رەيد. باردى قۋدىق پا، جوقتى ما؟...
«نۇر وتان» پارتياسى ەلىمىزدەگى بيلەۋشى ساياسي پارتيا بولعاندىقتان، ونىڭ حالىق اراسىندا بەدەلى دە جوعارى. قازىر قۇقىعى تاپتالعان، ادىلدىك تاپپاعان ادامداردىڭ دەنى «نۇر وتانعا» شاعىم ايتادى. تيىسىنشە، ونىڭ ناتيجەسى دە بولىپ جاتادى. ويتكەنى، پارتيا ەلباسى جۇكتەگەن تاپسىرمالاردىڭ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قاي دەڭگەيدە ورىندالىپ جاتقانىن باقىلايتىن مەكەمەلەردىڭ ءبىرى. جۋىردا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ الماتى وبلىستىق فيليالى وبلىستىق اكىمشىلىك پوليتسيا باسقارماسى قىزمەتكەرلەرى مەن جۋرناليستەردىڭ قاتىسۋىمەن تالدىقورعان قالاسىنداعى جول قوزعالىسىن باقىلاۋ رەيدىن ۇيىمداستىردى.
«نۇر وتان» پارتياسى الماتى وبلىستىق فيليالى ۇيىمداستىرۋ-باقىلاۋ جۇمىسى ءبولىمىنىڭ ينسپەكتورى عاليا بايديلدينوۆا: «بۇل شارا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ، جول كارتاسى اياسىندا الماتى وبلىسى بويىنشا جول ءجۇرۋ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە جول-كولىك اپاتتارىن الدىن الۋ، سونداي-اق، جول قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزۋ جانە لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ قىزمەت بابىن اسىرا پايدالانۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ ماقساتىندا وتكىزىلدى» دەپ حابارلادى.
كەلىسىلگەن ۋاقىتتا كەلىسىلگەن جەرگە بارىپ، قالاداعى جول قوزعالىسىن ماي قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە باقىلادىق. اينالدىرعان جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە قۇرىققا ءۇش جۇرگىزۋشى كەلىپ ءتۇستى. ءبىرى – كولىك تۇراعىنا ەمەس، دۇكەننىڭ ءدال الدىنا، تروتۋارعا كولىگىن قويىپ قويعان جۇرگىزۋشى، ەكەۋى – جارىعىن جاقپاعان جۇرگىزۋشىلەر. ۇشەۋى دە – قازاقتىڭ ازاماتتارى. ۇشەۋىنە دە حاتتاما تولتىرىلىپ، ايىپپۇل سالىندى. ۇشەۋى دە ءۋاج ايتقىسى كەلدى، ايتۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى ماي قىزمەتكەرى. جۇمعان اۋزىن اشپاعان كۇيى، كوزدەرى ءموليىپ، جۇيكەسى جۇقارىپ، ايىپپۇلىن ارقالاپ كەتە باردى قاراگوزدەرىمىز. جۇرگىزۋشى «بىردەڭە» دەپ اۋىز اشسا، جول پوليتسياسى دا زاڭ-زاكوننىڭ سىلتەمەسىن كەلتىرىپ، اۋزى-اۋزىنا تيمەي قارسى سويلەپ، دىكەڭدەپ تۇردى. ءتورتىنشى بولىپ «قۇرىققا» تۇسكەن Land Gruzer ماركالى اۆتوكولىك يەسى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعانىن مويىندامادى. ماي قىزمەتكەرىنە: «قۇجاتىڭىزدى كورسەتىڭىز»، «مەنى توقتاتۋعا قانداي نەگىز بار؟»، «ۆەچەركانى (ۆەچەرني تالدىقورعان» گازەتى – رەد.) شاقىرامىن»، «جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعان جوقپىن» دەپ ءسوزدى كوبەيتىپ، كولىگىنەن تۇسپەي ءبىرشاما كەرگىدى. ول دا جارىق جاقپاي كەلە جاتقان ەدى. جول پاترۋلدىك پوليتسياسى ونى سول سەبەپتى توقتاتتى. ءبىز ونىڭ جارىق جاقپاي كەلە جاتقانىن سۋرەتكە دە ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەنبىز. سۋرەتتى كورگەن سوڭ، باسقاشا سويلەي باستادى. ماي قىزمەتكەرىن شەتكەرى شىعارىپ، جەكە دە سويلەستى. سودان كەيىن بىردەن جول پاترۋلدىك پوليتسياسىنان ەمەس، بىزدەن كەشىرىم سۇراپ، جول ەرەجەسىن بۇزعانىن مويىندادى. جالىنىپ، جالپايىپ، حاتتاما تولتىرتپاي، جىبەرە سالۋىن ءوتىندى. حاتتاما تولتىرۋعا كەلگەندە ماي قىزمەتكەرىنىڭ دە جۇيرىك ساۋساقتارى جۇرمەي قالدى. الگىندە قازاق ازاماتتارىنا دىكەڭدەپ، باس سالىپ حاتتاما تولتىرىپ، ايىپپۇل سالعان پوليتسيا، ياروسلاۆ نىسپىلى ازاماتقا كەلگەندە قالتىراپ قالدى. رەيدتە ەمەس، بەينە ءبىر ۇلتارالىق ماسەلەنىڭ جيىنىندا، سونى شەشۋگە جۇرگەندەيمىز. ماي قىزمەتكەرىن ەمەس، «نۇر وتاننىڭ» وكىلىن اينالشىقتاپ «كەشىرىم» سۇراپ جۇرگەندە بىزبەن بىرگە رەيدتە جۇرگەن سامات ەسقۇلوۆ مەملەكەتتىك ءنومىرلى اۆتوكولىكتىڭ توقتاماي ءوتىپ كەتكەنىن، تەزىرەك كولىككە وتىرىپ، ارتىنان قۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتتى. ال، ءوزى بولسا وعان دەيىن جولدىڭ جيەگىندە الدەبىر اكتوكولىكتى توقتاتىپ الىپ، ونىڭ جۇرگىزۋشىسىمەن اڭگىمەلەسىپ تۇرعان. اياق استىنان ءبىزدى اسىقتىرىپ، دۇرلىكتىرىپ، جولعا شىعاردى. ءوزى ماناعى اڭگىمەلەسىپ تۇرعان كولىككە وتىرىپ، ءبىرىنشى كەتتى. ءبىز سوڭىنان ەردىك. ءسويتىپ، الگى وزگە ۇلت وكىلى جايىنا قالىپ، اپىر-توپىر كولىككە وتىرىپ «باندىنى قۋىپ» كەتتىك. جول پاترۋلدىك پوليتسياسىنىڭ قىزمەتتىك كولىگىنە وتىرا سالىپ، دابىلداتىپ، باعدارشامنىڭ قىزىل بەلگىسىنە ءوتىپ، جىلدامدىقتى اسىرىپ «باندىنى» ۇستاپ الاتىندايمىز. 500 مەتردەي جۇرگەن سوڭ «ۇستاي الماي قالدىق، باعدارشامنىڭ قىزىل بەلگىسىنە ءتۇسىپ قالىپ، جىبەرىپ الدىق» دەدى سامات ەسقۇلوۆ تەلەفون ارقىلى. باندى دا جوق، سايتان دا جوق، حاتتاما تولتىرىلۋعا ءتيىس ازامات تا جوق، تۇرعان ورنىمىزعا اينالىپ كەلدىك. ال، سامات بولسا، ءبىز سوڭىنان قۋعان اۆتوكولىكتىڭ ءنومىرىن دە ەسىنە ساقتاماپتى. «192 مە 102 مە، ايتەۋىر ءبىر مەن ەكىسى بار» دەپ قويادى. (جول ساقشىلارى اينالدىرعان 3 ساندى جاتتاي الماسا، باسقاسىنان نە قايىر...) الگى ءتورتىنشى توقتاتىلعان زاڭ بۇزۋشىنىڭ جولى بولدى ما جوق باسقا ما... ول جاعى بەيمالىم.
