اپتا باسىندا ەۋروپانى اق كورپەگە وراعان اۋا رايى كەشە كىشى ازياعا دا جەتتى. تۇتاس اۋماعىن قار باسقان تۇركيادا جاڭا جىل قارساڭىندا نە ىستەلدى؟ از-كەم شولۋ جاساپ كورسەك:

كەشە، 30 جەلتوقسان انكاراداعى پرەزيدەنت سارايىندا ەل پرەزيدەنتى ەردوعاننىڭ قاتىسۋىمەن «ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ» وتىرىسى ءوتتى. وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى نەگىزىنەن ەلدە تەررورلىق اكتىلەردىڭ بولۋىنا مۇلدە توسقاۋىل سالۋ جانە «شەشىم پروتسەستەرىنىڭ(Çözüm(شەشىم) süreci نەمەسە barış(بەيبىتشىلىك) süreci – تۇركيادا ۇزاق جىلداردان جالعاسىپ كەلە جاتقان كۇرد ماسەلەسىنىڭ حالىققا جانە مەملەكەتكە ءتيىمدى بولىپ ءبىر جاقتى بولۋىن كوزدەيدى. 1984 جىلدان بەرى كۇردتەرمەن سوعىس ناتيجەسىندە 40 مىڭنان استام ادام ولگەن)» اتقارىلۋىن قولعا الۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. كەڭەس قابىلداعان دەكلاراتسياعا ساي «پاراللەلدى مەملەكەت(مەملەكەت ىشىندە مەملەكەت قۇرىلۋى)» قۇرۋدىڭ جۇزەگە اسىرىلماۋى جانە زاڭسىز كۇشتىك قۇرىلىمدارمەن كۇرەستى كۇشەيتۋ باستى نازارعا الىنعان. سونداي-اق سيرياداعى قارۋلى قاقتىعىستار مەن ونداعى قاۋىپ-قاتەردەن ساقتانۋ، ديسسيدەنتتەر مەن بوسقىندارعا كومەك كورسەتۋ ماسەلەسى دە قارالدى. تۇرىك ۇقك وتىرىسى يسيم(يراق جانە سيريا يسلام مەملەكەتى) تەررورلىق ۇيىمىنا قارسى مەملەكەتتىك قورعانىستى، فالەستينانىڭ تاۋەلسىزدىگىن تانۋ جونىندەگى حالىقارالىق كەلىسىمدەردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى مەن يزرايلداعى يسلام مادەنيەتىنىڭ تاريحي نىشاندارىنىن قورعاۋعا الۋ ماسەلەلەرىنە دە ارنايى قارار قابىلدادى. بەشتەپەدەگى ساۋلەتتى سارايدا پرەزيدەنتتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كەڭەس 6,5 ساعاتقا سوزىلدى.

سونىمەن قاتار وسى كۇنى تۇركيا كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسى 2015 جىلى ەلدەگى مينيمالدى مەملەكەتتىك ەڭبەكاقىنىڭ كوتەرىلەتىنىن جاريالادى. كەلەر جىلدىڭ العاشقى التى ايىندا وسى ەلدەگى ەڭ تومەنگى جالاقى قازىرگى 846 ليرادان 949 ليراعا، سوڭعى التى ايىندا 1000 ليراعا (450 اقش دوللارى شاماسىندا) كوتەرىلمەك. بۇنىمەن قوسا بىرقاتار الەۋمەتتىك جاردەماقىلار، ستۋدەنت شاكىرتاقىلارى دا ايتارلىقتاي جوعارىلايتىن بولادى.

تۇركيا بيلىگى «ۇلكەن تۇركيا» اتتى دامۋ باعدارلاماسىن اتقارۋعا بار كۇشىن جۇمىلدىرىپ جاتىر. باعدارلاماعا ساي تۇركيا 2023 جىلى «جاڭا تۇركياعا» وزگەرمەك.وسى جىلى تۇركيا الەمدەگى دامىعان ون ەلدىڭ ءبىرى بولۋدى جوسپارلاعان. تۇرىك رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرىلۋىنا 100 جىل قارساڭىندا بۇل ەلدىڭ شىن مانىندە قۋاتتى مەملەكەتكە اينالاتىن قيسىنى دا بار. سەبەبى ەلدىڭ سىرتقى ساياساتى وسىنى تالاپ ەتەدى. سونداي-اق بۇل جىلى تۇركيانى باتىستىڭ ىعىنا جىعاتىن ءجۇز جىل بۇرىنعى كەلىسىم-شارتتار كۇشىن جويادى.

جاڭا جىلدى تاۋەلسىزدىك كۇنىنەن قاشاندا اسىرىپ تويلايتىن قازاق ەلىندە سوڭعى ۋاقىتتا 6,5 ساعاتقا سوزىلعان بيلىك جينالىستارى ءوتتى مە ەكەن؟ قازاق دالاسىن ءۇش ءجۇز جىل بوداندىقتا ۇستاعان پاتشالىق رەسەيدىڭ بۇگىنگى مۇراگەر مەملەكەتىمەن وداق قۇرىپ، قالتامىز قاپ-قاپ تەڭگەگە تولاتىن كۇن كەلەدى دەپ جۇرگەن قازاقتار 2050-گە دەيىن باۋىرلاس تۇرىك حالقىنان ءبىر ۇلگى السا جارار ەدى.

نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz