وتكەن جىلدان باستاپ, جۇزەگە اسىرىلا باستاعان «سەرپىن-2050» الەۋمەتتىك جوباسى بۇگىندە ەلىمىزدەگى ەڭ تانىمال الەۋمەتتىك باستامالاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.  قازىر حالىقتىڭ   جوباعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى وراسان زور. بۇل جوبا جاستاردىڭ ساپالى ءبىلىم الىپ،  تۇراقتى جۇمىس تابۋىنا زور مۇمكىندىك بەرەرى ءسوزسىز. وتكەن جىلى جوبا بويىنشا 2050 جاس وقۋعا تۇسسە، بيىل «سەرپىنگە»  بولىنگەن گرانت 3 ەسەگە ءوسىپ،  6200-گە جەتتى. ولاردىڭ  5 مىڭى تەك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ گرانتتارى.  دەمەك،   بيىل «سەرپىن-2050»  جوباسى قاناتىن كەڭگە جايدى دەگەن  ءسوز.  الايدا،  قالىڭ كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە الىدە بىرقاتار ساۋالدار جوق ەمەس. ولار، اسىرەسە، جوباعا قاتىسۋ شارتتارى،  وقۋ  ورىندارى مەن  ماماندىقتار،  ءبىلىم گرانتتارىنىڭ قالاي  بولىنەتىندىگى توڭىرەگىندە  بولىپ وتىر.  سول سەبەپتى ءبىز، «سەرپىن-2050»  الەۋمەتتىك جوباسى رەسپۋبليكالىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ توراعاسى - مۇرات ابەنوۆ مىرزامەن سۇحباتتاسىپ، وقىرمانداردىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ساۋالدارعا جاۋاپ العانەدىك.

-         مۇرات ابۋدۋلاميتۇلى، «سەرپىن-2050»  جوباسىنىڭ  قىسقاشا  ماعىناسىن ايتىپ كەتسەڭىز؟

-   نەگىزى بۇل جوبانىڭ ەكى ماڭىزدى تۇسى بار. ءبىرىنشىسى- ەكونوميكالىق.  قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ 9 وڭىرىندە  بالا تۋ  دەڭگەيى تومەن جانە سىرتقى جاققا كوشى-قونى باسىم بولعاندىقتان، كادر تاپشىلىعى سەزىلە باستادى. بۇل ماسەلەنىڭ وزەكتىلىگى جىلدان-جىلعا ۋشىعىپ بارادى. الداعى جىلداردا يندۋستريالى يننوۆاتسيالىق باعدارلاما اياسىندا ىسكە قوسىلاتىن وندىرىستەردە جۇمىس كۇشىنىڭ تاپشىلىعى ايىرىقشا بايقالادى. «سەرپىن-2050»  جوباسى ارقىلى سول وڭىرلەرگە حالىق سانى كوپ وبلىستاردان جاستاردى اكەلىپ،  جەرگىلىكتى وقۋ  ورىندارىندا   قاجەت ماماندىقتار بويىنشا ءبىلىم بەرىپ، سول جەردە  جۇمىسقا قالدىرۋ ارقىلى كادر ماسەلەسىن شەشۋ.  ەكىنشى ماڭىزى -الەۋمەتتىك   پروبلەمالاردى شەشۋ. رەسپۋبليكامىزدىڭ 5 وبلىسىندا  بالا تۋ دەڭگەيى وتە جوعارى، تۇرعىندار سانى جىلدان-جىلعا قارقىندى وسۋدە. اتالمىش وڭىرلەردە مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ جەرگىلىكتى جەردە وقۋعا ءتۇسۋى قيىن جانە ماماندىق العاننان كەيىن باسىم كوپشىلىگى جۇمىسسىزدار قاتارىن كوبەيتەدى.  جوبا ارقىلى وسى 5 وبلىستا مەكتەپ بىتىرگەن جاستارعا جوعارىدا اتالعان 9 وڭىردەگى وقۋ ورىندارىنا «سەرپىنىڭ» ارنايى گرانتى بولىنەدى. سونىمەن قاتار، قوسىمشا الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلىپ، وقىعان وڭىرلەردە قونىستاپ قالعان جاعدايدا 100 پايىز  جۇمىسقا ورنالاسۋعا مۇمكىنشىلىك جاسالادى.

