ەستەرىڭىزدە بولسا، 2017-جىلدىڭ 27-اقپانى كۇنى  «اbai.kz» اقپاراتتىق پورتالىنا قاينار كەمەلبەكۇلىنىڭ «قادىرالينانىڭ پرەزيدەنت قول قويعان زاڭدى بۇرمالاۋعا حاقىسى بار ما، مىرزاحمەتوۆ مىرزا؟!» (http://abai.kz/post/view?id=12850 ) اتتى ماقالاسى جاريالانعان بولاتىن. ماقالا شارۋاشىلىق قۇرۋ ءۇشىن جەر تەلىمدەرىن سۇراپ ءوتىنىش حات جازعان قانداستارىمىزعا  اقمولا وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماگۇل قادىرالينانىڭ «جەر كودەكسى» مەن «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ جوباسىنداعى نورمالاردى بۇرمالاپ تۇسىندىرگەن جاۋابىنا بايلانىستى ەدى.

جەر سۇراعان قانداستارىمىزعا ءدال سول قادىراليناشا جاۋاپ بەرگەن اقمولا وبلىسى، ەرەيمەنتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ەرمەك نۇعىمانوۆ تۋرالى 13 ناۋرىز كۇنى اتالمىش سايتتا «ەرمەك نۇعىمانوۆ ەلباسىنىڭ زاڭىنا قارسى ما؟» (http://abai.kz/post/view?id=13002 ) دەگەن مەنىڭ دە ماقالام جارىق كورگەن.

اتالعان ەكى ماقالانىڭ الدىڭعىسى  قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ اتىنا جازىلىپتى.

10 ناۋرىز كۇنى  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى قايرات ايتۋعانوۆ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسىندە  ازاماتتارمەن قابىلداۋ وتكىزگەن كەزدە ورالمان اعايىندار كەلىپ، وسى جەر ماسەلەسىنە بايلانىستى وتىنىشتەرىن ايتتى. پارتيانىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ج.جۇكەنوۆ تە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ وسى تۇيىنگە نازار اۋدارۋىن ءوتىندى. ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى ق.ايتۋعانوۆ كومەكشىسى ارقىلى قر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆقا تاپسىرما بەرىپ، قانداسترىمىزدىڭ زاڭ بويىنشا جەر الۋ ماسەلەسىندەگى كەدەرگىنى شەشۋدى بۇيىرعان ەدى.

بۇگىن اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىندە ەرلان نۇرالىۇلىنىڭ توراعالىعىمەن سول جەر تۋرالى جينالىس ءوتتى.

جينالىسقا قر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى تۇرعانباي تاجماعامبەت، قر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترىنىڭ جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى ەرمەك كارەنتاەۆ، ونىڭ ورىنباسارى گۇلجاحان بيمەندينا، قۇقىقتىق قامتاماسىز ەتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماس توقسانباەۆ جانە جەر قاتىناستارىن دامىتۋ جانە جەرگە ورنالاستىرۋدى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى اسەل قىرىقباەۆا قاتىستى.

تەلەكوپىر ارقىلى بايلانىسقا شىققان اقمولا وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماگۇل قادىرالينانىڭ قايتاتىن ءتۇرى جوق، ءالى قاسارىسىپ وتىر. بىردە «جەر زاڭناماسىنىڭ كەيبىر نورمالارىن قولدانۋعا موراتوري ەنگىزۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2016 جىلعى 6 مامىرداعى №248 جارلىعىن»، بىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى زاڭدى كولدەنەڭ تارتىپ، ءبىراز كوسىلدى. سونداعى ايتپاعى: «ورالمان» – شەتەلدىك، ازاماتتىعى جوق ادام نەمەسە شەتەلدىك زاڭدى تۇلعاعا جاتاتىن كورىنەدى. سوندىقتان ولارعا جەر بەرۋگە بولمايدى-مىس! ال، ءوزى «ورالمان – تاريحي وتانىندا تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلگەن جانە وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ءتيىستى مارتەبە العان، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەگەمەندىك العان كەزدە ونىڭ شەگىنەن تىس جەردە تۇراقتى تۇرعان ەتنيكالىق قازاق جانە ونىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەگەمەندىك العاننان كەيىن ونىڭ شەگىنەن تىس جەردە تۋىلعان جانە تۇراقتى تۇرعان ۇلتى قازاق بالالارى» دەپ، ورالماندارعا زاڭدا بەرىلگەن انىقتامانى زۋلاتىپ وتىر.

