ەرمۇرات باپي. التىكەننىڭ اسقارى ءبىز جەتپەگەن اسۋ بولدى
التىنبەكتىڭ اسقارىنا بارىپ قايتتىق. بىراق باسىنا شىعا المادىق. راسىندا، ول قانداي اسقار بولماق، ەگەر ءبىز ءبىر كۇندە باسىنا ىزعىپ شىقساق...
كەگەننىڭ جازىعىنان شىعىپ، نارىنقولدىڭ كەڭ قولتىعىنا كىرە بەرگەندە، لاباسى دەگەن تاۋ باستالادى. ونى بىرەۋلەر «ىلە باسى» دەگەندى ءبىلدىرەدى دەسە، مارقۇم التىنبەكتىڭ جوعىن ىزدەگەن رىسبەك اعا «لاباسى» دەگەن قالماق باتىرىنىڭ اتى دەگەن جورامال ايتتى.
بىزگە ءبارىبىر. ەندى ونىڭ اتاۋى «التىكەننىڭ اسقارى» دەپ اتالادى. نارىنقولدىڭ اڭعارىن قاق جارىپ جاتقان تاۋدىڭ تۇرپاتى دا قىزىق: جازىقتا جاۋ وعىنان جازاتايىم شوككەن تۇلپاردىڭ قاراعاي-جالى توگىلىپ، تاكاپپار مويىنى يىلمەي، ۇمتىلعان كۇيىندە قاتىپ قالعان سياقتى. ۇشار شىڭى قايران تۇلپاردىڭ قۇلاعىنداي كوككە قادالىپ، جەل قاققان قاتپار-كەكىلدى قاسقا ماڭدايى قىتاي جاققا ۇدىرەيە قاراپ جاتىر.
بالكىم، وتارلاۋدىڭ ويرانى ساناسىنا ءسىڭىپ قالعان قازاق قالماقتان قالعان اتاۋدى بىرەر جىلدا الماستىرا الماس. بىراق لاباسىنىڭ باسىنداعى التىنبەكتىڭ بيىگى تاياۋ تاريحتىڭ كارتاسىنا تۇسەرى حاق.
التىنبەكتىڭ اسقارىنا بارىپ قايتتىق. بىراق باسىنا شىعا المادىق. راسىندا، ول قانداي اسقار بولماق، ەگەر ءبىز ءبىر كۇندە باسىنا ىزعىپ شىقساق...
كەگەننىڭ جازىعىنان شىعىپ، نارىنقولدىڭ كەڭ قولتىعىنا كىرە بەرگەندە، لاباسى دەگەن تاۋ باستالادى. ونى بىرەۋلەر «ىلە باسى» دەگەندى ءبىلدىرەدى دەسە، مارقۇم التىنبەكتىڭ جوعىن ىزدەگەن رىسبەك اعا «لاباسى» دەگەن قالماق باتىرىنىڭ اتى دەگەن جورامال ايتتى.
بىزگە ءبارىبىر. ەندى ونىڭ اتاۋى «التىكەننىڭ اسقارى» دەپ اتالادى. نارىنقولدىڭ اڭعارىن قاق جارىپ جاتقان تاۋدىڭ تۇرپاتى دا قىزىق: جازىقتا جاۋ وعىنان جازاتايىم شوككەن تۇلپاردىڭ قاراعاي-جالى توگىلىپ، تاكاپپار مويىنى يىلمەي، ۇمتىلعان كۇيىندە قاتىپ قالعان سياقتى. ۇشار شىڭى قايران تۇلپاردىڭ قۇلاعىنداي كوككە قادالىپ، جەل قاققان قاتپار-كەكىلدى قاسقا ماڭدايى قىتاي جاققا ۇدىرەيە قاراپ جاتىر.
بالكىم، وتارلاۋدىڭ ويرانى ساناسىنا ءسىڭىپ قالعان قازاق قالماقتان قالعان اتاۋدى بىرەر جىلدا الماستىرا الماس. بىراق لاباسىنىڭ باسىنداعى التىنبەكتىڭ بيىگى تاياۋ تاريحتىڭ كارتاسىنا تۇسەرى حاق.
اۋا رايى سول كۇنى سان قۇبىلدى: تاۋعا ورمەلەگەندەر ەرتەمەن ەتەكتەن ورلەگەندە باستالعان جاۋىننىڭ سوڭى تۇسكە تامان قىر ارقاداعى قيىرشىق قارعا ۇلاستى. دەنىن جۋرناليستەر قۇراعان ەكسپەديتسيانىڭ الدى بەل ورتا اسقاندا،لاباسىنىڭ ساۋىرىن تۇمان باستى. نەگىزگى توپتان ۇزاپ كەتكەن سەرعازى باۋىرىم بيىككە ەكى اسۋ قالعاندا، التىنبەكتىڭ ساباقتاسى قۇرالايمەن بىرگە اق كورپەدەي قىمتاعان تۇمانعا ورانىپ قالىپتى... ءبىز تومەنگە تۇسكەندە كۇلىپ جاتىرمىز: «ارۋمەن بىرگە اسۋدا قالعان سەرعازىعا جەل جالاعان جارتاس تا مامىق...» - دەپ.
ال ەڭ ۇزاق كەتكەن ەكەۋ - التىنبەكتىڭ ەكىنشى اعاسى قايناربەك پەن «جاسالاشتىق» ديليار التىكەننىڭ بيىگىنە تاياق تاستام قالعاندا، شايداي اشىلعان كۇن ۇياسىنا باتىپ بارا جاتقان. كەيىن قايتار جولى ءتۇننىڭ ورتاسىنا تايارىن سەزگەن ول ەكەۋى بيىكتەگى ماڭگى مۇزداقتان تامعان سۋعا بەتتەرىن جۋىپ، كەيىن قايتۋعا ءماجبۇر بولىپتى. ولار ەتەكتەگى قوسقا جەتكەندە، ماڭايداعى قويلى اۋىل قالىڭ ۇيقىعا كەتكەن كەز ەدى.
ەرتەڭىندە ءبىزدى التىنبەكتىڭ مۇعالىمدەرى مەكتەپكە شاقىردى. جوسپار-جورالعىلارىن ايتتى. كەلەر جىلى التىنبەكتىڭ قاپىداعى قازاسىنا بەس جىل تولادى - قايعىلى داتانى اتاپ وتۋگە ازدى-كوپتى قام جاساپ جاتىر ەكەن. التىنبەككە ارنالعان سىنىپ اشۋ ويلارىندا بار. يماندى يشارا ەكەن - وعان ءبىز ءوز ويىمىزدى قوستىق.
ال 2012 جىلى ...ەلۋگە تولار ەدى. «ءولىنىڭ قامىن ءتىرى جەر» دەپ، نۇرلان باۋىرىم جىرلاپ وتكەندەي، ءتىرى بولساق، ول كۇنگە دە جەتەرمىز. سوندا ءبىز ارمانداعى ارۋاقتىڭ رۋحى الدىندا ايتارعا ءسوز تابا الامىز با؟!
ءبىزدىڭ ارامىزدا: «سىنىپتى اشتىرمايدى-اۋ...» دەگەن وكىنىشتى وي بولعان. بىراق سارىجاز مۇعالىمدەرىنىڭ وزەۋرەگەن وزگەنىڭ وڭمەنىن تەسەر سۇسى باسىم: «اشامىز!» - دەيدى.
«اكەم-اۋ، اشپاعاندا شە! - دەيمىن مەن ءوز ىشىمنەن. - ءبىر مەكتەپ تۇگىلى، ءبىر اۋداننان شىققان التىنبەكتەي ارىس-تى بۇگىندە شام الىپ ءجۇرىپ تاباسىڭ با: تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ العاشقى مينيسترلەرىنىڭ بىرەگەيى; قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى; توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشى; دەموكراتيالىق قاۋىمداستىقتىڭ قىرشىن كەتكەن قىرانى - ءبىر باسى ءتورت بىردەي تۇعىرعا قونىپ كەتكەن قازاعىڭ قايسى؟!».
ءيا، بيلىكتەگى لاۋازىمدى لىپا اۋىستىرعانداي الماستىرىپ، قىزمەتتىڭ قوڭ-قىزىلىن كەزەك ەرتتەپ ءمىنىپ جۇرگەندەر از ەمەس. كەيبىرەۋىنىڭ بيلىكتىڭ بيىك باسىنا ساڭعىپ كەتكەن قىزمەتىن تىزەر بولساڭ، قايران قاعاز قور بولارلىق ءتىزىم شىعادى. بىراق امال نەشىك، ولاردىڭ اراسىنان «الاشىم!» دەپ شىققان ازاماتىڭ قايسى!؟
بوتەن ەلدە ءبىر بىلگىر ايتقان ەكەن: «بيلىك شىركىن ءدامدى داستارقان سياقتى، ونىڭ باسىنان ەشكىم ءوز ەركىمەن تۇرىپ كەتپەيدى»، - دەپ. التىنبەكتىڭ فەنومە-ءنى دە سول - ءدامى توگىلگەن بيلىكتىڭ بيىگىن تاستاپ كەتتى. «تاستاپ كەتتى» دەگەن ايتار اۋىزعا عانا وڭاي - قىزمەت دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن قازەكەمە «تۇرىپ كەتۋ» وڭاي شارۋا ەمەس. ءجۇر عوي تالايى - «ايداعانى بەس ەشكى - ىسقىرىعى جەر جارىپ». كوكەسى قۋسا دا كەتپەيدى. كەتكەنى - اۋزىن اشپايدى.
بۇل - قازاققا بىتكەن تراگەديا. التىنبەك سول قاسىرەتكە قارسى شىعا ءبىلدى. ەندەشە، تۋعان اۋىلىنىڭ ادامدارى التىنبەكتى اردا تۇتسا، الابوتەن ايىپ پا ەكەن؟ حالىقتىڭ جۇرەگىنە جينالعان جىلۋدى ۇرلەپ وشىرەر كۇش قايسى؟!
...ءبىز الماتىعا قاراي بۇرىنعى لاباسىدان ۇزاپ شىققاندا، تاسقا اينالعان تۇلپاردىڭ ساۋىرىنا كۇننىڭ شۋاعى توگىلىپ تۇرعان-دى. بىزگە الدىرماعان التىكەننىڭ اسقارى ماڭگىلىك كوك اسپانمەن تىلدەسىپ جاتقانداي.
ەرمۇرات باپي