 - «سەرپىن»   جوباسىنىڭ العاشقى جىلداعى  ناتيجەسى قانداي  بولدى؟

 - بىلتىر  جوبا  بويىنشا جالپى سانى 2050  گرانت  بولىنسە،  جوباعا قاتىسۋعا 10 مىڭنان استام  ازامات   ءوتىنىش ءبىلدىردى. ياعني، ءار ورىندى  يەلەنۋ ءۇشىن 5 ادام باسەكەگە ءتۇستى. بۇل وتە جوعارعى كورسەتكىش. مىسالى، رەسپۋبليكا  بويىنشا جالپى كونكۋرستا ءار ورىنعا 2 ادامنان كەلگەن ەدى. جوباعا وتكەن جىلى قىزىلوردا مەن وڭتۇستىك قازاقستان  وبلىستارىنىڭ جاستارى   ايىرىقشا بەلسەندى  قاتىستى.  بىلتىر بولىنگەن 2050   ءبىلىم  گرانتىنىڭ  ەڭ كوپ بولىگىن وڭتۇستىك قازاقستان  وبلىسىنىڭ جاستارى  يەلەندى–  837 گرانت، ال  قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۇلەكتەرى  778 گرانت يەلەندى. وكىنىشكە وراي،  الماتى، جامبىل  جانە ماڭعىستاۋ  وبلىستارىندا بەلسەندىلىك تومەن  بولدى.  مىسالى، جامبىل وبلىسىنان 174 ادام،  ماڭعىستاۋدان 92 ادام، الماتى وبلىسىنان 146  ازامات   قانا جوبا ارقىلى وقۋعا  مۇمكىنشىلىك الدى. بيىل جوبانىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرە  وتىرىپ،  وبلىس اكىمدەرى «سەرپىنگە» جاستاردىڭ كوبىرەك قاتىسۋى ءۇشىن   ارنايى شارالار  ۇيىمداستىرۋدى قولعا الدى. قىزىلوردا، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارى اكىمدەرىنىڭ  تىكەلەي قولداۋىمەن «سەرپىن اپتالىعىن» ۇيىمداستىرۋ ارقىلى بارلىق اۋدانداردا  جوباعا قاتىساتىن وقۋ  ورىندارىنىڭ وكىلدەرىنىڭ كەزدەسۋى  وتكىزىلدى. بۇل وتە  ءتيىمدى جانە ناتيجەلى  شارا بولدى. كوپتەگەن جاستار  وقۋ  ورىندارىن تاڭداۋعا مۇمكىنشىلىك بولدى. ال،   كوللەدجدەرگە  بىردەن قۇجات تاپسىرىپ، كونكۋرستان ءوتىپ،   بىرقاتار جاستار وقۋعا قابىلداندى. بۇل شارانى ۇيىمداستىرۋعا قولعابىس جاساعانى  ءۇشىن جەرگىلىكتى اكىمدەرگە، العىسىمىزدى بىلدىرەمىز.

- «سەرپىن-2050»  جوباسى بويىنشا وقيتىندار مەن  جالپى  ءبىلىم بەرۋ  گرانتتارىن يەلەنگەندەردىڭ اراسىنداعى ۇقساستىق پەن ايىرماشىلىق نەدە؟

- ۇقساستىق – جوعارى ءبىلىم گرانتىن يەلەنگەندەردىڭ شاكىرتاقىمەن، تەمىر جول ارقىلى بارىپ-قايتاتىن جول شىعىندارىنىڭ وتەلۋىندە. ال ايىرماشىلىعى – «سەرپىنمەن» وقۋعا  تۇسكەن جاعدايدا قوسىمشا  ەكى ۇلكەن كەپىلدىك بار. ءبىرىنشىسى، جاتاقحانامەن وقۋدى بىتىرگەنگە دەيىن تولىق قامتاماسىز ەتىلەدى. جالپى گرانتپەن وقۋعا  تۇسكەندەردە ونداي كەپىلدىك جوق.   ەكىنشىسى، ەگەر وقۋ بىتىرگەن سوڭ سول وڭىردە قونىستانىپ قالعان جاعدايدا، جۇمىسپەن تولىق قامتاماسىز ەتىلەدى. ياعني،  الداعى كۇندەردە قينالماي-اق جۇمىس تاۋىپ، وزدەرىنىڭ الەۋمەتتىك  جاعدايلارىن جاقسارتۋعا  مۇمكىندىك بار.

«سەرپىنمەن» كوللەدجگە تۇسكەندەردىڭ باسقا كوللەدج گرانتتارىنان ايىرماشىلىعى، بىزدە جىلىنا 2 رەت جول شىعىندارى تولەنەدى جانە قىستىق كيىمدەر الۋعا 60 مىڭنان استام تەڭگە ءبولىنىپ،  بارلىعىنا 3 مەزگىل ىستىق تاماق بەرىلەدى. مۇندا دا وقىعان وڭىرىندە قونىستانىپ قالعان  تۇلەكتەردى  جۇمىسپەن قامتۋ جان-جاقتى قاراستىرىلعان.   جوعار وقۋ  ورىنى بولسىن، كوللەدج بولسىن  جوبا بويىنشا  جاستارعا ءدۋالدى ءبىلىم بەرۋ، بولاشاق جۇمىس بەرۋشىمەن تىكەلەي بايلانىس ورناتىپ،  تاجىريبەلەردى سول مەكەمەلەردە ءوتۋ ارقىلى  كەلەشەكتە جۇمىس تاڭداۋ مۇمكىنشىلىكتەرىن بەرۋ تالابى قويىلعان.  ناتيجەسىندە وقىپ ءجۇرىپ بولاشاق جۇمىس بەرۋشى مەكەمەلەردە تاجىريبە جيناعان جاستار،  وقۋ  بىتىرگەن سوڭ  سول جەرگە  وڭاي جۇمىسقا ورنالاسىپ، ورتاعا تەز ءسىڭىسىپ كەتەدى. سونىمەن قاتار، «سەرپىن-2050»  جوباسى بويىنشا   جوعارى وقۋ ورىنى مەن  كوللەدجدەرگە تۇسكەن جاستارعا ارنايى تاربيە جۇمىستارى  جۇرگىزىلەدى. جوبا بويىنشا  وقىپ جۇرگەن بارلىق جاستار  ارنايى قۇرىلعان «سەرپىن» الەۋمەتتىك ۇلتتىق  قورىنىڭ بەلسەندىلەرى بولىپ تابىلادى. باستى ماقستى ولاردى  بىرىكتىرۋ،  جەكە قاسيەتتەرىن دامىتۋ، ءداستۇرلى ۇلتتىق تاربيەمەن قاتار نارىقتىق زامان تالاپتارىنا  ساي كەلەتىن  قاسيەتتەرىن  قالىپتاستىرۋ. وسى ماقساتتا جىلىنا ەكى رەت رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە، بارلىق ايماقتاردا «الامان» فەستيۆالى  وتكىزىلەدى.  كوشباسشىلار لاگەرى،  جازعى قۇرىلىس وتريادتارى ۇيىمداستىرىلىپ،  بوس ۋاقىتتارىندا جۇمىس ىستەپ، قارجى تابۋ ماسەلەسى قاراستىرىلعان. بۇل جاستار قازىر وزدەرىن «سەرپىندىكتەرمىز!» دەپ ماقتانىشپەن ايتادى. بۇل دا  ء بىزدىڭ  ۇلكەن جەتىستىكتەرىمىزدىڭ ءبىرى.

- ءوزىڭىز سۇحبات بارىسىندا ايتىپ كەتكەندەي وسى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جوبانىڭ ءبىرىنشى تۇلەكتەرى بار دەدىڭىز. سول جايلى تولىق ايتىپ كەتسەڭىز.

- يا، بيىل رۋدنىي تاۋ-كەن تەحنولوگيا كوللەدجىن ءبىرىنشى «سەرپىندىكتەر» وقۋلارىن اياقتاپ،  ولاردىڭ قولدارىنا ديپلومدارىن تىكەلەي ءوزىمىز تاپسىردىق. تۇلەكتەرگە  سوكولوۆ-سارىباي كەن بايىتۋ وندىرىستىك  بىرلەستىگى  جۇمىس تا ۇسىندى،   قىزمەتتىك پاتەر دە بەردى. قازىر  سول جاستار رۋدنىيدا ەڭبەك ەتۋدى باستاپ كەتتى. سول 24 تۇلەكتىڭ 13 ۇسىنىلعان جۇمىس ورىندارىندا قالسا، 8-ءى ءوز بىلىمدەرىن سول جەردەگى رۋدنىي يندۋستريالدى ينستيتۋتىندا جەتىلدىرۋدى تاڭدادى. وكىنىشكە وراي 3 ادام ءوز وڭىرلەرىنە قايتۋدى تاڭدادى.

 بولاشاقتا «سەرپىن-2050» جوباسىمەن بىتىرگەن بارلىق جاستارعا وسىنداي مۇمكىندىكتەر جاسالادى. ال،  وقۋ بىتىرگەن سوڭ ءوز تۋعان جەرلەرىنە كەتكىسى كەلەتىن جاستارعا جول اشىق. ۇستامايمىز. بىراقتا بولاشاقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعان جاستار دۇرىس شەشىم قابىلدايدى دەپ سەنەمىن. ءبارىن  جاستاردىڭ وزدەرى شەشەدى. دەگەنمەن، «سەرپىنمەن» وقۋعا ءتۇسىپ، كەيىن ءوز وبلىستارىنا قايتىپ كەلۋ، بۇل  گرانتتارعا قول جەتكىزە الماي جۇرگەن  قۇربىلارىنىڭ ورىندارىن يەلەنىپ كەتۋمەن بىردەي. ويتكەنى،  جوبا بويىنشا وقىپ،  بارعان جەرىندە قالعىسى كەلەتىن جاستار كوپ.  سوندىقتان، «سەرپىنمەن» وقىپ، كەيىن  تۋعان جەرلەرىنە قايتقان جاستاردىڭ ارەكەتتەرىن ازاماتتىققا  سىن رەتىندە قابىلدايمىن.

- «سەرپىن-2050» جوباسى  بويىنشا جوعارى وقۋ  ورىندارىنا  بولىنەتىن  گرانتتار مەن جالپى  ءبىلىم بەرۋ  گرانتتارىن ءبولۋ كونكۋرستارىنىڭ ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىعى نەدە؟

- ۇقساستىعى - ەكەۋىنىڭ دە ءبىر ۋاقىتتا قۇجاتتار قابىلدانىپ،  جالپىعا ورتاق ءتورت وقۋ ورىنىندا، ءتورت ماماندىق تاڭداۋدىڭ مۇمكىنشىلىگىن بەرەتىن  ءبىر ۇلگىدەگى بلانك تولتىرىلادى. جالپى كونكۋرس گرانتتارى بولسا دا، ارنايى  «سەرپىن» گرانتتارى بولسا دا،    ەكەۋىنىڭ قوسىندىسى  سول ءتورت تاڭداۋدان اسپاۋى كەرەك. كونكۋرس ناتيجەسى مەملەكەتتىك كوميسسيامەن ءبىر كەزەڭدە قارالادى جانە قورىتىندى شەشىم رەسپۋبليكالىق  گازەتتەردە بىرگە جاريالانادى. ال، ايىرماشىلىعى – جالپى كونكۋرسقا  16 وبلىستىڭ  تۇلەكتەرى قاتىسسا، «سەرپىن» بويىنشا تەك 5 ءوڭىردىڭ جاستارى اراسىندا باسەكەلەستىك بولادى. الايدا، كەلەسى تالاپتاردى ەسكەرۋ قاجەت: «سەرپىن-2050»  جوباسىنا قاتىساتىن ءار  وقۋ ورىنىندا (19  ۋنيۆەرسيتەت) تەك  شەكتەۋلى ماماندىقتارعا  ارنايى گرانت بولىنگەن جانە  جوبانىڭ تالاپتارى تەك سول ماماندىقتارعا عانا  جۇرەدى. بۇل وقۋ  ورىندارىنداعى  باسقا ماماندىقتارىنا جالپى كونكۋرس ارقىلى قاتىسىپ،  گرانت  يەلەنۋگە  بولادى. بىراق، ولارعا «سەرپىن-2050»  جوباسىنىڭ جەڭىلدىكتەرى  قاراستىرىلماعان. وزدەرىڭىز بايقاعانداي، «سەرپىنمەن» تاپسىرعان تۇلەكتەردىڭ گرانت الۋ مۇمكىندىگى ەرەكشە بولادى.

