جاقىندا ۋكراينالىق «ForexClub» ساراپتاما ورتالىعىنىڭ ماماندارى قازاقستان تەڭگەسى تمد مەن ەۋروپاداعى ەڭ ءالسىز ۆاليۋتا دەگەن تۇجىرىم جاساعان. ساراپتاما قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان تەڭگەسى 2015 جىلى اقش دوللارىنا شاققانداعى باعام بويىنشا 85,2% پايىزعا قۇنسىزدانعان.

2015 جىلداعى تمد جانە ەۋروپا ەلدەرىندەگى دوللار ديناميكاسى تومەندەگىدەي كورسەتكىشكە جەتكەن.

ۋكراينالىق ساراپتاما ورتالىعىنىڭ زەرتتەۋلەرىنە سۇيەنسەك، 2015 جىلى قازاقستان تەڭگەسى – 85,2% -عا  قۇنسىزدانسا، بەلارۋسيا – 54,3%، ۋكراينا — 48,7%، قىرعىزستان – 33,9%، ءازىربايجان – 33,8%، تاجىكستان – 28,9%، گرۋزيا – 28,7%، تۇركيا — 28,4%، مولدوۆا — 26,6%، رەسەي – 25,9 پايىزدىق دەۆالۆاتسيانى وتكەرگەن.

وسىلايشا قازاقستان تەڭگەسى ەۋروپا مەن تمد ىشىندە ەڭ قۇنسىز ۆاليۋتاعا اينالىپ شىعا كەلگەن (http://www.matritca.kz/news/28266-tenge-nazvali-samoy-slaboy-valyutoy-sng-i-evropy.html).

ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكى 2015 جىلدىڭ 20-تامىزى كۇنى ۇلتتىق ۆاليۋتا - تەڭگەنى ەركىن اينالىمعا جىبەرۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان بولاتىن.

ال قازىر الماتى قالاسىنداعى ايىرباس پۋنكتەرىندە اقش دوللارىنىڭ باعامى 344 تەڭگەنى قۇراپ وتىر.

ۇلتتىق بانكتىڭ قازىرگى توراعاسى دانيار اقىشەۆ مىرزا، ەرتەڭگى كۇنى تەڭگە باعامىنىڭ قانداي بولاتىنىن بولجاي المايتىنىن ايتقان (http://finance.nur.kz/news/valyuta/981792-akishev-ne-mozhet-skazat-chto-budet-s-kur.html).

وسى رەتتە ءبىز قازاقستاندىق قارجى سالاسىنىڭ ماماندارىنىڭ پىكىرلەرىن بىلمەك بولىپ، ءبىر قاتار قارجىگەرلەرگە تەلەفون سوقتىق.

قازاقستان تەڭگەنىسىەنڭ تمد جانە ەۋروپاداعى ەڭ ءالسىز ۆاليۋتاعا اينالۋىنا قاتىستى پكىرىن بىلمەك بولىپ قارجىگەر ءىلياس يساەۆقا تەلەفون شالعانىمىزبەن، قارجىگەر قالتا فونىن كوتەرمەدى.

سودان كەيىن قازاقستانداعى ورىس ءتىلدى باق-تا سۇحباتتارى ءجيى جاريالاناتىن ەكونوميست مەرۋرەت ماحمۇتوۆا حانىمعا قوڭىراۋ شالدىق. وكىنىشكە وراي، ءبىز قوڭىراۋ شالىپ، حابارلاسقان جەردەن ول كىسى جوق بولىپ شىقتى. «بىزدە ونداي ادام جۇمىس ىستەمەيدى. ولار ەسكى ارەنداتورلار بولعان. قازىر كوشىپ كەتتى»،- دەگەن جاۋاپ الدىق.

سونداي-اق، ەكونوميست تيمۋر نازحانوۆقا دا قانشا تەلەفون شالعانىمىزبەن ەشقانداي جاۋاپ بولمادى.

ال قازاقستاندىق قارجىگەر، ساراپشى قۇدايبەرگەنوۆ ولجاس مىرزانىڭ  جەكە تەلەفونى بايلانىس اياسىنان تىس جەردە ەكەن. ۇزىن-سونار ۇنسىزدىك. تەك ءبىرازدان كەيىن عانا، قارجىگەر عۇسمان ءامرين مىرزا ءبىزدىڭ قوڭىراۋعا جاۋاپ بەردى. «قازىر ماسكەۋدە ءجۇرمىن. بىزدە جينالىس باستالعالى جاتىر. ەرتەڭ تۇستەن كەيىن حابارلاسايىقشى»،- دەگەن جاۋاپ ەستىپ سوعان  رازى بولدىق.

