قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ باتىستاعى بىرنەشە مەملەكەتكە رەسمي ساپارمەن بارىپ قايتتى.

وتكەن اپتادا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەۋروپانىڭ  ەكى الپاۋىت ەلىنە رەسمي ءىس ساپارىمەن باردى.   كەدەندىك ءارى ەۋرازياەكونوميكالىق وداقتاسىمىز ءپۋتيننىڭ پارمەنى الەمنىڭ ساياسي كارتاسىندا ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ وتىن  ۇرلەگەن تۇستا – قازاقستان كوشباسشىسى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ باتىستىق تاكتيكاسىنا اۋىسقاندى ءجون كورسە كەرەك.  اۋەلى اقسۇيەك اعىلشىندار ەلىندە، ۇلىبريتانيا پاتشايىمىمەن كەزدەسسە،  ەكىنشى ساپار  التى­ بۇرىشتى سانالاتىن ەل - فرانتسيادا جالعاستى. رف مەن باتىس ەلدەرىنىڭ اراسى سۋىعان، الاعاي دا بۇلاعاي كەزەڭدە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا كوكجيەگىن باتىستان شىنداپ ىزدەي باستاعان سياقتى.  

قازاقستان پرەزيدەنتى ۇلىبريتانياعا رەسمي ءىس-ساپارمەن بارعانى تۋرالى قازاقستاندىق جانە بريتاندىق باق جارىسا جازدى. استاناعا كەرري كەلىپ كەتكەننەن كەيىن پرەزيدەنت نازارباەۆ ءوزىنىڭ كومانداسىن ەرتىپ بارىپ، بريتانيا پرەمەرى كەمەرونمەن كەزدەستى.

اقوردانىڭ رەسمي اقپاراتتارىنا سۇيەنە وتىرىپ  ساراپتاما جاسايىق، بريتانيا مەن فرانتسيادا قانداي ماسەلەلەر تالقىلاندى، كەزدەسۋلەردىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى؟

1.  ەلباسى ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى دەۆيد كەمەرونمەن كەزدەسىپ، ەكى ەل باسشىلىعى ۇكىمەتارالىق كوميسسيانىڭ وتىرىسىنا قاتىستى. كەزدەسۋ بارىسىندا دەۆيد كەمەرون قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيا تارتۋ، يندۋستريانى دامىتۋ جانە ساۋدا سالاسىندا كەرەمەت تابىستارعا جەتكەنىنە نازار اۋدارعان بولاتىن. بۇدان بولەك، كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا بىرقاتار ماڭىزدى قۇجاتقا قول قويىلعانىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى. سونىڭ ىشىندە ۇلىبريتانيا كورولدىگىنىڭ ەكسپو-2017 كورمەسىنە قاتىسۋى تۋرالى كەلىسىم جاسالىپ، وسى ارقىلى لوندون ەكسپو-2017 كورمەسىنە قاتىساتىندىعىن قۇقىقتىق نەگىزدە كۋالاندىردى. ايتا كەتەرلىگى، كەزدەسۋ سوڭىندا قازاقستان پرە­زي­دەن­تى ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترىن I دا­رەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتادى.
2. ونان سوڭ، مەملەكەت باسشىسى ۇلىبريتانيا جانە سولتۇستىك يرلانديا پاتشايىمى II ەليزاۆەتامەن كەزدەستى. ەلباسى كەزدەسۋ بارىسىندا پاتشايىمعا بىرىككەن كورولدىككە ساپارىنىڭ قورىتىندىلارى تۋرالى اڭگىمەلەي وتىرىپ، ەكى جاقتىڭ اراسىندا كوپتەگەن كەلىسىمدەردىڭ جاسالعانىن ريزاشىلىقپەن اتاپ ءوتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياساتىندا بريتاندىق ۆەكتوردىڭ ماڭىزى جوعارى ەكەنىن، وعان ەلدەرىمىزدىڭ اراسىنداعى جوعارى دەڭگەيدەگى بايلانىستار عانا ەمەس، ىسكەر توپتاردىڭ، اكادەميالىق قوعامداستىقتاردىڭ، سونداي-اق ەكى مەملەكەت ۆەدومستۆولارىنىڭ اراسىنداعى مىقتى سەرىكتەستىك بايلانىستار دا ايعاق بولاتىنىن ايتتى.
3. مەملەكەت باسشىسى «J Rothschild Capital Management» كومپانياسى باسقارماسىنىڭ توراعاسى لورد دجەيكوب روتشيلدپەن كەزدەستى. د.روتشيلد ءوز سوزىندە قازاقستاننىڭ ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى قارجىلىق حاب مارتەبەسىن الۋ ءۇشىن جاقسى پەرسپەكتيۆالارى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. 
4. قازاقستان پرەزيدەنتى ۇلىبريتانيانىڭ ىسكەر توپ وكىلدەرىمەن كەزدەستى، ءىس-شاراعا «Royal Dutch Shell»، «BG Group»، «Barclays Bank»، «Vitol Group»، «De La Rue»، «Glencore» جانە باسقا دا كومپانيالاردىڭ باسشىلارى قاتىستى. مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە قازاقستاننىڭ ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ، كولىك جانە تەلەكوممۋنيكاتسيا، تاماق جانە جەڭىل ونەركاسىپ، مەتاللۋرگيا جانە مۇناي حيمياسى سالالارىندا بەلسەنە جۇمىس ىستەپ جاتقاندارى ءۇشىن بريتان ينۆەستورلارىنا العىس ايتتى.
5. ەلباسى ۇلىبريتانيا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى فيليپ حەمموندپەن كەزدەستى. حەمموندپەن كەزدەسۋ بارىسىندا 12 ميلليارد دوللاردىڭ ينۆەستيتسياسىنا قول قويىلدى.