- بىزگە "سەرپىن" باعدارلاماسىمەن سولتۇستىك وبلىستارعا وقۋعا تۇسكىسى كەلەتىن شەتتەن ورالعان قانداستارىمىز كوپتەپ حابارلاستى. ادەتتە شەتەلدەن كەلگەن قازاقتار الدىمەن بالالارىن وقۋعا جىبەرىپ، سوڭىنان وزدەرى كوشىپ كەلىپ جاتادى.  بۇل ءوز كەزەگىندە سولتۇستىكتىڭ حالقىن كوبەيتۋگە، جۇمىس كۇشىنە دەگەن قاجەتتىلىكتى شەشۋگە دە جول اشادى. الداعى ۋاقىتتا "سەرپىن" باعدارلاماسىن ءسىز ايتىپ وتكەن 5 وبلىستان تىس، كەلىپ جاتقان قانداستارىمىزدىڭ دا پايدالانۋىنا مۇمكىندىك تۋا ما؟

- بۇل ماسەلەنى مەن كوتەرىپ جاتىرمىن. "سەرپىن" باعدارلاماسىنا ءدال بيىلعى جىلى شەتەلدەن ورالعان قانداستارىمىزدىڭ قۇجات تاپسىرۋعا مۇمكىندىگى جوق. ارينە، قازىرگى كۇندە مەملەكەت تاراپىنان بولىنەتىن ءبىلىم گرانتتارىندا "ورالماندارعا" ارنايى جەڭىلدىك جاسالعان. الايدا بۇل وتە ماردىمسىز. سوندىقتان شىن مانىندە قوعامدىق سۇرانىس تۋىپ تۇرعان وسى ماسەلەنى قازىر العا قويۋدامىز. باعدارلاماعا قانداستارىمىزدىڭ دا قۇجات تاپسىرۋىنا مۇمكىندىك الاتىن بولساق، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن قازاقتار قونىستانعان شەتەلدەردە دە جۇرگىزىپ، كوپتەپ ستۋدەنتتەردى تارتا العان بولار ەدىك. بۇل ءسىز ايتىپ وتىرعانداي سولتۇستىك وبلىستاردا قازاقتار سانىن كوبەيتۋدە ايتارلىقتاي ناتيجە بەرەتىن ەدى. بۇل ماسەلە جونىندەگى كوتەرىپ جاتقان ۇسىنىستارىمىزعا الداعى ۋاقاتتا قول جەتكىزەمىز دەپ سەنەمىز.  

- ال، «سەرپىن-2050» جوباسىمەن كوللەدجدەرگە ءتۇسۋ مەن جالپى  كوللەدجەردگە قابىلدانۋدىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىعى  قانداي؟

- ۇقساستىعى– كوللەدجدەرگە ءتۇسۋ ءۇشىن قالاي بولعاندا دا ەمتيحان تاپسىرىلادى. ال، ايىرماشىلىعى – جالپى بولىنەتىن گرانتتارعا كەز كەلگەن تالاپكەر  قاتىسسا،  «سەرپىن-2050»  جوباسى بويىنشا   كوللەدجدەرگە بولىنگەن  گرانتتاردى تەك 5 وبلىستىڭ  بالالارى يەلەنە الادى.  كوللەدجدەرگە ءتۇسۋ  ءۇشىن بۇل وقۋ  ورىندارى ورنالاسقان   وڭىرلەرگە بارۋدىڭ قاجەتى جوق،   كوشپەلى قابىلداۋ كوميسسيالارى  جاستاردى  جىبەرۋشى  وبلىستاردا تالاپكەرلەردى قابىلدايدى.

- «سەرپىن-2050»  جوباسى  بويىنشا  وتكەن جىلى  ۇسىنىلعان ماماندىقتار مەن  بيىلعى ماماندىقتاردىڭ اراسىندا ايىرماشىلىق  قانداي؟

- بىلتىر 7 جوعارعى وقۋ  ورىنىنا، 19 پەداگوگيكالىق ماماندىققا 1050 گرانت  بولىنگەن بولسا، بيىل 19 جوعارعى وقۋ  ورىنىنا پەداگوگيكالىق ماماندىقتارىنىڭ 1500 گرانتىنا قوسا،3 سالا باعىتى بويىنشا: 3 مىڭ  گرانت - تەحنيكالىق ماماندىقتارعا، 300 گرانت - اۋىلشارۋاشىلىق، 200 گرانت - ۆەتەريناريا سالاسىنا ءبولىنىپ وتىر.

- ال، كوللەدجدەر بويىنشا قالاي؟

- وتكەن جىلى جوبا اياسىندا 25 كوللەدجدەردە 33 ماماندىق  بويىنشا جاستارعا  1000 گرانت ءبولىندى. ال، 2015-2016 وقۋ جىلىنداكوللەدجدەر سانى 36-عا جەتىپ، 47 ماماندىق  بويىنشا 1200 گرانت قاراستىرىلعان. ولاردىڭ ىشىندە، 40 ماماندىق تەحنيكالىق باعىتتا، 7 ماماندىق اۋىلشارۋاشىلىعى باعىتى. وتكەن جىلى بولىنگەن ماماندىقتار كوبىنە ەر بالالارعا لايىق بولعاندىقتان، بيىل ارناۋلى ورتا  وقۋ  ورىندارىندا قىز بالالاردىڭ يگەرۋىنە  قولايلى ماماندىقتارعا كوبىرەك كوڭىل  بولىنۋدە. ماسەلەن،  بيىل تىگىنشى، قوعامدىق  تاماقتانۋ، ستاندارتيزاتسيا جانە سەرتيفيكاتسيا، ۆەتەريناريا، ەلەكتروندى ەسەپتەگىش ماشينالارىنىڭ وپەراتورى ماماندىقتارى ەنگىزىلدى.

- «سەرپىن-2050»  جوباسىنا كىمدەر قاتىسا الادى؟

- سەرپىن جوباسىنا  ماڭعىستاۋ، قىزىلوردا،  وڭتۇستىك قازاقستان،  جامبىل،  الماتى وبلىستارىنىڭ جاستارى قاتىسا الادى. جوو-نا ءتۇسۋ ءۇشىن تۇلەكتەر  ۇبت نەمەسە كەشەندى تەستىلەۋگە قاتىسۋى  ءتيىس. ۇبت مەن  كەشەندى تەستىلەۋدەن كەم دەگەندە، 50 باللدان كەم ەمەس جانە دە تاڭداۋ ءپانىنىڭ ۇپايى كەم دەگەندە 7 باللدان تومەن بولماۋى ءتيىس. ال، كوللەدجدەر ءۇشىن ۇبت جانە كەشەندى تەستلەۋ  تاپسىرۋ شارتى جوق. كوللەدجدەرگە  بيىل بولسىن،  بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن بولسىن 11 سىنىپ بىتىرگەن تۇلەكتەر كونكۋرس ارقىلى تۇسە الادى.

- «سەرپىن-2050»  جوباسى، وعان قاتىسۋدىڭ شارتتارى   تۋرالى اقپاراتتاردى قايدان الۋعا  بولادى؟

-  بارلىق اقپاراتتار www.serpin-2050.kz سايتىندا  جاريالانۋدا. سايتتىڭ سول جاعىنداعى  «نەگىزگى اقپاراتتار» بولىمىندە «سەرپىن-2050» جوباسى تۋرالى تولىق اقپاراتتار جاريالانعان  سىلتەمەلەر ورنالاسقان.  مىسالى، «سەرپىن-2050» الەۋمەتتىك  جوباسى تۋرالى» دەگەن سىلتەمەنى اشساڭىز جوبانىڭ ماقساتى،  مىندەتتەرى تۋرالى تولىعىراق بىلە الاسىز. «جوباعا كىمدەر قاتىسادى؟» جانە «سەرپىن» جوباسىمەن وقۋعا قالاي تۇسۋگە بولادى؟» دەگەن بولىمدەرىندە جوباعا قاتىسۋدىڭ تالاپتارى  قاراستىرىلعان. «جاستار قانداي ايماقتاردا ءبىلىم الادى؟» دەگەن ساۋالعا  جاۋاپتى «قاي وڭىردە وقۋعا بولادى؟» دەگەن بولىمنەن وقۋعا بولادى.

سونىمەن قاتار، سايتتا وقۋعا جىبەرۋشى 5 ايماق تۋرالى اقپاراتتاردى  «وقۋعا جىبەرۋشى ايماقتار» ايدارىنان تاباسىز، ال «ايماقتاردا قۇجات قابىلدايتىن ورىندار» بولىمىندە تولىق قۇجات تاپسىراتىن 5 ءوڭىردىڭ قابىلداۋ ءبولىمىنىڭ مەكەن-جايلارى، بايلانىس قۇرالدارى كورسەتىلگەن.

«ماماندىقتار»  بولىمىندە جوباعا بولىنگەن جوو-عا بولىنگەن 5 مىڭ گرانت بويىنشا 61 ماماندىقتىڭ، كوللەدجدەرگە بولىنگەن 47 ماماندىقتىڭ ءتىزىمى تولىقتاي كورسەتىلگەن. بۇل ماماندىقتاردى  قالاي تاڭداۋعا بولاتىندىعى تۋرالى «سەرپىن» بويىنشا ماماندىقتاردى تاڭداۋ» سىلتەمەسىن  اشۋ ارقىلى بىلۋگە بولادى. سول پاراقشادا جوعارى وقۋ  ورىندارىنا ءتۇسۋ ءۇشىن ۇبت جانە كەشەندى تەستلەۋدە تاڭدالاتىن 7  ءپان بويىنشا   بولەك سىلتەمەلەر بار. سول سىلتەمەلەرگە كىرۋ ارقىلى ءار سالا  بويىنشا قانداي  ماماندىق، قانداي شيفر بويىنشا، قاي  ۋنيۆەرسيتەتتە، ناقتى قانشا گرانت بولىنگەندىگىن بىلۋگە بولادى. مىسالى فيزيكا بويىنشا ءتورت سالادا، 19 ۋنيۆەرسيتەتتە 33 ماماندىق تاڭداۋعا بولادى. كوللەدجدەر بويىنشا ماماندىق تاڭداۋ 4 پانگە بايلانىستى ەمەس. مىسالى، ۇبت  نەمەسە كەشەندى تەستلەۋدە قازاق ءتىلى ءپانىن تاڭداعان  تالاپكەرلەر كوللەدجدەرگە تەحنيكالىق ماماندىقتار بويىنشا وقي الادى.

وقۋ ورىندارىنىڭ، ماماندىقتاردىڭ، جەرگىلىكتى شتابتاردىڭ ءتىزىمى،  جىبەرۋشى  جانە   قابىلداۋشى ايماقتار تۋرالى اقپاراتتار ورنالاسقان.

سودان كەيىن،جوو جانە  كوللەدجدەر بويىنشا ءار ماماندىقتارعا ساراپتاما جاسالعان. 

رەسپۋبليكالىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ What’s App قوسىلعان بايلانىس جۇيەسى: 8 701 515 20 50. بۇقارالىق اقپارات  قۇرالدارىندا دا   ۇگىت-ناسيحات، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى   جۇرگىزىلىپ جاتىر.  جوبانىڭ  vk.com  facebook.com,    instagram,  twitter  جەلىلەرىندە «serpin-2050» اككاۋنتتار، پاراقشالار دا  جۇمىس ىستەپ تۇر. سول پاراقشالاردا دا كوپتەگەن اقپاراتتار جاريالانىپ تۇرادى. بارلىق وبلىستاردا وبلىس اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارىنىڭ باسشىلىعىمەن ارنايى جۇمىس توپتارى قۇرىلعان. سونىمەن قاتار، جىبەرۋشى 5 وڭىردە ءبىلىم باسقارمالارىنىڭ، جاستار ساياساتى، ىشكى ساياسات باسقارمالارىنىڭ باسشىلىقتارىمەن شتابتار جۇمىس اتقارۋدا. ءار وبلىستا قابىلداۋشى ايماقتىڭ وكىلدەرى وتىراتىن ورىندار بەلگىلەنگەن.

- جوباعا  قاتىسۋ  ءۇشىن  قۇجات تاپسىرۋ ەرەكشەلىگى قانداي؟ «سەرپىنگە» ۇمىتكەر بولۋ ءۇشىن  ء«وتىنىش بلانكىسىن» قالاي تولتىرۋ قاجەت؟

- «سەرپىن-2050»جوباسىنا جانە جالپى كونكۋرسقا قاتىسۋ ءۇشىن قابىلداۋ كوميسسيا ۇسىناتىن ورتاق ء«وتىنىش بلانكىسىن» تولتىرۋ قاجەت.

ايىرماشىلىعى «سەرپىنگە» قاتىساتىن جوعارعى وقۋ ورىندارىنا بولىنگەن ناقتى مامىندىقتاردى تاڭدايتىن بولسا - «سەرپىن-2050»جوباسىنا قاتىستى دەپ سانالادى. باسقا قوسىمشا بەلگىلەر، ارنايى بلانكتەر جوق. ءبىر كەزەڭدە ءار ۇمىتكەر  ء«وتىنىش بلانكىسىندە» 4 جوو ورىن ءار قايسىسىندا ءبىر ماماندىقتى جازا الاتىنىڭ ەسكەرۇ قاجەت. سول سەبەپتەنتولتىرالدىڭ الدىندا  جوعارعى وقۋ ورىندارجانە سولارداعى 4 ماماندىق تاڭداپ الۋ كەرەك.  ءتورت ماماندىقتا «سەرپىن» جوباسى بويىنشا بولىنگەن گرانت بولۋى مۇمكىن. ءدال سولاي 1-ءى عانا، 2-ءى نەمەسە 3-ءى «سەرپىن» ال قالعانى جالپى كونكۋرسقا تاپسىرۋعا بولادى.

- جالپى ماماندىق ، وقۋ ورىن جانە قاي وبلىس تاڭداۋدى كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟

- تاڭداۋ جاساپ تاۋەكەلگە باراتىن وزدەرىڭىز. ويتكەنى ناقتى كىم گرانت يەگەر بولاتىنىن تەك مەملەكەتتىك كونكۋرس شەشەدى. دەگەنمەن ءوز جەكە تاجىريەبەمنەن قالىپتاسقان ويىمدى ايتايىن. ەڭ ۇلكەن قاتە تۇسىنىك - ماماندىقتى بۇرىنعى قالىپتاسقان كوزقاراسپەن تاڭداۋ. كازىرگى كەزدە الەمدە 1000 استام ماماندىق بار. ءبىزدىڭ جاستار جانە اتا-انالارى تەك 100 جۋىعىن بىلەدى ەكەن. سول ارقىلى ءوز تاڭداۋىن شەكتەيدى. سول ماماندىڭى تىزىمنەن تابىلماسا، نەمەسە گرانت از ءبولىنىپ كونكۋرستان وتە الماي قالسا اقىلى وقۋعا شەشىم قابىلدايدى. بۇنداي جاعدايلاردا كەيبىر ماماندىقتىن بىرنەشە ۇقساس تۇرلەرى بالۋ مۇمكىن ەكەنىن بىلگەندەرى ءجون. سول سەبەپتەن ەڭ اتى تانىمالىلارىنا كونكۋرس جوعارى بولادى، تانىمالدى ەمەس تەرگە كەرىسىنشە از. مىسالى كومپيۋتەردى جاقسى بىلەتىندەر «ينفورماتيكانى» كوپ تاڭدايدى. وتكەن جىلى وسى ماماندىق بويىنشا ەڭ تومەنگىسى  72 بالمەن گرانت يەگەرى بولدى. ال سول ماماندىققا ۇقساس بىراق اتاۋى از تانىلعان «ەسەپتەۋ تەحنيكا جانە باعدارلامامەن قامتاماسسىز ەتۋ" ماماندىعى بوىنشا كونكۋرس وتە تومەن بولدى – وعان كونكۋرسقا قاتىسقان تالاپكەرلەر 53 بالمەن عانا گرانت يەگەرى اتاڭدى. بۇل مىسال جالپى كونكۋرسقا ءتيىستى ەكىن ەسكەرتەمىن، ءبىزدىڭ «سەرپىن» بويىنشا وتكەن جىلى ونداي تومەن باللمەن گرانت الۋ بولعان جوق.ماماندىقتى دۇرىس تاڭداماۋ كەيبىر جاعدايلاردا اتا-انالاردىڭ  كاتەلىگى بولىپ تابىلادى. سەبەبى ولار بالالارىنا ءوز كالىپتاسقان كوزقاراسى ارقىلى ۇستەمدىك جاساپ، قاتە شەشىمدەرگە يتەرمەلەيدى. ەڭ باستىسى تاڭداۋ كەزىندە ءار ماماندىق بويىنشا «سەرپىن» جانە جالپى كونكۋرستا بولىنگەن گرانتتار سانى، وتكەن جىلعى سول ماماندىق بويىنشا كونكۋرس ناتيجەسى، ءار وقۋ ورىنى بوىنشا ەڭ تومەنگى ءوتۋ شەگى قانداي بولعانىڭ ەسكەرگەن دۇرىس. مىسالى ورتالىقتارعا جاقىن، ءىرى قالالاردا ورنالاسقان وقۋ ورىندارىندا كونكۋرس جوعارى بولىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار جالپى كونكۋرستا اۋىل كۆوتاسى قارالعانىن ۇمىتپاڭىزدار.