بىراق، الماگۇل امانجولقىزى وسى انىقتاماداعى «وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ءتيىستى مارتەبە العان» دەگەن ءتۇيىندى ءتۇسىنىپ تۇرعان جوق. سونداي-اق، انىقتامادا «ورالمانداردى» «شەتەلدىك»، «ازاماتتىعى جوق ادام» نەمەسە «شەتەلدىك زاڭدى تۇلعا» دەمەي، «ەتنيكالىق قازاق» جانە «ونىڭ ۇلتى قازاق بالالارى» دەپ تايعا باسقان تاڭباداي ەتىپ اتاپ كورسەتكەنىن دە اڭعاراتىن ءتۇرى كورىنبەيدى. «جەر كودەكسىنىڭ» 46-بابىندا، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنىڭ 23-بابىندا ورالماندارعا جەر تەلىمى بەرىلەدى دەپ نە ءۇشىن كورسەتىلگەنى الماگۇل قادىرالينانىڭ قاپەرىنە كىرىپ شىعاتىن ەمەس. ءتىپتى، «جەرi بولiسۋگە جاتپايتىن مەملەكەتتiك اۋىل شارۋاشىلىعى ۇيىمدارىنىڭ قۇرامىنان شىققان جانە شارتتى جەر ۇلەسi قۇقىعى بۇرىن بەرiلمەگەن وسى اۋماقتا تۇراتىن ازاماتتاردىڭ، سونداي-اق ورالمانداردىڭ شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى وندiرiسiنە بايلانىستى وزگە دە قىزمەتتi جۇرگiزۋi ءۇشiن ارنايى جەر قورىنىڭ جەرiنەن بiرiنشi كەزەكتە جەر ۋچاسكەسiن الۋعا قۇقىعى بار» دەگەن «جەر كودەكسىنىڭ» 100-بابىن وقىماعان كورىنەدى.

ال، ەرەيمەنتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ەرمەك نۇعىمانوۆ ەلباسى قول قويعان زاڭعا سەنبەي، اۋداندىق پروكۋراتۋراعا حات جازىپ، «ورالماندارعا جەر بەرۋگە بولا ما، جوق پا؟» دەپ نۇسقاۋ سۇراپ ءجۇر ەكەن...

قازاق كوشى باستالعالى 25 جىل بولدى. كوشى-قون ساياساتى جولعا قويىلعالى دا شيرەك عاسىردان اسىپ بارادى. ال، جەر كودەسىنىڭ سوڭعى رەت وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەنىنە دە كوپ بولا قويعان جوق. ونىڭ بۇگىنگى سوزدەرىن تىڭداپ، شەتتەن ورالعان قانداستارىمىزعا دەگەن كوزقاراسىنىڭ قاي دەڭگەيدە ەكەنىن بىردەن انىق اڭعاردىق. الماگۇل قادىرالينا مەن نۇعىمانوۆتىڭ بۇكىل مارتەبەسى مەن قۇقىعى زاڭمەن ەرەكشە بەكىتىلگەن ءوز قانداستارىن وزگە كەلىمسەكتەردىڭ قاتارىنا قويۋى نەمەسە قويۋعا تىرىسۋى – ۇيات! ماسقارا! ءوزى زاڭعا شورقاق بولسا، زاڭگەرلەرى مەن ماماندارى نە ءبىتىرىپ وتىر؟! ورالماندارعا جەر تەلىمدەرىن بەرۋگە كەلگەندە ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ  وزى قول قويعان زاڭدارعا سەنبەي، بۇيرەكتەن سيراق شىعارعانى جىنىڭدى ۇستاتادى ەكەن!

زاڭ بويىنشا، قاردىرالينالار مەن نۇعىمانوۆتار ورالماندارعا جەردى جەردەن شۇقىسا دا تاۋىپ بەرۋگە مىندەتتى!

قر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆتان باستاپ، جينالىسقا قاتىسقان زاڭگەر – ماماندار  «جەر زاڭناماسىنىڭ كەيبىر نورمالارىن قولدانۋعا موراتوري ەنگىزۋ تۋرالى» پرەزيدەنتىنىڭ №248 جارلىعىننىڭ ورالماندارعا قاتىسى جوق ەكەنىن، «ورالمان» دەگەننىڭ ءوز الدىنا بولەك مارتەبە ەكەنىن ايتىپ ەدى، ا.قادىرالينانىڭ ءجۇنى جىعىلعانداي بولدى!

الداعى جەردە جەرگە بايلانىستى زاڭداردى نەگىزگە الا وتىرىپ، قر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اقمولا وبلىسىنىڭ جەر قاتىناستارى باسقارماسىنا ارنايى تۇسىنىكتەمە حات تۇسىرەتىن بولىپ كەلىستى.

ا.قادىرالينا سول حاتتىڭ شەشىمىنە قاراي جۇمىس جۇرگىزەدى.

ءبىز ماسەلەنىڭ وڭ شەشىلەتىنىنە بەك سەنىمدىمىز!

اۋىت مۇقيبەك

24.03.2017

استانا