وسىدان كەيىن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ فرانتسياعا اتتانىپ كەتتى. التى بۇرىشتى ەل سانالاتىن ەۋروپانىڭ ىقپالدى مەملەكەتتەرىنىڭ ءبىرى – فرانتسيا دا قازاقستان پرەزيدەنتىن ەرەكشە ءسان-سالتاناتپەن قارسى الدى.

1. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ فرانتسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى فرانسۋا وللاندپەن كەزدەستى. مەملەكەت باسشىسى فرانتسيا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن، ەلدەرىمىزدىڭ اراسىندا بۇگىندە ەكونوميكا جانە ساياسات ماسەلەلەرى بويىنشا تولىق تۇسىنىستىك ورناعانىن ايتتى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن فرانسۋا وللاند فرانتسيا پرەزيدەنتىنىڭ استاناعا جاساعان كەيىنگى ساپارى كەزىندە قول جەتكەن ۋاعدالاستىقتاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسىن دا تالقىلادى. قازاقستان پرەزيدەنتى بۇگىندە استانا مەن پاريج اراسىندا ساۋدا-ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، مادەني-گۋمانيتارلىق، سونداي-اق اەروعارىش سالالارىنداعى ىقپالداستىقتىڭ زور الەۋەتى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كەزدەسۋ بارىسىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ فرانتسيا پرەزيدەنتىن ءى دارەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتادى.

كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا تومەندەگىدەي قۇجاتتار قابىلداندى:

- قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى مەن فرانتسۋز رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ بىرلەسكەن دەكلاراتسياسى;  

- استانا قالاسىندا وتەتىن حالىقارالىق ەكسپو-2017 مامانداندىرىلعان كورمەسىنە فرانتسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىسۋى تۋرالى شارت;

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگىنىڭ اەروعارىش كوميتەتى مەن فرانتسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ عارىشتىق زەرتتەۋلەر ۇلتتىق ورتالىعى اراسىنداعى عارىش بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ سالاسىنداعى نيەتتەستىك تۋرالى دەكلاراتسيا;

- قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن فرانتسۋز رەسپۋبليكاسى جوعارى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ بىرلەسكەن دەكلاراتسياسى. ­­­

2. مەملەكەت باسشىسى فرانتسۋز ەكونوميسى جاك اتتاليمەن كەزدەستى. كەزدەسۋ بارىسىندا جاھاندىق نارىقتارداعى احۋال، الەمدىك ەكونوميكاداعى داعدارىس ۇردىستەرىن ەڭسەرۋ جولدارى، سونداي-اق قازىرگى قالىپتاسقان جاعدايداعى قازاقستاننىڭ ءىس-قيمىل باعدارلاماسى – بەس ينستيتۋتسيونالدىق رەفورما مەن «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى تالقىلاندى.

3. مەملەكەت باسشىسى يۋنەسكو-نىڭ باس ديرەكتورى يرينا بوكوۆامەن كەزدەستى.

4. ەلباسى فرانتسيانىڭ جەتەكشى كومپانيالارى باسشىلارىمەن دە كەزدەستى.

5. ەلباسى يۋنەسكو باس كونفەرەنتسياسىنىڭ 38-سەسسياسىنا قاتىستى. مەملەكەتتىك تىلدە بايانداما جاسادى.