- جوو ءۇشىن قۇجات تاپسىرۋ قاي جەردە جانە  قاي  ۋاقىتتا جۇزەگە اسىرىلادى؟

- ۇبت جانە كەشەندى تەستىلەۋ تاپسىرعان تالاپكەرلەر  جوعارى وقۋ  ورىندارىنا  قۇجاتتارىن  23-31 شىلدە ارالىعىندا قابىلداۋ كوميسسيالارىنا وتكىزەدى. بارلىق 5 وبلىستا جەرگىلىكتى  جەردەگى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ عيماراتتارىندا  بولىنگەن ارنايى  ورىنداردا تاپسىرادى. مىسالى، الماتى وبلىسى بويىنشا قابىلداۋ كوميسسيالارىنىڭ وكىلدەرى تالدىقورعان قالاسى،  جانسۇگىروۆ كوشەسى، №187 ا، ءى.جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، جوو قۇجات تاپسىرادى.     

- ال كوللەدجدەر ءۇشىن قۇجاتتار قايدا وتكىزۋلى كەرەك؟

- كوللەدجدەرگە  قۇجات قابىلداۋ 20 ماۋسىمنان باستالىپ كەتتى جانە 20 تامىزعا دەيىن جالعاسادى. بىراق، «سەرپىن-2050» جوباسى  بويىنشا بولىنگەن  ورىندارعا كونكۋرس ارقىلى تالاپكەرلەردى مەرىزىمىنەن بۇرىن تولىق  قابىلداپ ۇلگەرەتىن بولسا، وندا قۇجات تاپسىرۋ  ۋاقىتى ەرتە اياقتالادى. قۇجاتتاردى قابىلداۋ جانە كونكۋرس وتكىزۋ 5 وبلىستىڭ اۋماعىندا  وتكىزىلەدى. مىسالى، الماتى  وبلىسى  بويىنشا  كوللەدجدەرگە قۇجات تاپسىرۋ تالدىقورعان پوليتەحنيكالىق كوللەدجى، جانسۇگىروۆ  كوشەسى، № 226 ءۇي مەكەن-جايىندا ورنالاسقان. سول جەرلەردەن كوپتەگەن اقپاراتتار الۋعا  بولادى. ال، وقۋ ورىندار مەن ماماندىقتار ءتىزىمى جوبانىڭ رەسمي سايتتارىندا تۇر. ءارى ءبىز قوسىمشا باسىلىمدارىڭىزعا ۇسىندىق.

- وسى جوبا اياسىنداجوعارى وقۋ  ورىندارىنا تاڭداۋلى  ءتورتىنشى پانگە بايلانىستى ماماندىقتار اراسىندا گرانتتار قالاي بولىنگەنى جايلى ايتىپ بەرسەڭىز. 

- جالپى، «سەرپىن-2050»  جوباسىندا تەحنيكالىق ماماندىقتار مول. ال گۋمانيتارلىق ماماندىقتارعا گرانت از بولىنگەنىن  ەسكەرۋ  كەرەك.مىسالى، ءتورت سالا  بويىنشا جوعارى وقۋ ورىندارى ءۇشىن 61 ماماندىقپەن 5 مىڭ گرانت بولىنگەن بولسا،  ولاردىڭ 60 %  ياعني، 2914 گرانتى فيزيكا ءپانىن تاڭداعاندارعا ارنالعان. ولار  29 ماماندىقپەن 3 سالا بويىنشا ءبىلىم الادى: 24-ءسى تەحنيكالىق، 4-ءى ءبىلىم بەرۋ، 1-ءى اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنا ارنالعان. ودان كەيىنگى 20% ورىن بيولوگيا ءپانىن تاڭداعاندارعا 1038 گرانت ءبولىندى. ولار 15 ماماندىقپەن ء بىلىم الادى: 6 ماماندىق ءبىلىم  بەرۋ سالاسىنىڭ، 6 ماماندىق اۋىلشارۋاشىلىعى، 2 ماماندىق   ۆەتەريناريا، 1 ماماندىق تەحنيكا سالاسىنان بولىنگەن.  ءۇشىنشى كەزەكتە  10 % ورىن حيميا ءپانىن تاڭداعاندارعا ءبولىندى. بۇل ءپان بويىنشا 480 گرانت،  6 ماماندىق  قاراستىرىلعان:   5-ەۋى تەحنيكالىق،  بىرەۋى  ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ماماندىعى. گۋمانيتارلىق باعىتقا جاتاتىن قازاق ادەبيەتى،   دۇنيەجۇزىلىك تاريح، گەوگرافيا،  شەت ءتىلى پاندەرىن تاڭداعان تالاپكەرلەر ءۇشىن  جوبا بويىنشا ەڭ از  گرانتبولىنگەن. 4 ءپان بويىنشا بارلىقجوو  گرانتتارىنىڭ 10 %ياعني، 500 عانا  گرانت ءبولىندى. ارقايسىسىنا 1-2 ماماندىقتان  عانا تاڭداۋعا  بولادى. سول سەبەپتى،  تەستلەۋ كەزىندە وسى پاندەردى ءتورتىنشى ءپان  رەتىندە تاڭداعان جاستار كونكۋرسقا  قۇجات تاپسىرار  كەزدە  جان-جاقتى ويلانعاندارى ءجون. ءوز باسىم  بۇل  پاندەردى  تاڭداعان جاستارعا «سەرپىنمەن» قاتار جالپى كونكۋرسقا قاتىسۋعا دا كەڭەس بەرەر ەدىم. مىسالى، 1-2 ماماندىقتى «سەرپىن»  جوباسىنان، 2-3 ماماندىقتى  جوباعا كىرمەيتىن جالپى كونكۋرستاعى ماماندىقتاردان تاڭداسا وقۋعا ءتۇسۋ   ىقتيمالدىعى  جوعارى بولادى دەپ ويلايمىن. 