رەيد بارىسىندا جالپى سانى 20 حاتتاما تولتىرىلعان. ونىڭ 19-ى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
«نۇر وتان» پارتياسى الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ بىزگە بەرگەن مالىمەتىنشە، رەيد جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا سىرتقى جارىق ءتۇسiرۋ اسپاپتارىن قولدانۋ قاعيدالارىن بۇزۋى، كولiك قۇرالىنىڭ بەلگiلەنگەن ءجۇرۋ جىلدامدىعىن ساعاتىنا جيىرمادان قىرىق كيلومەترگە دەيiنگi شاماعا ارتتىرۋى، جول بەلگiلەرiمەن نەمەسە جولدىڭ ءجۇرۋ بولiگiندەگi تاڭبالارمەن كورسەتiلگەن تالاپتاردى ساقتاماۋى، كولىك قۇرالدارىن تروتۋاردا توقتاتۋ نەمەسە توقتاپ تۇرۋ قاعيدالارىن بۇزۋى، سونداي-اق كولىك قۇرالدارىن گۇلزارلاردا، بالالار نەمەسە سپورت الاڭدارىندا توقتاتۋ نەمەسە توقتاپ تۇرۋى، قاۋiپسiزدiك بەلدىكتەرiن پايدالانۋ قاعيدالارىن ساقتاماۋى سياقتى كەمشىلىكتەر ءجيى ورىن الاتىندىعى انىقتالعان. عاليا بايديلدينوۆانىڭ ايتۋىنشا، الداعى ۋاقىتتا بۇل رەيد جىلدىڭ ءار توقسانى سايىن وتكىزىلەدى. ول كەزدە زاڭ بۇزعان ازاماتتاردىڭ اتى جاريالاناتىن بولادى.
شىنارگۇل وڭاشباي.
Abai.kz
«نۇر وتان» پارتياسى ەلىمىزدەگى بيلەۋشى ساياسي پارتيا بولعاندىقتان، ونىڭ حالىق اراسىندا بەدەلى دە جوعارى. قازىر قۇقىعى تاپتالعان، ادىلدىك تاپپاعان ادامداردىڭ دەنى «نۇر وتانعا» شاعىم ايتادى. تيىسىنشە، ونىڭ ناتيجەسى دە بولىپ جاتادى. ويتكەنى، پارتيا ەلباسى جۇكتەگەن تاپسىرمالاردىڭ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قاي دەڭگەيدە ورىندالىپ جاتقانىن باقىلايتىن مەكەمەلەردىڭ ءبىرى. جۋىردا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ الماتى وبلىستىق فيليالى وبلىستىق اكىمشىلىك پوليتسيا باسقارماسى قىزمەتكەرلەرى مەن جۋرناليستەردىڭ قاتىسۋىمەن تالدىقورعان قالاسىنداعى جول قوزعالىسىن باقىلاۋ رەيدىن ۇيىمداستىردى.
«نۇر وتان» پارتياسى الماتى وبلىستىق فيليالى ۇيىمداستىرۋ-باقىلاۋ جۇمىسى ءبولىمىنىڭ ينسپەكتورى عاليا بايديلدينوۆا: «بۇل شارا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ، جول كارتاسى اياسىندا الماتى وبلىسى بويىنشا جول ءجۇرۋ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە جول-كولىك اپاتتارىن الدىن الۋ، سونداي-اق، جول قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزۋ جانە لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ قىزمەت بابىن اسىرا پايدالانۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ ماقساتىندا وتكىزىلدى» دەپ حابارلادى.
