جازۋشى تالاسبەك اسەمقۇلوۆ پانيدەن قايتتى.

تالاسبەك اسەمقۇلوۆ  (01.08.1955, اقتوعاي تەمىرجول ستانتسياسى، اياگوز اۋدانى، شىعىس قازاقستان وبلىسى) - جازۋشى، كينودراماتۋرگ، كۇيشى. رەسپۋبليكالىق باسپاسوزدە «اتايى»، «كارى ات»، «ارىلۋ» سياقتى اڭگىمەلەرى، «شىمدان» پوۆەسى جانە مۋزىكانتتاردىڭ ومىرىنە ارنالعان ء«تالتۇس» رومانى جارىق كورگەن.

«كوكبالاقتىڭ ءولىمى»، ء«بىرجان سال»، «جەزتىرناق»، «الماتى – استانا»، «تۇمار پاديشا» سىندى كينوستسەناريلەردىڭ اۆتورى. سونداي-اق رەسپۋبليكالىق باسپاسوزدە قازاق جانە ورىس تىلىندە ءتۇرلى ادەبيەت، مادەنيەتتانۋ تاقىرىپتارىنا ارنالعان بىرقاتار ماقالالارى جارىق كورگەن.

1973 جىلى «بايجىگىت كۇيلەرى» دەگەن جەكە گراند-ديسكى بۇكىلوداقتىق «مەلوديا» فيرماسىنان شىقتى. «ماڭگىلىك سارىن» انتولوگياعا 20-دان استام، «قازاقتىڭ مىڭ كۇيى» (2009) انتولوگياعا 40-تان استام كۇيى ەنگەن. 2010 جىلى پاريجدەن «تاتتىمبەتتىڭ مۇراسى» سد-ديسكى شىققان. (kk.wikipedia.org/)

Abai.kz پورتالى ۇجىمى مارقۇمنىڭ وتباسىنا قايعىرىپ كوڭىل ايتادى!

***                              ***                            ***

زيرا ناۋرزباەۆا. ولتىرىڭدەر اقىندى!

(2014 جىلى 25  ساۋىردە جاريالانعان)

كارل ماركس كاپيتاليستىك قوعامدى «جاپپاي جەزوكشە قوعام» دەپ اتاعان، ويتكەنى ينجەنەر دە، عالىم دا، سۋرەتشى دە، تىگىنشى دە ءوز قابىلەتىن، ءوز تالانتىن، ءوز ەڭبەگىن ساتادى. ماعان 80-جىلداردىڭ ورتاسىندا بۇل سىن كۇلكىلى كورىنگەن. ويتكەنى ءبىز ءوز تالانتىمىزدى ەڭبەك نارىعىندا ساتا العان جوقپىز، ءبىز قۇل ەدىك. يدەولوگيا مايدانى جاۋىنگەرلەرىنىڭ بولاشاعى كپسس وك-ءنىڭ سەزدەرى مەن پلەنۋمدارىندا شەشىلەتىن. ودان كەيىن اشقۇرساق ەركىندىك جىلدارى كەلدى، سوسىن... «جاپپاي جەزوكشە قوعام» دا جەتتى.

ەسىمدە، تالاسبەك (جۇبايىم – جازۋشى اسەمقۇلوۆ) بىرنەشە جىل بويى تاۋلىگىنە 16-18 ساعات جۇمىس جاساپ، «حابار» ءۇشىن ادامنىڭ جۇرەگىن اينىتاتىن سەريالدارعا اۋدارما جاسادى. ءار پاراعى 200 تەڭگە تۇراتىن. 10 مىڭ بەت، قالىڭ-قالىڭ 20 توم. سودان بەرى مەن ءوزىم ءۇشىن اقشا جۇمساۋدى ۇمىتتىم. باسپانا الۋعا اقشا جيناعاندىقتان ەمەس. الاتىن زاتتىڭ قۇنىن اۆتوماتتى تۇردە ءوزىم ءۇشىن ەڭ قىمبات ۆاليۋتامەن ەسەپتەي باستايتىنمىن. ول – مەنىڭ كۇيەۋىمنىڭ، كەرەمەت مۋزىكانت، جازۋشى، ويشىل ادامنىڭ التىن ۋاقىتى بولاتىن...
سەرىكبول قوندىبايدى اۋدارعان كەزدە 3-4 ساعات جۇمىستان سوڭ ميىڭمەن تاس كوتەرگەندەي شارشاساڭ دا، ۋاقىتىڭ بوس كەتپەگەنىنە قۋانىپ تۇراسىڭ. مىڭجىلدىقتارعا ساياحات جاساپ كەلىپ، ءبىزدىڭ الەمگە قايتا ورالعانداي بولاسىڭ. مەيلى، اۋدارعان كىتاپتارىڭ جىلدار بويى شىقپاي جاتسىن، مەيلى، ەڭبەگىڭ ءۇشىن تيىن-تەبەندى ەكى جىلدان كەيىن الارسىڭ. بىراق، بۇل سەرىكبول عوي. ال كەي كەزدە اۋدارما جاساپ وتىرىپ، ءوزىڭدى ينتەللەكتۋالدىق جەزوكشەلىكپەن اينالىسىپ جۇرگەندەي سەزىنەتىنىڭ بار. كليەنت – قيالي يمپوتەنت، ناقۇرىس بىرەۋ. بەتىنە ءبىر تۇكىرگىڭ كەلگەنمەن، اقشا دا كەرەك. وزىڭنەن جيىركەنەسىڭ، ايايسىڭ ءوزىڭدى... سوسىن ماركستى ەسكە الاسىڭ. سوسىن ءوزىڭنىڭ بىرنەشە ماماندىعىڭ بارىنا، ءويتىپ-ءبۇيتىپ كۇن كورە الاتىنىڭا شۇكىر دەيسىڭ.
بىراق ءبىزدىڭ قوعامداعى مۇنداي كەڭىستىك جىل وتكەن سايىن تارىلىپ بارادى. كۇندە قالعان تۋلاقتاي تىرىسىپ بارادى. قازاق اقىندارى ءۇشىن، ناعىز اقىن ءۇشىن بۇل تىرشىلىك اۋەلدەن تار ەدى. بىراق قازاق گازەتتەرى ورىستىلدىلەرگە قاراعاندا قازاق تاريحى، ادەبيەتى مەن ءتىلى جايلى جازۋدان ەشقاشان قورىققان جوق. ءاردايىم جاڭا گازەتتەر اشىلىپ، ارا-تۇرا كىتاپتار باسىلىپ جاتتى. اقىندار دا وزىنشە باقىتتى ەدى – ءۇي-كۇيسىز، كەدەي بولسا دا باقىتتى بولاتىن. ال سوڭعى 5-6 جىل ىشىندە گازەتتەر تەك جابىلىپ جاتىر – داعدارىس، ساياسي مونوپوليا، سەبەپ كوپ قوي. «بۇلاي جازبا»، «بۇل جايلى قوزعاما»، «جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى» جايلى، «تاريح تولقىنى» تۋرالى، «ماڭگىلىك ەل» حاقىندا جاز» دەگەن قىسىم باستالدى. سوڭعى كەزدە ءتىپتى يدەولوگتاردىڭ ءوزى شاتاسقانداي... اقىندار ەندى كەدەن وداعىن جىرلاۋى كەرەك پە؟ جۇمىسسىزدىق قۋسىرىپ بارادى. ال اقىندار – ومىرگە قىرسىزداۋ حالىق قوي... 
جاقىندا ءبىر اقىن ومىردەن ءوتتى. شالقىپ سويلەۋدى ۇناتپايمىن، سوندىقتان دا «اقىن» دەگەندى كىشى ارىپپەن جازىپ وتىرمىن. اقىن ومىردەن ءوتتى، ءوزىنىڭ سۇمدىق شەشىمىن جاسادى. جالپىلاما جەزوكشەلىكپەن اينالىسىپ جاتقان قوعامعا، جالپىلاما تۇتىنۋشى قوعامعا اقىن كەرەك ەمەس، جارنامالىق شۋماق جازاتىندار عانا قاجەت. اقىنداردى جورگەگىندە جاتقاندا-اق ءولتىرۋ كەرەك. بالاڭنىڭ بويىنداعى اقىندىقتى ەرتەرەك ءولتىر، زامانداس!

Abai.kz