىن!» يسلامدا وتباسىن اسىراۋ، جانۇيا جاۋاپكەرشىلىگى – ساداقانىڭ ابزالى سانالادى. ونىڭ ۇستىنە ورازا ۇستاپ، ادال جولمەن ريزىق ىزدەگەن جاندارعا جاراتۋشىمىزدىڭ جارىلقاۋى شەكسىز.

كۇنى كەشە تەحنيكالىق جوندەۋ ورتالىعىندا (ستو دەپ ءجۇرمىز عوي) بولدىق. مارات، جۇمابەك، عالىمجان دەيتىن جىگىتتەردى بۇرىننان تانيتىنبىز. ولار دا ورازا. كۇنى بويى كولىك جوندەيدى، سىنعان، مايىسقان تۇسىن تۇزۋلەيدى، بويايدى، قىسقاسى قول ەڭبەگى. ءبىز بۇدان اۋىز بەكىتۋگە جۇمىس كەدەرگى ەمەس ەكەنىن تۇسىندىك. جىگىتتەر دە جىگەرلى. يماننىڭ بال ءدامىن تاتىپ كورگەن ادام ودان (ورازادان) قالايشا باس تارتسىن؟!

قۇدسي حاديستە اللا تاعالا: «اۋزى بەرىك ادام ءىشىپ-جەۋىن مەن ءۇشىن دوعاردى. ورازا – مەنى مەن قۇلىمنىڭ اراسىنداعى عيبادات. وعان بەرىلەتىن سىيدى مەن عانا ولشەپ، مەن عانا بەرەمىن. اۋزى بەرىك قۇلىمنىڭ اشتىق پەن شولدەگەندە شىعاتىن اۋزىنىڭ ءيسى مەن ءۇشىن ميسكتەن دە ارتىق»، - دەيدى.

«تاڭنان كەشكە دەيىن كولىك جۋامىن. بىلاي كۇندەرى ءبىر تامشى سۋدىڭ قادىرىنە جەتە بەرمەيمىز. كولىك جۋعاندا سۋدى ساعاتتاپ پايدالانامىز. شولدەگەندە ناپسىڭە اۋىر تيەدى ەكەن. بىراق شىدايمىز. مۇندا 8 جىگىت اۋىسىممەن جۇمىس ىستەيدى. ءبارى ورازا ۇستايدى. سۋدىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ، ونى ىشپەۋ – سابىرلىعىڭدى سىنايدى ەكەن. بىراق كەشكە اۋىز اشقاندا ءبىر جۇتىم سۋدىڭ ءوزى ۇلكەن نىعمەت ەكەنىن تۇسىنەسىڭ»، – دەدى داۋلەت مەيىربەكۇلى بىزگە بەرگەن سۇحباتىندا.

ء«بىر مينۋت ءبىر كىسىنىڭ ومىرىنە ۇقساس...»

شىعىس دانالىعىندا: «ناعىز راقات – راقاتتى تارك ەتۋ», – دەگەن ءتامسىل بار. رامازان – ءناپسى راقاتىنا بۇعاۋ سالاتىن ءسات. سىناپتاي سىرعىعان ۋاقىت دەسەڭشى. ورازا كەشە عانا باستالعان سىڭايلى ەدى. ون كۇن وتە شىعىپتى. ۋاقىت جايلى ايتقاندا حازىرەتى ءاليدىڭ (ر.ا.) ءسوزى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى: «ۋاقىت – قىلىش. ەگەر ءسىز ونى شاپپايتىن بولساڭىز، ول ءسىزدى شابادى». ابايشا ايتساق:

«ساعاتتىڭ شىقىلداعى ەمەس ەرمەك،

ءھاميشا ءومىر وتپەك – ول بىلدىرمەك.

ءبىر مينۋت ءبىر كىسىنىڭ ومىرىنە ۇقساس،

ءوتتى، ءولدى، تاعدىر جوق قايتا كەلمەك».

رامازان – ساۋاپ «ساۋاتىن» ءسات. يگى ىستەردىڭ ساۋابى ەسەلەنىپ جازىلاتىن ايدا ءبىر مينۋتتى مەيلىنشە جاقسىلىققا ارناساق. اۋىز بەكىتپەگەن ادام ءۇشىن ءالى دە كەش ەمەس. جاقسىلىقتىڭ كەشى جوق دەپ ۇعىنعان ۇلتپىز. مۇنداي مۇمكىندىكتىڭ ەندى قايتا اينالىپ كەلەتىنىنە ەشكىم ۋادە بەرە الماس. ساعات ساتىپ الساق تا، ۋاقىت ساتىپ الۋ مۇمكىن ەمەس. وسىنى ۇعۋ ءلازىم. ورازا قابىل، يمان كامىل بولسىن!

اعابەك قوناربايۇلى،

قمدب ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى      

Abai.kz