ءتۇيىن: پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ۇلىبريتانياعا رەسمي ءىس-ساپارى تۋرالى قىسقىشى شولۋ وسىلاي تۇزىلەدى.  ۇلىبريتانيا ءوز كەزەگىندە ۇلكەن جەتىلىككە، ۇلكەن جيىرمالىققا كىرەتىن الدىڭعى قاتارلى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى. سونىمەن قاتار، ۇلىبريتانيا بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە مۇشە 5 مەملەكەتتىڭ ءبىرى.  ول دا ءوز كەزەگىندە ورتالىق ازيا مەن قازاقستانعا دەرجاۆالىق ساياسات جۇرگىزۋگە مۇددەلى ەكەنى راس. سوندىقتان دا بريتانيا قازاقستاننىڭ باتىس ايماقتارىنا ءىرى ينۆەستيتسيالار سالىپ وتىر. ەڭ بىرىنشىدەن، ۇلىبريتانيا ءۇشىن وسى ايماقتاعى گەوساياسي جاعدايدى وزگەرىسسىز ساقتاپ قالۋ ماڭىزدى. ياعني مەملەكەتتەردىڭ جويىلىپ كەتپەۋى، قىتاي مەن رەسەي سىندى الپاۋىتتاردىڭ ىعىنا جىعىلىپ كەتپەۋى ت.ب.  ايتا كەتەتىنى، قازاقستان مەن ۇلىبريتانيا اراسىندا قارىم-قاتىناس بۇرىننان بەرى جالعاسىپ كەلەدى. وسىنىڭ الدىندا ەكى جىل بۇرىن پرەمەر-مينيستر كەمەرون مىرزا قازاقستانعا كەلىپ بىرنەشە كەلىسىمدەرگە قول قويىلعان. سول كەزدەگى كەزدەسۋلەردەگى نەگىزگى ماسەلە ەكى جاقتى ەكونوميكالىق، قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ارنالعانىن بىلەمىز. ياعني، بريتان كومپانيالارىنىڭ كولەمىن – قازاقستاندا ارتتىرۋ. تەك ەكى جاقتى كەزدەسۋلەردە عانا ەمەس، ءىرى-ءىرى حالىقارالىق جيىنداردا ەكى ەلدىڭ باسشىلارى كەزدەسىپ، كەڭەسىپ تۇرادى.. ال قازىرگىدەي ەكونوميكالىق جانە ساياسي داعدارىس دەندەپ، كورشىلەس ورنالاسقان ءھام وداقتىڭ بيىلعى تىزگىنشىسى بولىپ وتىرعان رەسەيدىڭ باتىس ەلدەرىمەن اراسىنىڭ سۋىپ كەتۋى مەن ۋكراينا جانە سيرياداعى جانجالدار ماسەلەسىندە قازاقستان سىرتقى ساياساتتى بەيتاراپتىلىق دەڭگەيىندە ۇستاپ قالا ءبىلۋى مەن باتىس ەلدەرىمەن ينتەگراتسيانى جاڭعىرتۋى - تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن ىزدەگەن ارەكەت بولسا كەرەك. وسى جولعى داعدارىستىڭ وڭاي بولمايتىنىن ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆ بىرنەشە مارتە ايتقان. پرەزيدەنتتىڭ بريتانياعا ساپارىنىڭ ەڭ باستى ماقساتى – سول ەلدەن ينۆەستيتسيا تارتۋ. ينتەرنەت ارقىلى ءبىلىپ وتىرعانىمىزداي، ەلباسىنىڭ وسى ساپارى اياسىندا ەكى ەل اراسىنداعى بىرنەشە كەلىسىم-شارتقا قول قويىلدى. ول كەلىسىم-شارتتىڭ قۇنى 5 ميلليارد دوللارداي بولاتىنى دا ايتىلدى. مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنەن باستالاتىن داعدارىس دەگەن "داۋىلدىڭ" الدىمەن سول "كارى قۇرلىقتى" شارپىپ، سودان كەيىن بىزگە كەلەتىنى بەلگىلى. مەنىڭشە، داعدارىستى ەڭسەرۋدەگى ۇلىبريتانيا تاجىريبەسىن دە مەڭگەرگەن ءجون. بريتانيا – ىسكەرلىك جانە قارجىلاي ورتالىقتاردىڭ جۇمىسىن بارىنشا دامىتقان ەلدەردىڭ ءبىرى. ول ەلدەن ۇيرەنەرىمىز كوپ.

اbai.kz