ءمينيستردىڭ اتاپ وتكەنىندەي، رەسپۋبليكالىق بايقاۋ ەلباسىنىڭ 2006 جىلعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى جانە مەملەكەت باس¬شىسىنىڭ جاقىندا تەاتر قاي¬راتكەرلەرىمەن كەزدەسۋىندە بەرگەن تاپسىرمالارىن جۇزەگە اسىرۋعا وراي جاريالانىپ وتىر. ومىرشەڭ تۋىندىلار كوبىنەسە تاپسىرىسپەن جاسالا بەرمەيدى، دەدى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد. – بىراق كەي جاعدايدا الەمدىك مۋزىكا ونەرىنىڭ ۇلى تۋىندىلارىنىڭ تاپسىرىسپەن دە جازىلاتىنىن ەستەن شىعارماعانى¬مىز ءجون. مۇنداي جاعدايدا ءبىزدىڭ ءتى¬لەگىمىز بەن اۆتوردىڭ، كومپوزي¬تور¬دىڭ تىلەگى ءبىر ارنادا توعىسىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر. وسى جا¬قىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وزدەرىڭىز تاماشالاعان ۆەرديدىڭ اتاقتى “ايدا” وپەراسى 1869 جىلى سۋەتس كانالىنىڭ اشىلۋ قۇرمەتىنە بايلانىستى ەگيپەت ۇكى¬مەتىنىڭ تاپسىرىسىمەن جازىلعان. سول تاپسىرىستى ورىنداۋ بارى¬سىندا ۇلى تۋىندى ومىرگە كەلدى. وپەرا مەن بالەت تۋىندىلارىن ومىرگە اكەلۋ وڭاي شارۋا ەمەس. ول ۇجىمدىق ەڭبەكتى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان مينيسترلىك وسىنداي ۇلكەن باستاما كوتەرىپ وتىر.

ءمينيستردىڭ اتاپ وتكەنىندەي، رەسپۋبليكالىق بايقاۋ ەلباسىنىڭ 2006 جىلعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى جانە مەملەكەت باس¬شىسىنىڭ جاقىندا تەاتر قاي¬راتكەرلەرىمەن كەزدەسۋىندە بەرگەن تاپسىرمالارىن جۇزەگە اسىرۋعا وراي جاريالانىپ وتىر. ومىرشەڭ تۋىندىلار كوبىنەسە تاپسىرىسپەن جاسالا بەرمەيدى، دەدى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد. – بىراق كەي جاعدايدا الەمدىك مۋزىكا ونەرىنىڭ ۇلى تۋىندىلارىنىڭ تاپسىرىسپەن دە جازىلاتىنىن ەستەن شىعارماعانى¬مىز ءجون. مۇنداي جاعدايدا ءبىزدىڭ ءتى¬لەگىمىز بەن اۆتوردىڭ، كومپوزي¬تور¬دىڭ تىلەگى ءبىر ارنادا توعىسىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر. وسى جا¬قىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وزدەرىڭىز تاماشالاعان ۆەرديدىڭ اتاقتى “ايدا” وپەراسى 1869 جىلى سۋەتس كانالىنىڭ اشىلۋ قۇرمەتىنە بايلانىستى ەگيپەت ۇكى¬مەتىنىڭ تاپسىرىسىمەن جازىلعان. سول تاپسىرىستى ورىنداۋ بارى¬سىندا ۇلى تۋىندى ومىرگە كەلدى. وپەرا مەن بالەت تۋىندىلارىن ومىرگە اكەلۋ وڭاي شارۋا ەمەس. ول ۇجىمدىق ەڭبەكتى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان مينيسترلىك وسىنداي ۇلكەن باستاما كوتەرىپ وتىر.
مينيستر بۇدان كەيىن جاريا¬لانعان بايقاۋدىڭ التى سالاسىنا جەكە-جەكە توقتالدى جانە باي¬قاۋ¬دىڭ ماقساتىمەن تانىستىرىپ ءوتتى. بايقاۋدىڭ ماقساتى، – دەدى وسى جايىندا مينيستر، ەلىمىزدەگى دراما، وپەرا جانە بالەت تەاترلارىنىڭ رە¬پەرتۋارلارىن جاڭا تۋىندىلار¬مەن، وتاندىق اۆتورلاردىڭ وزىق شىعار¬مالارىمەن تولىقتىرۋ. جاسىراتىن ەشنارسە جوق، 1986 جىل مەن 2006 جىل ارالىعىندا، 20 جىلدا بىزدە بىردە-ءبىر وپەرا جانە بالەت تۋىن¬دىسى جازىلماپتى. ونىڭ باستى سەبەبى، سول كەزدەردەگى ەكونوميكا¬لىق قيىندىقتارعا باي¬لانىستى. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى كوتەرىلگەن كەزدە ەركەعالي اعا¬مىز¬دىڭ “ابى¬لاي حان” وپەراسى دۇنيەگە كەلدى.
مۇحتار ابرارۇلى بايقاۋدىڭ بۇدان بولەك تاعى ءۇش ماقساتىنا توقتالدى. ونىڭ ءبىرى – وپەرا مەن بالەت شىعار¬ما¬لارىن جازاتىن وتاندىق اۆتورلاردى قولداۋ، ەكىنشىسى – ساپاسى جوعارى تۋىندىلار ارقىلى جاس ۇرپاقتى قازاقستاندىق پاتريوتيزم رۋحىندا تاربيەلەپ، ولاردىڭ وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ. ال ءۇشىن¬شىسى – دارىندى، تالانتتى ونەر ادامدارىنىڭ تانىلۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، ولاردىڭ شىعارمالارىن باق-تاردا ناسيحاتتاۋ. سونىمەن قا¬تار، قازاقستاندىق مۋزىكا تۋىن¬دىلارىن حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعارۋ ءۇشىن ولاردىڭ باسەكەلەستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ.
ءمينيستردىڭ اتاپ وتۋىنشە، باي¬قاۋ جەڭىمپازدارىنا تاعايىندالعان سىياقىلار كولەمى دە اۋقىمدى.
مادەنيەت جانە اقپارات مي¬نيسترى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد، سونداي-اق 74 جىلدىق شەجىرەسى بار قازاق وپەرا جانە بالەت تۋىن¬دىلارى اراسىنان ىرىكتەلگەن، تاقىرىپتىق مازمۇنىمەن، ۇلتتىق بوياۋىمەن ەرەكشەلەنەتىن، ۋاقىت ەلەگىنەن، كورەرمەن سىنىنان وتكەن 10 وپەرا جانە 10 بالەت شىعار¬ما¬سىنىڭ پارتيتۋرالارىن بيىل ءبىرىن¬شى رەت باسپادان شىعارۋ كوز¬دە¬لىپ وتىرعانىنان دا حاباردار ەتتى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى
حابارلاندىرۋ

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادە¬نيەت جانە اقپارات مينيس¬ترلىگى ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ 2006 جىلى قازاقستان حالقىنا جاساعان جولداۋىنداعى “قازىر مادەنيەت سالاسىن دامىتۋدا مەم¬لەكەتتىك قاتىسۋدى وڭتايلاندى¬راتىن، ياعني ءبىزدىڭ تالانتتارى¬مىزدىڭ ءوزىنىڭ شىعارماشى¬لىق قىزمەتىنىڭ ەسەبىنەن لايىقتى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنە جەتۋىنە مۇمكىندىك بەرەتىن جاعدايلار جاسايتىن كەزەڭدەر تۋدى” دەگەن تاپسىرماسىن ورىنداۋ، قازاقستان¬نىڭ الەمدەگى باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى ەلدەر قاتارىنا كىرۋ ستراتەگياسىنا ۇلەس قوسۋ ماقساتىندا ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت مۋ¬زىكا، بالەت جانە دراماتۋر¬گيانىڭ تومەن¬دەگىدەي التى سالاسىن قامتيتىن “تاۋەل¬سىزدىك تول¬عاۋى” دەگەن تاقىرىپتا رەسپۋب¬ليكالىق بايقاۋ جاريالايدى:
1) ەڭ ۇزدىك وپەرالىق شىعار¬مالارعا
2) ەڭ ۇزدىك بالەتتىك شىعارما¬لارعا
3) ەڭ ۇزدىك درامالىق شىعارما¬لارعا
4) ەڭ ۇزدىك كامەرالىق مۋزىكا تۋىندىلارىنا
5) ەڭ ۇزدىك قازىرگى زامانعى اندەرگە
6) ەڭ ۇزدىك بالالار اندەرىنە
بايقاۋدىڭ باستى ماقساتى:
– رەسپۋبليكاداعى درامالىق، وپەرا جانە بالەت تەاترلارىنىڭ رەپەرتۋار¬لا¬رىن جاڭا تۋىندى¬لارمەن، وتاندىق اۆتور¬لاردىڭ وزىق شىعارمالارىمەن تولىقتىرۋ;
– وپەرا، بالەت جانە دراماتۋر¬گيا سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن وتاندىق اۆتورلاردى قولداۋ، ولار¬دى كوركەمدىك دەڭگەيى جوعارى شى¬عارمالاردى تۋدىرۋعا ىنتالاندىرۋ;
– ساپالى مۋزىكالىق تۋىندى¬لار ار¬قى¬لى جاس ۇرپاقتى قازاق¬ستاندىق پاتريو¬تيزم رۋحىندا تاربيەلەپ، ولاردىڭ تۋعان وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ;
– دارىندى، تالانتتى ونەر ادامدارى¬نىڭ تانىلۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، ولار¬دىڭ شىعارمالارىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا ناسيحاتتاۋ;
– وتاندىق ورىنداۋشىلاردىڭ شىعار¬ماشىلىق مۇمكىندىكتەرىنىڭ شەڭبەرىن كەڭەيتۋ;
– قازاقستاندىق مۋزىكا تۋىندىلارىن حالىقارالىق دەڭگەي¬گە شىعارۋ ءۇشىن ولاردىڭ باسەكە¬لەستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ.
بايقاۋدا ۇزدىك دەپ تابىلعان شىعار¬ما¬لارعا ءى، ءىى، ءىىى جۇلدەلى ورىندار بويىنشا اقشالاي سىيلىقتار تاعايىندالادى.
1) ەڭ ۇزدىك وپەرالىق شىعار¬مالار بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 4 500 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 3 000 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 1 500 مىڭ تەڭگە
2) ەڭ ۇزدىك بالەتتىك شىعارمالار بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 4 500 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 3 000 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 1 500 مىڭ تەڭگە
3) ەڭ ۇزدىك درامالىق شىعارما¬لار بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 1 500 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 1 200 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 800 مىڭ تەڭگە
4) ەڭ ۇزدىك كامەرالىق مۋزىكا تۋىندىلارى بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 500 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 400 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 300 مىڭ تەڭگە
5) ەڭ ۇزدىك قازىرگى زامانعى اندەر بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 300 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 250 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 200 مىڭ تەڭگە
6) ەڭ ۇزدىك بالالار اندەرى بايقاۋى
ءبىرىنشى جۇلدە – 300 مىڭ تەڭگە
ەكىنشى جۇلدە – 250 مىڭ تەڭگە
ءۇشىنشى جۇلدە – 200 مىڭ تەڭگە
بايقاۋدا ەڭ ۇزدىك دەپ تانىلعان شى¬عار¬مالار ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ونەر وردالا¬رىن¬دا: وپەرا مەن بالەت شىعارمالارى – اباي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادە¬ميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترى مەن ك.بايسەيىتوۆا اتىنداعى ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا، دراما تۋىندىلا¬رى – م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملە¬كەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترى مەن م.لەرمونتوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكا¬دەميا¬لىق ورىس دراما تەاترىندا، سون¬داي-اق ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قازاق مەم¬لەكەتتىك اكادەميالىق بالالار مەن جاس¬وس¬پىرىمدەر تەاترى جانە ن.ساتس اتىنداعى ورىس مەملەكەتتىك اكادەميالىق بالالار مەن ءجاسوس¬پىرىمدەر تەاترىنىڭ ساحنالا¬رىندا قويىلاتىن بولادى. قازىلار تارا¬پىنان ەڭ ۇزدىك باعا العان كامەرا¬لىق مۋزىكا تۋىندىسى وسى جانردا ورىنداي¬تىن جەتەكشى مەملەكەتتىك ۇجىمداردىڭ رەپەرتۋارىنا ەنگىزى¬لەدى. ال ەڭ ۇزدىك قازىرگى زامانعى اندەر مەن بالالار اندەرى رەسپۋب¬ليكالىق مەرەكەلىك كونتسەرتتەردىڭ باعدارلامالارىنا كىرگىزىلىپ وتىرادى.
بايقاۋدىڭ قازىلار القاسى قۇرامىندا ەلىمىزگە بەلگىلى ونەر قايراتكەرلەرى بار.
بايقاۋعا ۇسىنىلعان شىعارما¬لار باي¬قاۋ شارتتارىنا ساي كەلمەگەن جاعدايدا قازىلار القاسى ونداي شىعارمالارعا ءجۇل¬دە بەرمەۋگە قۇقىلى. ال اسا ۇزدىك دەپ تانىل¬عان شىعارمالارعا قازىلار القاسى¬نىڭ شەشىمىمەن قوسىمشا سىياقى تاعايىندالۋى مۇمكىن.
ۇسىنىلاتىن جوبالاردى ءراسىم¬دەۋگە قويىلاتىن نەگىزگى تالاپتار:
بايقاۋعا بۇرىن-سوڭدى جاريا¬لانباعان، ورىندالماعان، جاڭا ءارى تۇپنۇسقا شىعارمالار ۇسىنىلادى.
شىعارمالار سD ديسكى نەمەسە MP-3 فور¬ماتىنداعى اۋديو جازبا¬لاردا، سونى¬مەن قاتار قاعازعا تۇسىرىلگەن نۇسقاسىندا ۇسىنىلادى.
وپەرا جانە بالەتتىك شىعارمالار – كلاۆير جانە/نەمەسە پارتيتۋرا تۇرىندە، ليبرەتتو ءتۇرى بويىنشا قازاق جانە ورىس تىلىندەگى ماتىندەر، وپەرانىڭ ۇزاقتىعى – 2 اكتىلى 100 مينوتتەن كەم ەمەس، بالەتتىك تۋىندىنىڭ ۇزاقتىعى – 60 مينوتتەن كەم بولماۋى كەرەك;
درامالىق شىعارمالار – ءماتىن كولەمى 40 پاراقتان كەم ەمەس، قاعازعا باسىلعان ماتىندەردىڭ قارپى – ءTىmes New Roman, جول اراسى – 1 ينتەرۆال، ەكى اكتىدەن، ۇزاقتىعى 105 مينوتتەن كەم بولماۋى كەرەك;
كامەرالىق مۋزىكا شىعارماسى – كلا¬ۆير جانە/نەمەسە پارتيتۋرا تۇرىندە، شەكتى اسپاپتار كۆارتەتىنە، فورتەپيانو¬لىق تريوعا جانە جەكە اسپاپ پەن فور¬تەپيانوعا ارنالعان سوناتالىق شىعارمالار – ارقايسىسىنىڭ كولەمى ءۇش بولىمنەن تۇرۋى كەرەك،
قازىرگى زامانعى اندەر – كلاۆير ءتۇرىن¬دە، ۇزاقتىعى 5 مينوتتەن اسپاۋى كەرەك.
بالالار اندەرى – بالانىڭ ء(جاسوسپىرىم¬نىڭ) تانىم-تۇسىنىگىنە، ۆوكالدىق ءارى ديا¬پازوندىق مۇمكىندىكتەرىنە سايكەس، تەز جات¬تالاتىن، كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيگە نەگىزدەل¬گەن بولۋى كەرەك. حرونومەتراج – 3-5 ءمينوت.
شىعارمالاردا وتان، ەل، جەر، ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتار، ەلدىك پەن ەرلىكتىڭ شەجىرەلى بەتتەرى، تاۋەلسىز قازاقستان حالقىنىڭ رۋحاني كەلبەتى تۋرالى يدەيالار كورىنىس تابۋى كەرەك;
بايقاۋعا اۆتورلار جانە اۆتورلىق ۇجىمدار قاتىسا الادى.
بايقاۋعا قاتىسۋشىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىنە، جاس مولشەرىنە، جىنىسىنا، ۇلتىنا شەكتەۋ قويىلمايدى.
بايقاۋعا قاتىسۋشى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولۋى كەرەك.
بايقاۋعا ءوتىنىم ەكى جابىق كونۆەرتتە ۇسىنىلادى. №1 كونۆەرت¬كە – بايقاۋعا ۇسىنىلاتىن جوبا نەمەسە شىعارما، ال، №2 كونۆەرتكە – اۆتور تۋرالى مالىمەتتەر سالى¬نادى. ەكى كونۆەرت تە بىردەي التى تاڭبالى سانمەن تاڭبالانعان دەۆيز¬بەن ۇسىنىلادى. دەۆيز بايقاۋعا ۇسىنىلعان كونۆەرتتىڭ وڭ جاق بۇ¬رى¬شىنا جازىلادى (بيىكتىگى 1سم.).
بايقاۋعا قاتىسۋشىلاردان تومەندەگى قۇجاتتار تالاپ ەتىلەدى:
• اتى-ءجونى، مەكەن-جايى، بايلانىس تەلەفوندارى كورسەتىلگەن ءوتىنىم;
• ۇسىنىلعان شىعارمالار;
• شىعارماشىلىق وداق¬تار¬دىڭ، مەملەكەتتىك تەاترلاردىڭ، بەلگىلى ادەبيەت جانە ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ ۇسىنىس-پىكىرلەرى;
• جەكە كۋالىگىنىڭ كوشىرمەسى;
• 13 ح 18 كولەمىندەگى ەكى فوتوسۋرەت;
• شىعارماشىلىق ءومىربايانى;
• ءبىلىمى تۋرالى قۇجاتتىڭ كوشىرمەسى;
• ستك، اجك كوشىرمەلەرى.
كورسەتىلگەن شارتتار ساقتالما¬عان جوبالار بايقاۋعا جىبەرىلمەيدى جانە كوميسسيادا قارالمايدى.
ماتەريالداردى اۆتورلاردىڭ وزدەرى تابىس ەتۋى ءتيىس.
ۇمىتكەرلەر بايقاۋ ماتەريال¬دارىن 2009 جىلعى 1 جەلتوقسانعا دەيىن مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى مادەنيەت كوميتەتىنىڭ مەكەن-جايىنا جىبەرۋى كەرەك:
010000, استانا ق.، ەسىل وزەنىنىڭ سول جا¬عا¬لاۋى، “مينيسترلىكتەر ءۇيى”، قازاق¬ستان رەسپۋبليكاسى ءما¬دەنيەت جانە اقپا¬رات مينيسترلىگى، 15-كىرەبەرىس، 513-كاب.، تەل: 8 (7172) 74 05 16, 74 05 17, 74 05 18.
بايقاۋ شارتتارى تۋرالى مينيستر¬لىكتىڭ ۆەب-سايتىندا، www.ءmkى.gov.kz-تەن نەمەسە بايلانىس قۇرالدارى ارقىلى تولىعىراق ماعلۇمات الۋعا بولادى.
اۆتورى: ءاليسۇلتان قۇلانباي.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى  29 مامىر 2009 جىل