«ورتاق وگىزدەن وڭاشا بۇزاۋدى ارتىق» دەيتىن الاشاپاندى اكالارىمىز تۇركى تەكتەس باۋىرلارىنان تەك الپامىستى عانا ءبولىپ الۋمەن شەكتەلمەي، باسقا دا تۇلعالاردى وزىمسىنۋمەن ءجۇر دەسەك وتىرىك بولماسى حاق. سونىڭ ءبىرى قازاقتىڭ قىلقالام ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، كسرو حالىق سۋرەتشىسى، ورتا ازيادا ەڭ العاشقى بولىپ تانىلعان ءىرى كاسىبي سۋرەتشى – ورال تاڭسىقباەۆ. وتكەن عاسىردىڭ 20-30 جىلدارى قازاقستاندا تۇرىپ، جۇمىس ىستەگەن ونەر تارلانى، اكادەميكتىڭ 1938 جىلى قازاقستان مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترىندا ۆ.ۆ.ۆەليكانوۆتىڭ العاشقى ۇلتتىق بالەتى «قالقامان-مامىر» قويىلىمىن بەزەندىرىپ، ساحناعا شىعارعانى بارشاعا ايان. سودان كەيىنگى ءومىر جولىندا ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسىپ، كەيىنىرەك تاشكەنتتە قىزمەت ىستەگەن ورال تاڭسىقباەۆ وزبەك قىلقالام ونەرىن بيىك شىڭعا كوتەرگەن. سونىسىنان وزبەك اعايىندار قازاققا قيماعان تۇلعانىڭ ءوزى بولماسا دا، ەسىمىن ەلگە ورالتقان ۇلت جاناشىرى، مارقۇم وزبەكالى جانىبەكوۆ 1992 جىلى ەلىمىزدەگى ن.ۆ.گوگول اتىنداعى الماتى كوركەمسۋرەت ۋچيليششەسىنە ايگىلى تۇلعانىڭ اتىن بەرگىزدى. كۇنى كەشە ءا.قاستەەۆ اتىنداعى مەملەكەتتiك ونەر مۇراجايىندا وسى و.تاڭسىقباەۆ اتىنداعى الماتى ساندىك-قولدانبالى ونەر كوللەدجىنىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتى بولدى.
وسى 70 جىل ىشىندە كەڭەستەر وداعى مەن قر حالىق سۋرەتشىلەرى – ايشا عالىمباەۆا، گۇلفايرۋز يسمايلوۆا، حاكىمجان ناۋرىزباەۆتارمەن قاتار، قر ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرلەرى سالاحيتدين ايتباەۆ، اعىم سالى دۇزەلحانوۆ، امەن قايداروۆ سىندى تۇلعالار تۇلەپ ۇشقان وقۋ ورنى مەرەيتويىنىڭ ءا.قاستەەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك ونەر مۇراجايىندا وتكىزىلۋىنىڭ ءوزى تەكتەن-تەك بولماسا كەرەك. ونىڭ ەڭ باستى سەبەبى قازاقتان شىققان قوس قىلقالام شەبەرى ءبىر جىلى، ياعني 1904 جىلى دۇنيەگە كەلىپ، اراعا ءۇش-ءتورت ايداي سالىپ، ءبىر شامادا قايتىس بولعان. ومىردە ءبىر-بىرىمەن ايىرىلماس دوس تا بولىپتى.
قۇدايبەرگەن بولاتباەۆ، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ رورەكتورى، پروفەسسور:
– ءبىر وكىنىشتىسى، و.تاڭسىقباەۆتىڭ ەلىمىزدە ءبىردى-ەكىلى عانا تۋىندىسى بار، قالعان 90 پايىزدان استام ەڭبەكتەرىنىڭ تۇپنۇسقاسى تاشكەنتتە تۇر. ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلگەنى تەك 2004 جىلى ول كىسىنىڭ تۋىندىلارىنىڭ البومىن شىعارۋ بولدى. ورال اتامىزدىڭ اتىنداعى جالعىز وقۋ ورنى ءوزىنىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا وسى جاعىن قولعا الىپ، تاڭسىقباەۆتىڭ تاشكەنتتەگى جەكە مۇراجايىمەن جاقسى بايلانىس ورناتسا. ول كىسىنىڭ اتىنداعى وقۋ ورنىندا وقيتىن جاس جەتكىنشەك سۋرەتشىنىڭ تۇپنۇسقا تۋىندىلارىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاۋى كەرەك قوي. ونىمەن قوسا، و.تاڭسىقباەۆ اتىنداعى ءتۇرلى بايقاۋلار ۇيىمداستىرىلىپ، سىيلىق ۇسىنىلسا. سۋرەتشى ەڭبەكتەرىن جانرلىق جاعىنان تالداپ، عىلىمي ەڭبەكتەر جازۋ جاعى قولعا الىنۋى كەرەك.
تاڭسىقباەۆ تۋىندىلارىنىڭ بارلىعىندا دەرلىك قازاق دالاسىنا، ەلىنە، جەرىنە دەگەن ساعىنىش تۇنىپ تۇرعانداي كورىنەدى. جانە ءبىر ايتارلىعى، ول كىسى سۋرەت سالعاندا قۇرمانعازىنىڭ كۇيلەرىن تىڭداپ وتىرادى ەكەن. بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنشا، وتانىنا ورالعىسى كەلگەن ورال تاڭسىقباەۆقا كەڭەستىك جۇيە كەدەرگى كەلتىرسە كەرەك. وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ و.تاڭسىقباەۆ اتىنا وقۋ ورنىن بەرگەندە، تۇبىندە تۇلعاسىن كەرەك ەتىپ، حالقىمەن قاۋىشتىراتىن ۇرپاققا يەك ارتقانى اقيقات.
P.S. بىزدەن گورى ونەردى وزبەك حالقى جاقسى باعالاپ، ونەر قايراتكەرلەرىنە  ارناپ ءبىر ەمەس، 18 ءۇي سالعان ەكەن. ال بىزدە ءتىپتى قازاقتىڭ بەتكەۇستار سۋرەتشىسى ءا.قاستەەۆتىڭ ءوزى تۇرعان ءۇيىن ءالى كۇنگە مۇراجايعا اينالدىرا الماي وتىرعان جاي بار. ارينە، وسىدان كەيىن ورال تاڭسىقباەۆ سىندى تۇلعالارىمىزدى وزگەلەر يەمدەنبەگەندە قايتسىن؟

ءماريام ءابساتتار
«الاش ايناسى» گازەتى 29 مامىر 2009 جىل