ال تاعى ءبىر قارجىگەر عالىم باينازاروۆ مىرزا شەتەلدىك دەلەگاتتارمەن بىرگە ءجۇر ەكەن. «ايلانالايىن، ءىنىم، مەن قازىر جينالىستا وتىرمىن. بۇگىن مۇلدە قولىم تيمەيدى. ەرتەڭ حابارلاسىپ كورىڭىز»،- دەپ قىسقا قايىردى.

وسىلايشا ۋكراينالىق «ForexClub» ساراپتاما ورتالىعىنىڭ ماماندارى ەڭ ءالسىز ۆاليۋتا دەپ تاپقان تەڭگەمىز تۋرالى جاق اشىپ پىكىر بىلدىرەتىن مامان تاپپاي دال بولىپ وتىرمىز. شاماسى، ءبىزدىڭ ەكونوميستەرىمىز بەن قارجىگەرلەرىمىز وتە-موتە قاۋىرت جۇمىس ۇستىندە بولعاندىقتان، قوڭىراۋىمىزعا جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىت تابا الماسا كەرەك.

دەسەك تە، قارجى سالاسىنىڭ ماماندارى ءھام بىلگىرلەرى بوس ۋاقىت تابا الماي جۇرگەندە، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز كاسىپكەرلەر اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى تالعات اكۋوۆ دەگەن ازامات «ۆرەميا» گازەتىنە سۇحبات، بەرىپ، مالىمدەمە جاساعان.

اكۋوۆ مىرزانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان رەسەي جانە قىتاي سەكىلدى قوس الپاۋىت مەملەكەتپەن ىنتىماقتاسىپ، ساۋدا قاتىناستارىن قالىپتى ۇستاپ وتىر. الايدا سوڭعى جاعدايلارعا بايلانىستى (تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋى) قازاقستان  تەڭگەدەن دە، دوللار مەن ەۋرودان دا باس تارتۋ كەرەك ەكەن. قازىرگى جاعدايدا 85 پايىزعا قۇنسىزدانعان ۇلتتىق ۆاليۋتا – تەڭگە ەل ەكونوميكاسىن تۇنشىقتىرۋدا-مىس.

«قازىرگى قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى، قازاقستان ءۇشىن ەڭ ءتيىمدى شەشىم – ەۋرو مەن دوللاردان تولىقتاي باس تارتىپ، ەاەو-عا مۇشە وزگە دە مەملەكەتتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، ورتاق ۆاليۋتاعا كوشكەنىمىز ءجون. ءبىز قازىر قىتاي مەن رەسەيدىڭ ءبىرىن تاڭداۋىمىز كەرەك. قىتايدىڭ ەكونوميكاسى تۇراقتى. حالىقارالىق نارىقتا قىتاي يۋانى ەش وزگەرىسسىز ساقتالعان. الايدا،  ءبىزدىڭ تاريحي جانە گەوساياسي جاعدايلارىمىز قىتايمەن بىرىگۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، قىتايمەن سالىستىرعاندا حالىق سانى مەن نارىق جۇيەسى جەر مەن كوكتەي. ال، رەسەي مەن ءبىزدىڭ تاريحىمىز ورتاق. سوندىقتان، بىزگە رەسەيمەن بىرىگىپ، تەڭگەدەن باس تارتىپ، رۋبلگە اۋىسۋ كەرەك»،- دەپتى اكۋوۆ.

ال وسىنىڭ الدىندا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ەشقانداي ورتاق ۆاليۋتانىڭ بولمايتىنىن ايتقان  ەدى (http://stan.kz/nazarbaev-eshkanday-ortak-valyuta-bolm/). سوعان قاراعاندا، اكۋوۆ مىرزا ەلباسىنىڭ سۇحباتىن ەستىمەگەن سياقتى، الدە ەلەڭ قىلعىسى كەلمەي مە ەكەن؟..

ءتۇيىن: قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى ەۋروپا مەن تمد ىشىندە ەڭ قۇنسىز ءارى ءالسىز ۆاليۋتاعا اينالدى. وسىنداي الاعاي دا، بۇلاعاي كەزەڭدە قازاقستاندىق ەكونوميستەردىڭ ء«لام-ميم» دەپ جاق اشپاۋى اقىلعا سىيىمسىز. باس بانكير باسىن اشىپ، بولجام جاساي المايمىن دەدى. ال قازاقستاندىق ەكونوميستەر مەن قارجىگەرلەر وسى جاعدايدى تۇسىندىرۋگە قۇلىقسىز. ءبارى قاۋىرت جۇمىس پەن جينالىستا ءجۇر. كەيىنىرەك قايتا حابارلاسارمىز...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz