وسىدان 24 جىل بۇرىن 30 قىركۇيەكتە وتكەن قۇرىلتايدىڭ كۇن تارتىبىندە دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعىن قۇرۋ، ونىڭ جارعىسىن قابىلداۋ، باسشى ورگاندارىن سايلاۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى ەتىپ سايلاۋ تۋرالى ۇسىنىس ءبىراۋىزدان قابىلداندى.

قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قالداربەك نايمانباەۆتوراعانىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ سايلاندى.

تۇركياداندان دالەلحان جانالتاي، قازاقستاننان مىرزاتاي جولداسبەك قاتارلى قايراتكەرلەر تورالقا مۇشەلەرى رەتىندە بەكىتىلىپ، سۋرەتشى بەيسەن سەرىكباي قۇرىلتاي تاڭباسىنىڭ اۆتورى بولدى.

بۇگىنگى كۇن – ەرەكشە كۇن. ورتا تولدى دەگەن وسى. ءدال وسىناۋ ساتتە ءوزىن قازاقپىن دەپ سەزىنەتىن ءاربىر ادام جۇرەگى لۇپىلدەپ، اتامەكەنىنە، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ استاناسى الماتىعا كوز تىگۋدە. ويتكەنى مۇندا دۇنيەجۇزىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى ءيسى قازاق اتاۋلىنىڭ وكىلدەرى تۇڭعىش رەت باستا- رىن قوسىپ، القالى جيىن، سالتاناتتى ءماجىلىس – قۇرىلتايعا جينالىپ وتىر. كۇنى كەشە عانا مۇنداي بولادى دەگەن وي كوبىمىزدىڭ قيالىمىزعا كىرمەگەن شىعار. ەندى، مىنە، اڭساعان ارماننىڭ تاعى بىرىنە قول جەتكىزدىك. سان عاسىرعا سوزىلعان وتارشىلدىقتىڭ بۇعاۋىنان بوسانىپ، تاياۋدا عانا تاۋەلسىزدىك السا دا، قىسقا مەرزىم ىشىندە بۇكىل ايداي الەم تۇگەل مويىنداپ، ابى- رويى اسىپ ۇلگىرگەن قازاقستان جۇرتشىلىعى سىزدەردى، ارداقتى اعايىن، تۋعان جەردە قۇشاق جايا قارسى الىپ جاتقانىن وزدەرىڭىز كورىپ وتىرسىزدار. مەن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى رەتىندە ءبارىڭىزدى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايىنىڭ سال- تاناتتى اشىلۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! بارشاڭىزعا: «تۋعان جەرگە قوش كەلدىڭىزدەر!» - دەيمىن»، – دەپ ىستىق ىقىلاسىن بىلدىرگەن بولاتىن.

قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى تاريحىندا جاڭا بەت اشقان بۇل قۇرىلتايدا جانە ودان كەيىن دە شەتەلدە تۇراتىن قازاقتار ءۇشىن قابىلدانعان ارنايى زاڭدار ءوز كۇشىنە ەندى. سول ارقىلى الەمنىڭ 40-قا جۋىق ەلىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان دياسپورالار قازاقستانعا اعىلدى.

قاۋىمداستىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى اۋەلدەن-اق، رەسپۋبليكادان تىسقارى، شەتەلدەردە جۇرگەن قازاق دياسپوراسىمەن جان-جاقتى بايلانىس ورناتۋ، مادەني جانە ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرى جونىنەن جاردەمدەسۋ بولدى. سونداي-اق، قاۋىمداستىق تاريحي وتانىنا كوشىپ كەلگەن ورالماندارعا الەۋمەتتىك قامقورلىق جاساپ، قايىرىمدىلىق شارالارىن ۇيىمداستىردى.

سودان بەرى شەتەلدەردەگى قازاقتاردىڭ مادەني ورتالىقتارىمەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، بىرلەسكەن باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. قاۋىمداستىقتىڭ ماڭعىستاۋ، اتىراۋ, اقتوبە, وڭتۇستىك قازاقستان, شىعىس قازاقستان، الماتى وبلىستارىندا بولىمشەلەرى بار. ۇيىم قازاق دياسپوراسىنىڭ جاعدايىن ءتيىستى دەڭگەيدە زەرتتەپ، قازاقستاننىڭ بيلىك ورىندارىنا ناقتى ۇسىنىستار تۇسىرەدى. سونداي جۇمىستار ناتيجەسىندە 1996 جىلى قازاقستاندا «شەتەلدىك وتانداستاردى قولداۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» قابىلداندى.

قازاق كوشىن ءبىر ىزگە تۇسىرگەن، قابىلدانعان جاڭا زاڭدار نەگىزىندە، 1991 جىلدان 2016 جىلعى 1 قاڭتارعا دەيىنگى كەزەڭدە 261 مىڭ 104 وتباسى نەمەسە 957 مىڭ 772 ەتنيكالىق قازاق تاريحي وتانىنا قايتا ورالىپ، ورالمان مارتەبەسىن الدى. بۇل ەلىمىز تۇرعىندارىنىڭ جالپى سانىنىڭ 5,5% قۇرايدى.

ال، جاقىندا عانا «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مۇرات ابەنوۆ شىنتوبە پىكىرتالاس كلۋبىنىڭ العاشقى وتىرىسىندا بۇگىنگە دەيىن ەلىمىزگە شەتەلدەن شامامەن 1 ملن-عا جۋىق ەتنيكالىق قازاق قونىس اۋدارعانىن سۇيىنشىلەدى.

قازاقستانعا كەلگەن ورالمانداردىڭ كوپشىلىگى، ياعني، 61,6% – وزبەكستاننان كەلگەن، سونداي-اق، 14,2% – قىتايدان، 9,2% – موڭعوليادان، 6,8% – تۇرىكمەنستاننان، 4,6% – رەسەيدەن جانە 3,6% – وزگە ەلدەردەن ورالعان قانداستارىمىز.

ولاردىڭ 21,2% – وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا، 16,3% – الماتى وبلىسىنا، 13% – ماڭعىستاۋ وبلىسىنا، 9,4% – جامبىل وبلىسىنا، 40,1% – ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنە قونىستاندى.

اتاق قازاقتا «ەلگە ەل قوسىلسا قۇت، سەلگە سەل قوسىلسا جۇت» دەگەن وسيەت ءسوز بار. الىستاعى ءار ەلدەن اتا مەكەنىنە ات باسىن بۇرعان قازاقتاردىڭ سانى جىلدان جىلعا مولايىپ، ءوز وتانىندا ءوسىپ-ءونىپ، تىرلىك كەشىپ كەلەدى.

وسىناۋ الىپ تولقىنمەن قوسا قازاق ەلىنە مىڭداعان ونەر، مادەنيەت، سپورت جۇلدىزدارىمەن قوسا ەل ەكونوميكاسىنا وزىندىك ۇلەسىن قوسىپ جاتقان جۇزدەگەن كاسىپكەرلەر دە كەلىپ، ەگەمەن ەلدىڭ شاڭىراعىن ورتاق كوتەرىسۋدە.