- ماماندىقتا كوپ، سالادا كوپ جوباعا قاتىسقىسى كەلەتىن جاستارعا قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟

- ءبىرىنشى كەزەكتە،بوس ارمانداردىڭ جەتەگىندە كەتپەي،  پراگماتيك  بولۋدى ۇسىنار ەدىم. نەگىزگىسى ۇبت-دان العان باللدارىنا بايلانىستى، بۇرىننان كەلە جاتقان  ءوز  ارماندارىڭىزدى كوزدەي وتىرا،  مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى قاجەتتىلىكتەرى جانە نارىقتاعى ناقتى جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ ماماندىق تاڭداۋ قاجەت  دەپ كەڭەس بەرەر ەدىم. قازاقشا ايتقاندا «كورپەڭە قاراپ-كوسىلۋ» كەرەك. مىسالى،  تالاپكەر   بەدەلدى ماماندىقتىڭ ءبىرىن يگەرگىسى كەلەدى دەلىك.  الايدا،ۇبت-دان  جيناعان  ۇپايى  اسا جوعارى بولماۋى مۇمكىن. ونداي جاعدايدا  وقۋعا  ءتۇسۋ  مۇمكىندىگى دە  تومەن  بولادى. ءتىپتى، وقىپ، ماماندىق الىپ شىققان  كۇننىڭ وزىندە جۇمىس تابۋ دا قيىندايدى.  ويتكەنى،  كوپتەگەن ماماندار ءبىزدىڭ ەڭبەك نارىعىندا كوپ  بولعان سوڭ، سۇرانىس از. ال، «سەرپىن-2050»  جوباسى بويىنشا ۇسىنىلىپ جاتقان ماماندىقتار ەڭبەك  نارىعىندا تاپشى،  ەش قينالماستان جۇمىس تابۋعا بولاتىن ماماندىقتار. مەملەكەت  ەڭبەك نارىعىنداعى،  ەكونوميكاداعى  ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ ۇسىنىپ وتىر  بۇل ماماندىقتاردى. ارمان قۋىپ ارقىلى وقىعانشا، «سەرپىنمەن» تەگىن وقىپ،  100%  جۇمىسقا  ورنالاسقان دۇرىس دەپ ويلايمىن.

- مۇرات اعا،  تولىققاندى اقپارات بەردىڭىز. بۇل  جوباعا قىزىعۋشىلار كوبەيەدى دەگەن  ويلايمىز.  دەگەنىمەن،  بولاشاق «سەرپىنشى» بولىپ اتالاتىن  جاستاردىڭ ورتاق   بەينەسىن سۋرەتتەپ بەرسەڭىز.

- ءبىرىنشى كەزەكتە «سەرپىن-2050»  جوباسىنا قاتىسۋشىلار  تاۋەكەلشىل، وزىنە سەنەتىن،  ءبىلىمدى، بىلىكتى، العىر ازاماتتار. قيىندىقتان قورىقپايتىن، كوپشىلىك ورتاعا تەز بەيىمدەلەتىن، جاڭا   دۇنيەلەرگە تەز يكەمەدەلەتىن، ءوز ماسەلەلەرىن ءوزى شەشۋگە تىرىساتىن جاستار، تالاپتى جاستار قاتىسادى.  مۇنداي جاستار كوپ بالالى وتباسىلاردان  ءجيى شىعادى. وعان  وتكەن جىلى ءبىزدىڭ كوزىمىز جەتتى. «سەرپىن-2050»  جوباسىن جەڭىپ الىپ،  گرانتقا  يە بولعانداردىڭ 85%  كوپ بالالى   جانە 83%  الەۋمەتتىك از قامتىلعان  وتباسىلاردىڭ بالالارى. سول سەبەپتى،  بيىل دا ءبىز  باتىل،  ءوز-وزىنە سەنىمدى،  اتا-اناسىنا سالماق سالعىسى كەلمەي، مەملەكەتتىڭ  بەرىپ وتىرعان   مۇمكىنشىلىگىن  وتباسى ءۇشىن  پايدالانۋعا دايار جاستاردى جوباعا كوپتەپ قاتىسۋعا شاقىرامىز. «سەرپىنمەن» بىرگە - سەرپىلىستى باستايىق!

 - اڭگىمەڭىزگە راحمەت.

سۇحباتتاسقان نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz