جاقىندا الماتى قالاسى بوستاندىق اۋدانىنا قاراستى 183 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكەمەدە (ارى قاراي - مەكتەپ) قازاقستان حالقىنىڭ تىلدەرى كۇنىنە وراي «ۇلت اناسى - ءتىل» اتتى مەرەكەلىك شارا ءوتتى. جاس بۇلدىرشىندەردىڭ انا تىلدەرىنە اقۋىز نيەتتەرى، اڭقىلداعان اق تىلەكتەرى ولەڭ بولىپ توگىلىپ، ءان بولىپ شىرقالعان سالتاناتتى كەشكە «Abai.kz» پورتالىنىڭ تىلشىلەرى دە بارىپ قايتقان بولاتىن.

شارا بارىسىندا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا تىلدەر كۇنىنە ارنالعان سۋرەت كورمەسى ۇيىمداستىرىلىپ، ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ داستارقانى جايىلدى. سونداي-اق، انا ءتى­لىن ارداق تۇتقان، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن وسىرگەن، ءتىل جاناشىرلارى بو­لۋدى مۇرات ەتكەن بالالار تىلگە قاتىستى ءوز ولەڭدەرىن وقىدى.

ەڭ باستىسى ءبىز بۇل مەرەكەلىك شارادان قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە قى­زىعۋشىلىعى ارتىپ كەلە جاتقان بالاقايلاردى (ەلىمىزدەگى دياسپورا وكىلدەرىنىڭ ۇرپاعىن) كوردىك.

قازىر قوعامدىق پىكىرلەردىڭ تالقىسىنا ءتۇسىپ جاتقان «ۇشتىلدىلىك» ماسەلەسى وتە نازىك تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى ەكەنى راس. اسىرەسە، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرگە ەنگىزىلگەن جاڭا  رەفورماسىن وقۋشىلار ءام وقىتۋشىلار قالاي قابىلداپ جاتىر؟ بۇل تۋرالى ءبىز 183-مەكتەپتىڭ ديرەكتورى بەيبىتكۇل ياسىنقىزىنىڭ وزىنەن سۇرادىق.

-بەيبىتكۇل ياسىنقىزى، بايقاپ قاراسام، مەكتەپتەرىڭىزدە بالا سانى ەداۋىر از ەكەن...

-بۇل مەكتەپ بۇرىن قاراساي اۋدانىنا قاراستى ەرمەنساي اۋىلىنىڭ ورتا مەكتەبى بولعان. 2014 جىلدىڭ شىلدە ايىندا الماتى قالاسىنىڭ قۇرامىنا قوسىلىپ، بوستاندىق اۋدانىنا قاراستى مەكتەپتەردىڭ قاتارىنا ءنومىرى 183- مەكتەپ بولىپ اۋىستى. شىنىندا بىزدە بالا سانى از. سەبەبى، بۇل - بۇرىن از ساندى وقۋ ورنى بولعان. بۇل جاققا كولىك قاتىنامايتىن. تەك جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ بالالارى وقيتىن. ارالاس مەكتەپ قوي. قازاق-ورىس سىنىپتارى بار. قازىردىڭ وزىندە وقۋشىلارىمىزدىڭ سانى كوپ ەمەس. باستاۋىش سىنىپتاردا (1-4 سىنىپتار) 86 بالا، 5-9 سىنىپتاردا 74 بالا، ال 10-11 سىنىپتاردا بار بولعانى 9 بالا وقيدى.

-ءسىز بۇل جەردە قانشا ۋاقىتتان بەرى ديرەكتور بولىپ قىزمەت ەتەسىز؟

-مەنىڭ جالپى ەڭبەك ءوتىلىم 25 جىل. شيرەك عاسىر بويى ۇستازدىق جولدا كەلەم. بۇل مەكتەپكە ديرەكتور بولىپ كەلگەنىمە ءۇش جىل عانا بولدى. بىلەسىز بە، مەن ديرەكتور بولىپ كەلگەن العاشقى جىلى بۇل مەكتەپتە 110 بالا عانا وقيتىن. بىلتىر سانىمىز ءوسىپ، 141 بالاعا جەتتىك.

-بەيبىتكۇل ياسىنقىزى، قازىر سىزدەر قر بعم ەنگىزگەن جاڭا رەفورما بويىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىر ەكەنسىزدەر. قيىن ەمەس پە؟ اسىرەسە مەكتەپكە ەندى عانا كەلگەن بۇلدىرشىنگە انا تىلىنەن بۇرىن ورىس، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتۋ ءۇردىسى قانشالىقتى ءتيىمدى؟

-راس ايتاسىز، ءبىز قازىر مينيسترلىك بەكىتىپ بەرگەن وقۋ جوسپارى بويىنشا جۇمىس جاساپ جاتىرمىز. جاڭاعى مەكتەپكە ەندى عانا كەلگەن بالا ءۇشىن اعىلشىن ءتىلىن بىردەن ۇيرەتىپ كەتۋ دەگەن قيىن، ارينە. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ وقۋ جوسپارىمىز بويىنشا ءبىز العاشىنتىلىندە اۋىزشا ساباقتار جۇرگىزەمىز. بالاعا بىردەن اعىلشىنشا جازدىرىپ جاتقانىمىز جوق. العاشىن ءتىلى ساباعىندا بالانى الدىمەن تىلگە جاتتىقتىرىپ، سوسىن عانا وقىتۋدىڭ ەكىنشى كەزەڭىنە اۋىسادى.

- ال جوعارعى سىنىپ وقۋشىلارى جاراتىلىستتانۋ پاندەرىن اعىلشىن تىلىندە وقىپ جاتىر ما؟

- ءيا، مينيسترلىكتىڭ ستاندارتتى باعدارلاماسى بويىنشا سولاي بولىپ جاتىر.

- تاعى ءبىر بايقاعانىم، وقۋشىلار ابايدىڭ، ماعجاننىڭ، مۇقاعاليدىڭ ولەڭدەرىن اعىلشىن تىلىنە اۋدارىپ وقيدى ەكەن... سوندا مينيسترلىك وقۋ ماتەريالدارىن دا ازىرلەپ بەرگەن بە؟

-جوق (كۇلدى), بۇل ءبىزدىڭ مۇعالىمدەردىڭ دايىنداعان باعدارلاماسى عوي.

-بۇل باعدارلاما بويىنشا وقىتۋ مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ قازاق تىلىنە دەگەن سۇرانىسىن تومەندەتىپ جىبەرمەي مە؟

-مەن ولاي ويلامايمىن.

-بيىل قانشا بالا مەكتەپ بىتىرەدى؟

-بيىل ءبىز 5 تۇلەگىمىزدى ۇيادان ۇشىرامىز...

- ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدە بەسىنشى ءپان رەتىندە قانداي پاندەر تاڭدالىپ الىندى؟

-2 وقۋشى اعىلشىن ءتىلىن، تاعى ەكى وقۋشى فيزيكانى جانە 1 بالا قازاق ادەبيەتى ءپانىن تاڭداپ وتىر.

-اعىلشىن ءتىلىن ەكى بالا تاڭداسا، ال فيزيكامىز جاڭاعى باعدارلاما بويىنشا اعىلشىن تىلىندە وقىتىلادى عوي...

-ءيا.

-دەمەك بار بولعانى ءبىر وقۋشى قازاق ءتىلىن، ادەبيەتىن تاڭداپ وتىر ەكەن. بۇل جوعارىدا ايتىپ وتىرعان سۇرانىسىمىزدىڭ ناقتى كورسەتكىشى ەمەس پە؟

-...شىندىعىنا كەلسەك، ءوزىڭىز كورگەن بولارسىز، ءبىزدىڭ مەكتەپتە وزگە ۇلت وكىلدەرى كوپ. سول بالالاردىڭ اراسىندا قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلەدى. العاشقى جىلدارى بۇل بالالاردىڭ بىردە-بىرەۋى قازاق تىلىندە سويلەمەيتىن. قازىر قوسىمشا ساباقتار وقىتىپ، قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن ۇيرەتۋدەمىز. ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى رەسپۋبليكالىق، اۋداندىق جارىستارعا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىندار الىپ ءجۇر. بۇل دەگەنىڭىز وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ اراسىندا قازاق تىلىنە دەگەن سۇرانىستىڭ ارتا تۇسكەندىگىن كورسەتسە كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

-ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ جوباسى مينيسترلىك تاراپىنان ماقۇلدانعانى راس. ەندى سىزدەردە سول تالاپقا ساي ءبىلىم بەرەتىن كادرلەر جەتكىلىكتى مە؟

-راس، باعدارلاما ەنگىزىلدى. سوعان سايكەس ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ 6 مۇعالىمى نازارباەۆ ينتەللەكتۋالدى مەكتەبىندە 9 ايلىق وقۋ كۋرسىنان ءوتىپ كەلدى. نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى، دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ پەدوگوگيكالىق شەبەرلىك ورتالىعى، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتىمەن بىرلەسىپ ازىرلەگەن قر جالپى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعدارلاماسى بويىنشا 640 جانە 340 اكادەميالىق ساعاتتارى بويىنشا وقىپ كەلدى.

-جاقسى ەكەن. تەگىن بە؟

-ءيا، بۇل ارنايى كۋرستاردى مينيسترلىك ۇيىمداستىرعان.

-ۋاقىت ءبولىپ، سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راقمەت. انا ءتىلىنىڭ، قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن اسقاقتاتاتىن وقۋشىلارىڭىز كوپ بولسىن!

-سىزدەرگە دە ۇلكەن راقمەت!

نۇرزات توعجان

Abai.kz