2010 جىلعى 28 مامىردا سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا بولىپ وتكەن كەدەن وداعىنىڭ جوعارعى ورگانى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىندا كەدەن وداعىن قۇرۋ شەڭبەرىندە حالىقارالىق شارتتاردى قولدانۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلدى.

2010 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ قازاقستان مەن رەسەيدىڭ اراسىندا بىرىڭعاي كەدەندىك اۋماقتى قۇرۋدى، كەدەن وداعىنا قاتىسۋشى مەملەكەتتەر اراسىنداعى كەدەندىك شەكارالاردى جويۋدى، جۇكتەردى كەدەندىك رەسىمدەۋدى الىپ تاستاۋدى بولجايتىن كەدەن وداعىنىڭ كەدەن كودەكسى قولدانىلاتىن بولادى. كەدەندىك اۋماق ازىرشە قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا قۇرىلاتىن بولادى. بەلارۋس ءوزىنىڭ دايىندىعىنا قاراي كەدەن وداعىنا قوسىلادى دەپ بولجانۋدا.

سوڭعى ەكى اپتا بويى اتقارىلعان قاۋىرت جۇمىستىڭ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى بارلىق كەلىسپەۋشىلىكتەر بويىنشا ءىس جۇزىندە ءتيىستى كەلىسىمدەر مەن شەشىمدەرگە قول جەتكىزىلدى.

ءبىرىنشى كەزەكتە، كەدەن وداعىنىڭ كوميسسياسى الداعى ۋاقىتتا وزىنە بەرىلەتىن وكىلەتتىكتەر شەڭبەرىندە بارلىق شەشىمدەردى، مىسالى، ءۇشىنشى ەلگە قارسى قورعانىس شارالارىن ەنگىزۋ جونىندەگى شەشىمدەردى تەك كونسەنسۋس ارقىلى عانا قابىلدايتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. بۇعان دەيىن كونسەنسۋستىق شەشىمدەر كەدەن وداعىنىڭ جوعارعى ورگانى - مەملەكەتارالىق كەڭەستە عانا قابىلداناتىن ەدى.

2010 جىلعى 28 مامىردا سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا بولىپ وتكەن كەدەن وداعىنىڭ جوعارعى ورگانى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىندا كەدەن وداعىن قۇرۋ شەڭبەرىندە حالىقارالىق شارتتاردى قولدانۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلدى.

2010 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ قازاقستان مەن رەسەيدىڭ اراسىندا بىرىڭعاي كەدەندىك اۋماقتى قۇرۋدى، كەدەن وداعىنا قاتىسۋشى مەملەكەتتەر اراسىنداعى كەدەندىك شەكارالاردى جويۋدى، جۇكتەردى كەدەندىك رەسىمدەۋدى الىپ تاستاۋدى بولجايتىن كەدەن وداعىنىڭ كەدەن كودەكسى قولدانىلاتىن بولادى. كەدەندىك اۋماق ازىرشە قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا قۇرىلاتىن بولادى. بەلارۋس ءوزىنىڭ دايىندىعىنا قاراي كەدەن وداعىنا قوسىلادى دەپ بولجانۋدا.

سوڭعى ەكى اپتا بويى اتقارىلعان قاۋىرت جۇمىستىڭ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى بارلىق كەلىسپەۋشىلىكتەر بويىنشا ءىس جۇزىندە ءتيىستى كەلىسىمدەر مەن شەشىمدەرگە قول جەتكىزىلدى.

ءبىرىنشى كەزەكتە، كەدەن وداعىنىڭ كوميسسياسى الداعى ۋاقىتتا وزىنە بەرىلەتىن وكىلەتتىكتەر شەڭبەرىندە بارلىق شەشىمدەردى، مىسالى، ءۇشىنشى ەلگە قارسى قورعانىس شارالارىن ەنگىزۋ جونىندەگى شەشىمدەردى تەك كونسەنسۋس ارقىلى عانا قابىلدايتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. بۇعان دەيىن كونسەنسۋستىق شەشىمدەر كەدەن وداعىنىڭ جوعارعى ورگانى - مەملەكەتارالىق كەڭەستە عانا قابىلداناتىن ەدى.

ەكىنشىدەن، ەكى ەلگە بىرىڭعاي كەدەن اۋماعىن قۇرۋ كەدەندىك اكەلۋ باجدى ءبولۋ نورماتيۆتەرىن قايتا قاراۋدى تالاپ ەتتى. جاڭا نورماتيۆ بويىنشا قازاقستاننىڭ ۇلەسى كەدەندىك اكەلۋ باجىنىڭ بارلىق كەدەن وداعى بويىنشا جينالاتىن جالپى سوماسىنىڭ 7,69 پايىزىن قۇرايدى. بۇل ماسەلە ماتەماتيكالىق قايتا ەسەپتەۋ سيپاتىندا جانە بيۋدجەتتىڭ كىرىسىنە اسەر ەتپەيتىن بولادى.

ۇشىنشىدەن، ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ جەڭىل اۆتوموبيلدەردى اكەلگەن كەزدە كەدەندىك باجدار ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلاتىنى وزدەرىڭىزگە بەلگىلى. وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستان زاڭناماسىندا دا، كەدەن وداعىنىڭ زاڭناماسىندا دا جەكە تۇلعالاردىڭ اۆتوموبيلدەردى اكەلۋىنىڭ ەرەكشە ءتارتىبى بولعان جوق، ءۇشىنشى ەلدەن اۆتوموبيل اكەلگەن كەزدە باجدار جالپى تارتىپپەن بىرىڭعاي كەدەندىك تاريف بويىنشا تولەندى.

