پرەزيدەنتتىڭ «ينتەللەكتۋالدىق ۇلت-2020» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا جانە ۇلتتىڭ الدىنداعى ءبىرىنشى مىندەت، ونىڭ سانىن ءوسىرۋ بولىپ تۇرعان جاعدايدا مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسى وسى ماسەلەلەردى شەشۋگە جۇمىلدىرىلىپ، دەموگرافيالىق ساياساتتا تومەندەگىدەي كەزەك كۇتتىرمەس شارالاردى ىسكە اسىرۋ كەرەك:

- دۇنيەگە كەلگەن ءار بالاعا قازىنادان  5,0-7,0 مىڭ اقش دولل. كولەمىندە ءبىر جولعى مەملەكەتتىك جاردەماقى بەرۋ;

-  بالا كامەلەت جاسقا تولعانشا ورتاشا ايلىق تابىستىڭ دەڭگەيىندە اي سايىنعى جاردەماقى بەرۋ;

- ءۇش جانە ودان دا كوپ بالا تاربيەلەگەن اناعا بالالارى كامەلەتكە تولعانعا دەيىن ورتاشا ءبىر ايلىق، بەس بالاعا 1,5 ايلىق، جەتى بالاعا ەكى ايلىق تابىستىڭ كولەمىندە كومەك تولەۋ;

- ءتورت جانە ودان دا كوپ بالا تاربيەلەگەن انالاردى مەملەكەتتىك وردەن، مەدالدارمەن ماراپاتتاۋ جانە ولاردىڭ دارەجەسىنە بايلانىستى انالارعا كورسەتەتىن دارىگەرلىك كومەكتە، پاتەر الۋدا جەڭىلدىكتەر جاساۋدى زاڭداستىرۋ; - “باتىر انانىڭ” دارەجەسىن “قازاقستان ەڭبەك ەرىمەن” تەڭەستىرۋ;

- كوپ بالالى وتباسىلارعا الەۋمەتتىك جانە سالىق جەڭىلدىكتەرىن جاساۋ;

- كوپ بالالى وتباسىنان شىققان بالالارعا جوعارعى وقۋ ورىندارىنا ءتۇسۋ، جۇمىسقا ورنالاسۋ، جاس ماماندارعا پاتەر الۋدا جەڭىلدىكتەر جاساۋ;

- ۇلتتىڭ گەندىك قورىنا زيان تيگىزىپ وتىرعان ابورت جاساۋعا زاڭمەن تيىم سالۋ;

- ايەلدەر مەن قىزداردى اۋىر جانە دەنساۋلىققا زياندى جۇمىستاردان بوساتىپ، جەڭىل جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ;

- قازاقتا «قىز ون ۇشتە وتاۋ يەسى» دەيدى جانە ءبىز سولتۇستىك ەمەس، شىعىس حالقى بولعاندىقتان قىزداردىڭ 16 جاستان وتباسىن قۇرۋىن زاڭداستىرۋ;

- قازاق قوعامىندا جەتىم-جەسىر بولماعان. «جەتى جارعى» سياقتى دالا زاڭدارىنداعى امەڭگەرلىك ت.ب. زامانعا ساي پروگرەسسيۆتى جايتتاردى زاڭداستىرۋ;

- ۇكىمەت تاراپىنان تاستاندى بالا بولماۋدىڭ الدىن-الۋ شارالارىن قابىلداپ، انا مەن ءسابيدى مەملەكەت قامقورلىعىنا الۋ;

- ەلدە ونداعان جىلدار بويى 330-350 مىڭ وتىزدان اسقان قىز-كەلىنشەك تۇرمىس قۇرماي قالۋدا. قازاقستان يسلام وركەنيەتىنە جاتاتىن ەل بولعاندىقتان، وسى دىندەگى ەر مەن ايەلدىڭ وتباسىنداعى اراقاتىناسى، انانى قۇرمەتتەۋ، ۇرپاق تاربيەسى ت.ب. ومىرشەڭ ۇستانىمدارىنا قوعامدا وڭ كوزقاراس قالىپتاستىرىپ، تاربيە قۇرالىنا اينالدىرۋ قاجەت.

دامىعان زايىرلى ەلدەردىڭ بارلىعىنداعى ار (نراۆستۆەننوست) مەن مورال دىنگە نەگىزدەلسە، بىزدە ساياسي ەتيكەت («ساياسي ەتيكەتتىڭ قاۋىپتىلىگى، وندا ساتۋشى دا ساتىپ الۋشى دا الدانادى» ك. ماركس) نە اتەيزمگە شىرمالعان. زايىرلىلىق ول قوعامنىڭ فورماسى، ال مازمۇنى - ول الەمدىك دىنگە ياعني وركەنيەتكە نەگىزدەلەدى. مىسالى، قازىرگى الەمدىك نارىقتاعى قوسىمشا پايدا تابۋدىڭ ءوزى دە پروتەستانتتىق ۇستانىمعا نەگىزدەلگەن. يسلامدا قوسىمشا پايدا تابۋ دەگەن جوق. قازاق مەملەكەتىنىڭ نەگىزى دە مالايزيا، يندونەزيا ەلدەرى سياقتى يسلامنىڭ ۇستانىمدارىنا نەگىزدەلگەندە ول وركەنيەتكە قادام باسادى;

- ۇلتتىق قوردىڭ بەلگىلى بولىگى، قوعامنىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتىپ، دەموگرافيالىق ساياساتتى ىسكە اسىراتىن “دەموگرافيالىق قورعا” ءبولۋدى زاڭداستىرۋ.

مەملەكەت تاراپىنان وسىنداي شارالاردى جۇيەلى تۇردە جاساۋ حالىقتىڭ تۇراقتى ءوسىمىن قامتاماسىز ەتەدى.

قازاقستاننىڭ جەر كولەمى جاعىنان الەمدە توعىزىنشى ورىندا بولعانىمەن، حالقىنىڭ سانى جونىنەن العاشقى ءجۇز ەلدىڭ سوڭىندا. ەلدىڭ گەوساياسي جاعدايى مەن ونداعى تۇرعىنداردىڭ كوپ ۇلتتىلىعىن ەسكەرسەك، ونىڭ قورعانىس قابىلەتىن كۇشەيتىپ، تۇراقتى دامۋى ءۇشىن، حالىق سانى جاقىن ۋاقىتتا كەم دەگەندە 20-23 ميلليونعا، 2050-ءشى جىلدارى 35-40, عاسىردىڭ اياعىندا 65-70 ملن-عا جەتۋ كەرەك. بۇل مىندەتتى ورىنداۋ مەملەكەتتىڭ باسىمدى باعدارلاماسى بولىپ تابىلادى.

جانۇزاق اكىم

Abai.kz