كەلىسىلگەن ۋاقىتتا كەلىسىلگەن جەرگە بارىپ، قالاداعى جول قوزعالىسىن ماي قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە باقىلادىق. اينالدىرعان جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە قۇرىققا ءۇش جۇرگىزۋشى كەلىپ ءتۇستى. ءبىرى – كولىك تۇراعىنا ەمەس، دۇكەننىڭ ءدال الدىنا، تروتۋارعا كولىگىن قويىپ قويعان جۇرگىزۋشى، ەكەۋى – جارىعىن جاقپاعان جۇرگىزۋشىلەر. ۇشەۋى دە – قازاقتىڭ ازاماتتارى. ۇشەۋىنە دە حاتتاما تولتىرىلىپ، ايىپپۇل سالىندى. ۇشەۋى دە ءۋاج ايتقىسى كەلدى، ايتۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى ماي قىزمەتكەرى. جۇمعان اۋزىن اشپاعان كۇيى، كوزدەرى ءموليىپ، جۇيكەسى جۇقارىپ، ايىپپۇلىن ارقالاپ كەتە باردى قاراگوزدەرىمىز. جۇرگىزۋشى «بىردەڭە» دەپ اۋىز اشسا، جول پوليتسياسى دا زاڭ-زاكوننىڭ سىلتەمەسىن كەلتىرىپ، اۋزى-اۋزىنا تيمەي قارسى سويلەپ، دىكەڭدەپ تۇردى. ءتورتىنشى بولىپ «قۇرىققا» تۇسكەن Land Gruzer ماركالى اۆتوكولىك يەسى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعانىن مويىندامادى. ماي قىزمەتكەرىنە: «قۇجاتىڭىزدى كورسەتىڭىز»، «مەنى توقتاتۋعا قانداي نەگىز بار؟»، «ۆەچەركانى (ۆەچەرني تالدىقورعان» گازەتى – رەد.) شاقىرامىن»، «جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعان جوقپىن» دەپ ءسوزدى كوبەيتىپ، كولىگىنەن تۇسپەي ءبىرشاما كەرگىدى. ول دا جارىق جاقپاي كەلە جاتقان ەدى. جول پاترۋلدىك پوليتسياسى ونى سول سەبەپتى توقتاتتى. ءبىز ونىڭ جارىق جاقپاي كەلە جاتقانىن سۋرەتكە دە ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەنبىز. سۋرەتتى كورگەن سوڭ، باسقاشا سويلەي باستادى. ماي قىزمەتكەرىن شەتكەرى شىعارىپ، جەكە دە سويلەستى. سودان كەيىن بىردەن جول پاترۋلدىك پوليتسياسىنان ەمەس، بىزدەن كەشىرىم سۇراپ، جول ەرەجەسىن بۇزعانىن مويىندادى. جالىنىپ، جالپايىپ، حاتتاما تولتىرتپاي، جىبەرە سالۋىن ءوتىندى. حاتتاما تولتىرۋعا كەلگەندە ماي قىزمەتكەرىنىڭ دە جۇيرىك ساۋساقتارى جۇرمەي قالدى. الگىندە قازاق ازاماتتارىنا دىكەڭدەپ، باس سالىپ حاتتاما تولتىرىپ، ايىپپۇل سالعان پوليتسيا، ياروسلاۆ نىسپىلى ازاماتقا كەلگەندە قالتىراپ قالدى. رەيدتە ەمەس، بەينە ءبىر ۇلتارالىق ماسەلەنىڭ جيىنىندا، سونى شەشۋگە جۇرگەندەيمىز. ماي قىزمەتكەرىن ەمەس، «نۇر وتاننىڭ» وكىلىن اينالشىقتاپ «كەشىرىم» سۇراپ جۇرگەندە بىزبەن بىرگە رەيدتە جۇرگەن سامات ەسقۇلوۆ مەملەكەتتىك ءنومىرلى اۆتوكولىكتىڭ توقتاماي ءوتىپ كەتكەنىن، تەزىرەك كولىككە وتىرىپ، ارتىنان قۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتتى. ال، ءوزى بولسا وعان دەيىن جولدىڭ جيەگىندە الدەبىر اكتوكولىكتى توقتاتىپ الىپ، ونىڭ جۇرگىزۋشىسىمەن اڭگىمەلەسىپ تۇرعان. اياق استىنان ءبىزدى اسىقتىرىپ، دۇرلىكتىرىپ، جولعا شىعاردى. ءوزى ماناعى اڭگىمەلەسىپ تۇرعان كولىككە وتىرىپ، ءبىرىنشى كەتتى. ءبىز سوڭىنان ەردىك. ءسويتىپ، الگى وزگە ۇلت وكىلى جايىنا قالىپ، اپىر-توپىر كولىككە وتىرىپ «باندىنى قۋىپ» كەتتىك. جول پاترۋلدىك پوليتسياسىنىڭ قىزمەتتىك كولىگىنە وتىرا سالىپ، دابىلداتىپ، باعدارشامنىڭ قىزىل بەلگىسىنە ءوتىپ، جىلدامدىقتى اسىرىپ «باندىنى» ۇستاپ الاتىندايمىز. 500 مەتردەي جۇرگەن سوڭ «ۇستاي الماي قالدىق، باعدارشامنىڭ قىزىل بەلگىسىنە ءتۇسىپ قالىپ، جىبەرىپ الدىق» دەدى سامات ەسقۇلوۆ تەلەفون ارقىلى. باندى دا جوق، سايتان دا جوق، حاتتاما تولتىرىلۋعا ءتيىس ازامات تا جوق، تۇرعان ورنىمىزعا اينالىپ كەلدىك. ال، سامات بولسا، ءبىز سوڭىنان قۋعان اۆتوكولىكتىڭ ءنومىرىن دە ەسىنە ساقتاماپتى. «192 مە 102 مە، ايتەۋىر ءبىر مەن ەكىسى بار» دەپ قويادى. (جول ساقشىلارى اينالدىرعان 3 ساندى جاتتاي الماسا، باسقاسىنان نە قايىر...) الگى ءتورتىنشى توقتاتىلعان زاڭ بۇزۋشىنىڭ جولى بولدى ما جوق باسقا ما... ول جاعى بەيمالىم.
رەيد بارىسىندا جالپى سانى 20 حاتتاما تولتىرىلعان. ونىڭ 19-ى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
«نۇر وتان» پارتياسى الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ بىزگە بەرگەن مالىمەتىنشە، رەيد جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا سىرتقى جارىق ءتۇسiرۋ اسپاپتارىن قولدانۋ قاعيدالارىن بۇزۋى، كولiك قۇرالىنىڭ بەلگiلەنگەن ءجۇرۋ جىلدامدىعىن ساعاتىنا جيىرمادان قىرىق كيلومەترگە دەيiنگi شاماعا ارتتىرۋى، جول بەلگiلەرiمەن نەمەسە جولدىڭ ءجۇرۋ بولiگiندەگi تاڭبالارمەن كورسەتiلگەن تالاپتاردى ساقتاماۋى، كولىك قۇرالدارىن تروتۋاردا توقتاتۋ نەمەسە توقتاپ تۇرۋ قاعيدالارىن بۇزۋى، سونداي-اق كولىك قۇرالدارىن گۇلزارلاردا، بالالار نەمەسە سپورت الاڭدارىندا توقتاتۋ نەمەسە توقتاپ تۇرۋى، قاۋiپسiزدiك بەلدىكتەرiن پايدالانۋ قاعيدالارىن ساقتاماۋى سياقتى كەمشىلىكتەر ءجيى ورىن الاتىندىعى انىقتالعان. عاليا بايديلدينوۆانىڭ ايتۋىنشا، الداعى ۋاقىتتا بۇل رەيد جىلدىڭ ءار توقسانى سايىن وتكىزىلەدى. ول كەزدە زاڭ بۇزعان ازاماتتاردىڭ اتى جاريالاناتىن بولادى.
شىنارگۇل وڭاشباي.