كەلىسسوزدەر ناتيجەسىندە ءبىز قازاقستان ءۇشىن عانا الىمدار ەنگىزۋگە كەلىستىك، وعان سايكەس قازاقستان حالقى ءۇشىن جەڭىل اۆتوموبيلدەر اكەلگەن كەزدە بەلارۋستا قولدانىلاتىن رەجيمگە ۇقساس جەڭىلدىكتى رەجيم قولدانىلاتىن بولادى. رەجيم قوزعالتقىش كولەمى مەن شىعارىلعان جىلىنا بايلانىستى قۇبىلمالى ستاۆكالاردى بولجايدى جانە 3 جىلدان 10 جىلعا دەيىنگى اۆتوموبيلدەر ءۇشىن بارىنشا جەڭىلدىكتى ستاۆكالاردى بەلگىلەيدى.

بۇل رەجيم بويىنشا ءبىز دە بىرقاتار شەكتەۋلەر ەنگىزەتىنىمىزدى اتاپ وتكەن ءجون - بۇل رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ اۋماعىنا اۆتوموبيلدەردى قايتا ساتۋ ماقساتىندا پايدالانۋعا جول بەرمەۋ، ويتكەنى، رەسەي ازاماتتارى ءۇشىن نەعۇرلىم جوعارى ستاۆكا قولدانىلاتىن بولادى. بۇدان باسقا، كۇنتىزبەلىك ءبىر جىل ىشىندە ءبىر جەكە تۇلعا ەكى نەمەسە ودان كوپ اۆتوموبيل اكەلەتىن بولسا، باج ستاۆكالارى جوعارى بولادى.

وسى كەزدەسۋدىڭ ءتورتىنشى ماڭىزدى ماسەلەسى ەركىن ەكونوميكالىق ايماق ءۇشىن كەدەندىك جەڭىلدىكتەر بويىنشا 2017 جىلعى 1 قاڭتارعا دەيىن وتپەلى كەزەڭدى بەلگىلەۋ بولىپ تابىلادى. قازاقستان ەركىن ەكونوميكالىق ايماققا اكەلىنەتىن تاۋارلاردى كەدەندىك باجدان بوساتۋدى تالاپ ەتتى. بۇدان ءارى جەتكىلىكتى قايتا وڭدەۋ ولشەمدەرىن ساقتاعان كەزدە وسى تاۋارلاردان وندىرىلگەن ونىمدەر ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتان كەدەن وداعىنىڭ باسقا اۋماقتارىنا باجسىز شىعارىلاتىن بولادى. وسىلايشا، ءبىز كەدەندىك باجدار بويىنشا جەڭىلدىكتەر ارقىلى ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتارىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن قامتاماسىز ەتەمىز جانە جەتكىلىكتى قايتا وڭدەۋدى تالاپ ەتۋ ارقىلى ولاردا قوسىلعان قۇن جاساۋدى قامتاماسىز ەتەمىز.

بەسىنشىدەن، ءبىز ۇشاقتارعا ارنالعان باجدار بويىنشا وتپەلى كەزەڭ ەنگىزۋ تۋرالى ماسەلەدە پروگرەسكە قول جەتكىزدىك. قازىرگى ۋاقىتتا كەدەن وداعىندا 20 پايىز مولشەرىندەگى ستاۆكا قولدانىلادى. قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ، قازاقستانعا وتپەلى كەزەڭ بەرۋ بويىنشا كەلىسسوزدەردى باستادىق، بۇل كەزەڭدە ۇشاقتارعا ارنالعان باج ستاۆكالارى نولگە تەڭ كەلەتىن بولادى. كەزدەسۋ بارىسىندا ءپرينتسيپتى كەلىسىمدەرگە قول جەتكىزدىك، ەندى وتپەلى كەزەڭنىڭ مەرزىمىن ايقىنداۋ عانا قالدى. قازىرگى ۋاقىتتا تاراپتاردىڭ تەحنيكالىق ساراپشىلارى بۇل مەرزىمدى قازاقستاندىق تاسىمالداۋشىلاردىڭ قاجەتتىلىكتەرى مەن رەسەيدىڭ اۆيا-وندىرۋشىلەرىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ ايقىندايدى. مەن بۇل ماسەلە ءبىر ايدىڭ ىشىندە شەشىلەدى دەپ كۇتەمىن.

وسىلايشا، قول جەتكىزىلگەن كەلىسىمدەردىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ بىرىنە جاقىندادى - ول تولىق دايىندالعان، ءوز تالاپتارى بارىنشا ەسكەرىلگەن بىرىڭعاي كەدەن اۋماعىن قۇرۋ بولىپ تابىلادى. ەندى ءبىزدىڭ بيزنەستىڭ الدىندا ۇلكەن جۇمىس تۇر، كەدەن وداعىنىڭ جۇمىسى ونىڭ ىسكەرلىك بەلسەندىلىگىنىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى بولادى. ال بىزدەردى، ارىپتەستەر، مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇدان دا اۋقىمدى تاپسىرماسىن ورىنداۋ - ياعني بىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىكتى قۇرۋدى اياقتاۋ جۇمىسى كۇتىپ تۇر.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ك.ءماسىموۆ.