مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.مۇحامەديۇلىنا

 اشىق حات

 قۇرمەتتى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى! 

            ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن ەڭ باستى پروبلەمانىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى سىبايلاس جەمقورلىق ەكەندىگىن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ تىنباي ايتىپ كەلەدى. جانە قۇر ايتىپ قويا سالماي سول ىندەتپەن جۇيەلى تۇردە كۇرەس جۇرگىزدى. جەمقورلىقتى اۋىزدىقتاۋعا باعىتتالعان نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازا قالىپتاستىرىپ، ءاربىر مەملەكەتتىك شەنەۋنىككە قاتاڭ تالاپ قويدى. وكىنىشكە قاراي ولاردىڭ ءبارى بىردەي وزىنە سەنىپ تاپسىرىلعان قىزمەتتى ادال اتقارا بەرمەيتىندىگى انىقتالدى. انت بەرىپ، ەلباسىنىڭ قولىنان جوعارى مەملەكەتتىك لاۋازىمدى اتقارۋعا ۋاكىلەتتىك العانداردىڭ اراسىنان دا انتۇرعاندار تابىلدى. بۇعان دالەل – تەمىر تورعا توعىتىلعان «تۇلعالاردىڭ» تاعدىرى. بىراق ەلباسىمىز سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى، مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەرگە قويىلاتىن تالاپتى كۇشەيتپەسە جەڭىلدەتىپ وتىرعان جوق. سونىڭ تاعى ءبىر ايعاعى كەشەگى ۇلىقتاۋ راسىمىندە مەملەكەتىمىزدىڭ الدىندا تۇرعان بەس وزەكتى ماسەلەنىڭ بەل ورتاسىندا سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەستى اتادى.  ال وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا عانا، دالىرەك ايتساق 2014 جىلدىڭ 26 جەلتوقسانى كۇنى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگياسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ № 986 جارلىعىنا قول قويعان بولاتىن.

«سىبايلاس جەمقورلىق... وعان ەڭ الدىمەن شەنەۋنىكتەردىڭ بيلىكتى نەمەسە لاۋازىمدىق جاعدايىن جەكە پايدا الۋ ءۇشىن تەرىس پايدالانۋىن جاتقىزادى، ال ونىڭ نەعۇرلىم تارالعان تۇرلەرى رەتىندە ادەتتە شەنەۋنىكتەردى ساتىپ الۋ، قىزمەتتىك وكىلەتتىكتەرىن پايداكۇنەمدىك ماقساتتاردا پايدالانۋ بولىپ تانىلادى» دەلىنگەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيادا (بۇدان ءارى – ستراتەگيا).

مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەردىڭ جەمقورلىق دەرتىن جۇقتىرۋىنىڭ سەبەپتەرى نەدە؟ ستراتەگيادا بۇل سۇراقتىڭ دا ناقتى جاۋابى بەرىلگەن. «قوعامدىق ءومىردىڭ نەعۇرلىم ماڭىزدى ماسەلەلەرىن قوزعايتىن شەشىمدەردى قابىلداعان كەزدەگى اشىقتىقتىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى، مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ قىزمەتىندە ءتيىستى ازاماتتىق باقىلاۋدىڭ جانە قوعامدىق پىكىردى ەسكەرۋدىڭ بولماۋى ارتىق تورەشىلدىككە، اكىمشىلىك كەدەرگىلەر مەن لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەرىن تەرىس پايدالانۋعا الىپ كەلەدى، بۇل جيىنتىعىندا سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن كەلەڭسىز فاكتورلاردى قالىپتاستىرادى».

ءسىز باسقارىپ وتىرعان مينيسترلىك ەلىمىزدىڭ مادەني-رۋحاني سالاسىنا جاۋاپتى بولعاندىقتان ادىلدىك، ار تازالىعى، مورالدىك، اشىقتىق تۇرعىدان جانە قوعامدىق ىندەتتەرمەن كۇرەستە وزگە سالالارعا ۇلگى بولسا جاراسار ەدى. وكىنىشكە قاراي، ءبىز بۇگىنگى تاڭدا ۇلگى بولۋ بىلاي تۇرسىن، كەرىسىنشە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ وزىندە  ستراتەگيادا اتاپ كورسەتىلگەندەي «سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن كەلەڭسىز فاكتورلاردىڭ قالىپتاسقاندىعىنىڭ»، ياعني سىبايلاس جەمقورلىققا قولايلى جاعداي جاسالعاندىعىنىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز. ودان دا وكىنىشتىسى سول سىبايلاس جەمقورلىققا جاسالعان جاقسى جاعدايدى جويۋعا باعىتتالعان ەشقانداي جۇمىس اتقارىلىپ جاتقان جوق. مۇنىڭ سىرى نەدە؟ وزگەلەرگە ۇلگى بولۋعا ءتيىستى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ ءوزى مۇنداي مۇشكىل حالگە قالاي ۇشىرادى؟ مۇنىڭ باستى سەبەبتەرى دە ستراتەگيادا اتاپ كورسەتىلگەن. ول «قوعامدىق پىكىردى ەسكەرۋدىڭ بولماۋى» جانە «اشىقتىقتىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى». ءسوزىمىزدىڭ دالەلى رەتىندە قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ اپاتتى جاعدايىنا الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن عالىم-مامانداردىڭ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جاريالانعان جانايقاي ماقالالارىنىڭ ەسكەرۋسىز قالعاندىعىن ايتساق تا جەتەدى دەپ بىلەمىز. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى بايتاعىمىزدىڭ باس ەسكەرتكىشى، مەملەكەتىمىزدىڭ ماقتانىشى، ەلباسىمىز ايتقان بۇكىل تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني ورتالىعى، كيەلى كەسەنەسى، يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مادەني مۇراسى، ازىرەت سۇلتاننىڭ وزىنەن بولەك حالقىمىزدىڭ اتاقتى حان-سۇلتاندارى، بي، باتىرلارى، يگى جاقسىلارى جەرلەنگەن ۇلتتىق پانتەونى. بۇل كەسەنەنى ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋعا، ساقتاۋعا مىندەتتى. ال وسىناۋ قاستەرلى مىندەتكە تىكەلەي جاۋاپتى مينيسترلىكتىڭ قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ جاعدايىنا بايلانىستى ءبىر توپ عالىم-مامانداردىڭ ءۇش جىل قاتارىنان جۇرگىزگەن عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىلارىنا سۇيەنىپ جازىلعان، مەملەكەتىمىزدىڭ باس باسىلىمى «ەگەمەن قازاقستاندا»  جاريالانعان جانايقاي ماقالالاردى ەسكەرمەۋى تورەشىلدىكتىڭ شەكتەن شىققان كورىنىسى ەمەس پە؟ «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» بەتىندە ايتىلعان مەملەكەتىمىز ءۇشىن اسا وزەكتى ماسەلەلەرگە ءمان بەرمەگەن مينيسترلىكتىڭ وزگە اقپارات قۇرالدارىندا، ازاماتتاردىڭ جەكە حاتتارىندا ايتىلعان پىكىرلەرىن ەلەپ-ەسكەرمەسى بەلگىلى. قولىمىزدا بۇعان دا جەتكىلىكتى دالەلدەر بار. دەگەنمەن ونىڭ ءبارىن جىپكە ءتىزىپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ، ءوزىڭىز مينيستر بولىپ تاعايىندالعاننان بەرى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە عانا جاريالانعان ماقالالارعا توقتالۋدى ءجون كوردىك.

2014 جىلدىڭ 17 مامىر كۇنى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ № 96 سانىندا «كەسەنەنىڭ كۇيى كۇردەلى» دەگەن تاقىرىپپەن ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى مۇحتار قوجانىڭ جانايقاي ماقالاسى جاريالاندى. ماقالا اۆتورى مەملەكەتتىڭ قىرۋار قارجىسىنا كەسەنەدە جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن «قازقايتاجاڭارتۋ» كاسىپورنىنىڭ بۇكىلالەمدىك ەسكەرتكىشكە كەلتىرگەن زالالدارىن ءبىر توپ عالىمداردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىلارىنا سۇيەنە وتىرىپ،  ناقتى دالەلدەرمەن اتاپ كورسەتكەن بولاتىن. ماقالادا ءتىپتى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا جەتكىلىكتى ايعاقتار دا مولىنان كەلتىرىلگەن. الايدا ءمان بەرگەن ەشكىم بولعان جوق. بۇكىل ورتا ازيادا تەڭدەسى جوق، ادامزاتتىڭ اسىل قازىناسى سانالاتىن، قاسيەتتى كەسەنەنىڭ تاعدىرىنا نەمقۇرايلى قاراعان مينيسترلىكتىڭ ەلدىڭ باسقا ماسەلەلەرىنە باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزدايدى دەگەنگە كىم سەنەدى؟

ەكىنشى ماقالا «كيەلى كەسەنە سىناق الاڭىنا اينالماۋى ءتيىس» دەگەن تاقىرىپپەن «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» 2015 جىلعى 14 ناۋرىزداعى №49 سانىندا جاريالاندى. ماقالا اۆتورى  قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ نەگىزىندە قۇرىلعان «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى ماۋلەن سادىقبەكوۆ. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ءوزى «ۇلى عيمارات»، «قازاقتاردىڭ ۇلتتىق رۋحانياتىنىڭ اسا ماڭىزدى ورتالىعى» دەپ، ءاردايىم تەبىرەنىپ،  قۇرمەتپەن اتايتىن قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ بۇگىنگى تەحنيكالىق جاعدايى وتە قيىن، ءتىپتى اپاتتى جاعدايدا تۇر دەسەك، بۇل اسىرا ايتقاندىق ەمەس» دەپ ءسوز باستاعان م.سادىقبەكوۆ ارى قاراي ماقالاسىن بىلايشا ساباقتايدى. «ەندىگى جەردە كەسەنەنىڭ قيىن جاعدايى تۋرالى دابىل قاقپاسا بولمايتىن جاعدايعا جەتتىك.  ءۇنىمىز جەتكەن جەرىنە دەيىن ەلباسىمىز ايتقان «ۇلى عيماراتتىڭ» ماسەلەسىن ءاردايىم كوتەرىپ كەلە جاتىرمىز. الايدا، «ايتقاننىڭ اۋزى، جىلاعاننىڭ كوزى جامان» دەگەندەي كۇي كەشىپ كەلە جاتقاندىعىمىز دا جاسىرىن ەمەس. سوڭعى 5 جىلدا كەسەنەنىڭ جاعدايىن تەكسەرۋ جونىندە 5 رەت ۆەدومستۆالىق كوميسسيا قۇرىلدى. كەلگەن كوميسسيا ەسكەرتكىشتىڭ تەحنيكالىق جاعدايىنا، وندا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەستاۆراتسيالىق جۇمىستاردىڭ ساپاسىنا باعا بەرۋدىڭ ورىنىنا «بۇدان بىلاي ۇندەرىڭدى شىعارماڭدار» دەگەندەي، كەسەنەنىڭ جاعدايىنا الاڭداپ، ماسەلە كوتەرگەن «ازىرەت سۇلتان» قورىق-مۇراجايىن قارالاپ، ايىپتاپ كەتەدى. سوندا ءبىز كەسەنەنىڭ ءبىر بولىگى قۇلاپ تۇسكەنشە ءۇنسىز وتىرا بەرۋىمىز كەرەك پە؟ ونداي جاعدايدان قۇداي ساقتاسىن! دەسەك تە، ونداي قاۋىپتىڭ بار ەكەنى راس. بۇرىن قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە توتەنشە جاعداي ورىن العان دا بولاتىن. 1982 جىلى كەسەنەنىڭ ۇلكەن كۇمبەزىنىڭ استىنداعى ستالاكتيتتەردىڭ ءبىر قاتارى قۇلاپ تۇسكەن. بۇگىنگى كۇندە دە كەسەنەنىڭ ەڭ قاۋىپتى جەرلەرىنىڭ ءبىرى سول ۇلكەن كۇمبەز جانە ونىڭ استىنداعى ستالاكتيتتەر بولىپ تۇر. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن تاۋەلسىز عالىم-ماماندار ەسكەرتكىشتىڭ ءون بويىندا قاۋىپتى تۇزدانۋ، ىلعالدانۋ پروتسەستەرى قارقىندى ءجۇرىپ جاتقاندىعىن انىقتاپ وتىر. تاۋەلسىز عالىمدار كەسەنەنىڭ مۇنداي جاعدايعا تاپ بولۋى - عىلىمي نەگىزسىز، جوباسىز، قالاي بولسا سولاي جۇرگىزىلىپ جاتقان قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنىڭ سالدارى ەكەندىگىن اتاپ كورسەتتى».

ەلباسىمىز 2015 جىلدىڭ 11 اقپانى كۇنى وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ۇسىنىس ايتپاي، ءۇنسىز باس شۇلعىپ كەتە بەرەتىندەردى وتكىر سىنعا الىپ، «تەك قانا مەنى تىڭداپ كەتە بەرمەي، ويلارىڭىز بولسا اشىق ايتىڭىزدار... ۇندەمەي وتىرعاندى قويىڭىزدار... ءبىر-ءبىرىمىزدى تىڭداۋىمىز كەرەك» («ەگەمەن قازاقستان»، №28, 12 اقپان) دەپ تالاپ قويعان بولاتىن. ەلباسىنىڭ تالابىن تىڭدايتىن، پىكىرىن ەسكەرەتىن، مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن ويلايتىن، ۇلتتىڭ رۋحاني-مادەني، تاريحي باعا جەتپەس بايلىعىنا جانى اشيتىن ءتيىستى سالا باسشىلارى وسىناۋ اسا وزەكتى ماسەلەنى اشىق كوتەرىپ وتىرعان مەكەمە باسشىسىنا العىس ايتىپ، وعان قولداۋ كورسەتەر ەدى. الايدا ءبارى كەرىسىنشە بولىپ جاتقاندىعى قالاي؟ مەملەكەتتىڭ قوماقتى قارجىسىن الىپ، ەسكەرتكىشتى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ورىنىنا وعان زيان كەلتىرىپ، كيەلى كەسەنەنى سىناق الاڭىنا اينالدىرعان «قازقايتاجاڭارتۋ» كاسىپورنىن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداپ، قۋاتتاپ، بار ايىبىن جاسىرىپ، ال كەسەنەگە شىن جاناشىرلىق تانىتىپ، ماسەلە كوتەرىپ وتىرعان «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى م.سادىقبەكوۆكە قىسىم كورسەتىپ وتىرۋىنىڭ سىرى نەدە؟ بۇل ماسەلەنىڭ سىرىن دا م.سادىقبەكوۆتىڭ سول ماقالاسىنان تاپقانداي بولدىق. قاراڭىز:   «بارلىق ماماندار قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ جاعدايىنىڭ ناشارلاۋ سەبەبى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋشى - «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك (رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورنى) قىزمەتىنەن دەپ سانايدى. ويتكەنى،  عىلىمي جوبانى جاسايتىن دا، ودان سوڭ سول جۇمىستاردى جۇزەگە اسىراتىن دا «قازقايتاجاڭارتۋدىڭ» ءبىر ءوزى.  ء«اي، دەيتىن اجە، قوي، دەيتىن قوجا» جوق!  مۇنداي جۇمىس جۇيەسى الەمنىڭ بىردە ءبىر ەلىندە جوق شىعار. ءتىپتى، توتاليتارلىق كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا دا مۇنداي سوراقىلىق بولماعان. ول كەزدە تاريحي ەسكەرتكىشتەر بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوبالاۋ ينستيتۋتى ءوز الدىنا دەربەس مەكەمە ەدى. وزدەرى جاساعان رەستاۆراتسيالىق عىلىمي جوبالارعا جاۋاپ بەرەتىن جانە ونى رەستاۆراتورلاردىڭ دۇرىس ورىنداۋىن قاتتى قاداعالايتىن. ال سول ينستيتۋت قازىر «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك-نىڭ قول استىنداعى فيليالى. عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوبالاۋ ينستيتۋتىن «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك-نان ءبولۋ قاجەتتىگىن ءبىز عانا ەمەس، كەسەنەنىڭ تاعدىرىنا الاڭداۋلى عالىمدار، زيالى قاۋىم، قوعامدىق ۇيىمدار كوتەرىپ كەلە جاتقاندىعىنا دا بىرنەشە جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. ءالى ناتيجە جوق.

 قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردى رەستاۆراتسيا دەپ ايتۋعا كەلمەيدى. ويتكەنى، كادۋىلگى قۇرىلىسقا ءتان اۋقىمدى جۇمىستار جۇزەگە اسىرىلادى...

مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ رەستاۆراتسياسىنا جىل سايىن قىرۋار قارجى ءبولىنىپ كەلەدى. الايدا، وسى قارجىنىڭ ناقتى قانداي جۇمىستارعا جانە قالاي جۇمسالىپ جاتقانى تۋرالى مالىمەتتى ەشقايدان كەزدەستىرە المايسىڭ. جىل سايىن جۇرگىزىلىپ جاتقان رەستاۆراتسيالىق جۇمىستار تۋرالى ماقالالار، سول جۇمىستار جونىندە مامانداردىڭ ارقيلى پىكىرلەرىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنان تاپپايسىڭ. ءبارى قۇپيا. بۇل كۇندە قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى قۇرىلىس تاجىريبەسىن وتكىزەتىن سىناق الاڭىنا اينالىپ كەتكەندەي. جىلدا بىتپەيتىن جوندەۋ جۇمىستارى...»

قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ تاعدىرىنا الاڭداپ، ءبىز دە ءتيىستى ورگاندارعا تالاي حات، باسپاسوزگە ماقالا جازىپ، ماسەلە كوتەرگەنبىز. سوندىقتان قورىق-مۇراجاي ديرەكتورى كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەلەر بىزگە وتە جاقسى تانىس. جانە جازعاندارىنىڭ ءبارى راس. 

كەسەنەنىڭ جاعدايىن تەكسەرۋ ءۇشىن 5 رەت كوميسسيا قۇرىلسا، وعان «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ، «قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قورعاۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ مينيسترلىككە، ت.ب. قۇزىرلى ورگاندارعا جازعان حاتتارى، باق ارقىلى كوتەرگەن ماسەلەلەرى سەبەپ بولۋدا. الايدا سول كوميسسيالاردىڭ ەش پايداسىن كورگەن جوقپىز. نەگە؟ سەبەبى، كوميسسيا نەگىزىنەن «قازقايتاجاڭارتۋ» كاسىپورىنىنىڭ وكىلدەرى مەن سولاردىڭ ءسوزىن سويلەپ، شوتىن شاباتىن مينيسترلىك وكىلدەرىنەن قۇرالادى. سوندا مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ كەسەنەدەگى اتقارىلاتىن جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ جوباسىن جاسايتىن دا، ونى ورىندايتىن جانە جۇمىستاردىڭ ورىندالۋىن باقىلايتىن دا «قازقايتاجاڭارتۋ» كاسىپورىنىنىڭ ءبىر ءوزى. ەشكىمگە ەسەپ بەرمەيدى. ء«وزى بي، ءوزى قوجا». سونىڭ ءبارى از بولعانداي «قازقايتاجاڭارتۋدىڭ» جۇمىسىنىڭ ساپاسىزدىعىنا بايلانىستى جازىلعان حاتتار مەن كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى تەكسەرەتىن كوميسسيا تاعى دا سول «قازقايتاجاڭارتۋدىڭ» باسشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرىنەن قۇرالادى. مۇنداي كوميسسيانىڭ قانداي شەشىم قابىلدايتىندىعى ايتپاسا دا بەلگىلى ەمەس پە؟ سوندىقتان ءبىز بۇل ماسەلەنى دە كوتەردىك. 2013 جىلى مادەنيەت كوميتەتىنىڭ بۇيرىعىمەن «قازقايتاجاڭارتۋ» وكىلدەرىمەن قوسا «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ، «قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قورعاۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ، جەرگىلىكتى زيالى قاۋىمنىڭ وكىلدەرىن قوسا وتىرىپ ارنايى ساراپتامالىق توپ قۇرىلدى. مادەنيەت كوميتەتىنىڭ بۇيرىعىندا ساراپتامالىق توپتىڭ مىندەتى اتاپ كورسەتىلگەن. ول مىناۋ: 1. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە جۇرگىزىلگەن عىلىمي-رەستاۆراتسيالاۋ جۇمىستارىنىڭ ورىندالۋىن تالداۋ، باقىلاۋ. 2. كەسەنەنىڭ تەحنيكالىق جاعدايىن وبەكتيۆتى ساراپتاۋ، باعالاۋ. مىناداي  بۇيرىقتى كورىپ، كەسەنەگە پايداسى تيەتىن ءبىر شەشىم قابىلدانىپ قالار دەپ ۇمىتتەنىپ ەدىك. وكىنىشكە قاراي ول ءۇمىتىمىز دە اقتالمادى. «قازقايتاجاڭارتۋ» وكىلدەرى ادەتتەگىدەي شەشىمنىڭ جوباسىن الدىن الا ازىرلەپ الىپ كەلىپتى. بۇل جولى «قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قورعاۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىن ايىپتاپتى. «مادەنيەت كوميتەتىنىڭ بۇيرىعى بويىنشا ساراپتامالىق توپتىڭ الدىنا قويىلعان ماسەلەلەردى قاراپ، تالقىلاپ، وسى جەردە وتىرىپ بىرلەسىپ شەشىم قابىلدايىق» دەگەن ءبىزدىڭ ۇسىنىسىمىزدى «قازقايتاجاڭارتۋ» وكىلدەرى تىڭداماي، جوق جەردەن شۋ شىعارىپ، داۋ تۋعىزدى. اقىرى ويىنداعىلارى ىسكە اسپايتىن بولعان سوڭ ء«بىزدىڭ باسقا جۇمىسىمىز بار» دەپ، ساراپتامالىق توپ وتىرىسىن تاستاپ، شىعىپ كەتتى. مينيسترلىك وكىلى دە سولاردىڭ ىعىنا جىعىلدى. ءسويتىپ جاپ-جاقسى قۇرىلعان توپتىڭ جۇمىسى اياقسىز قالدى. سودان سوڭ ءبىز «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك مينيسترلىككە باعىنادى ما، الدە مينيسترلىك «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك-نا باعىنادى ما دەگەن ويعا قالدىق.

2013 جىلدىڭ 3 مامىرى كۇنى استانا قالاسىندا قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قورعاۋعا قاتىستى ارنايى جيىن ءوتىپ، عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوبالاۋ جۇمىستارىن «قازقايتاجاڭارتۋ» كاسىپورنى فۋنكتسياسىنان جەكە شىعارۋ بويىنشا شەشىم قابىلدانعان بولاتىن. الايدا سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن كەلەڭسىز فاكتورلاردى جويۋعا باعىتتالعان وسىناۋ ءبىر يگى شەشىم ورىندالماي قالدى.

ستراتەگيادا «سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ سەبەپتەرى مەن جاعدايلارىن جويۋدىڭ ماڭىزدىلىعى» دا اتاپ كورسەتىلگەن. ال مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ونى جويۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە ەرەكشە قورعاۋعا الىپ وتىرعان سىڭايلى. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز، مينيسترلىك جەمقورلىقتىڭ سەبەپتەرى مەن جاعدايلارىن جويۋعا باعىتتالعان ەشقانداي شارا قولدانباي وتىرعانىمەن قويماي، وسى ماسەلەنى كوتەرگەن «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ ديرەكتورىن قىسپاققا الىپ، زاڭسىز تەكسەرۋلەر جۇرگىزىپ، قۋدالاۋدا...

2015 جىلدىڭ 27 قاڭتارى كۇنى «قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى بويىنشا تۇراقتى كوميسسيا قۇرۋ تۋرالى» ءسىزدىڭ №24 ساندى بۇيرىعىڭىز شىقتى. 18 ادامنان قۇرىلعان كوميسسيانىڭ قۇرامىندا قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ جاعدايىنان بەيحابار، بۇل ماسەلەگە مۇلدە قاتىسى جوق ادامدار دا ءجۇر. الايدا كەسەنەنىڭ جاعدايىن وتە جاقسى بىلەتىن جانە ونى قورعاپ، ماسەلە كوتەرىپ جۇرگەن «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى م.سادىقبەكوۆ تاعى دا كوميسسيا قۇرامىنا كىرمەي قالعان. ال ءسىزدىڭ بۇيرىعىڭىزبەن كوميسسيانىڭ قۇرامىنا كىرگەن «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك-نىڭ باس ديرەكتورى ق.تۇياقباەۆ پەن «قازقايتاجاڭارتۋدىڭ» ارحيتەكتورى ن.يماجانوۆ ءۇ.ج. 31 قاڭتارى كۇنى تۇركىستان قالاسىندا ۆيتسە-مينيستر ع.احمەدياروۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن سول كوميسسيانىڭ وتىرىسىنا ءتىپتى قاتىسقان دا جوق. تاعى ءبىر تاڭ قالاتىن نارسە – تۇركىستاندا وتكەن وتىرىستىڭ حاتتاماسى استانادا دايىندالىپ، كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ قولىنا ءبىر ايدان سوڭ ازەر ءتيدى. ول حاتتامانى كورىپ تاعى دا جاعامىزدى ۇستادىق. ويتكەنى كوميسسيا وتىرىسىندا قارالعان ماسەلەلەر مەن حاتتاما شەشىمدەرىنىڭ ايىرماسى اسپان مەن جەردەي. وتىرىستا «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك قورىق-مۇراجايىنىڭ قىزمەتىنە قاتىستى ماسەلە قارالماعان بولاتىن. ءتىپتى ول تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز ايتىلعان جوق. ال «قازقايتاجاڭارتۋدىڭ» جۇمىسى وتكىر سىنعا الىندى. استانادا اسىقپاي، ءبىر اي  ازىرلەنىپ، ۆيتسە-مينيستر ع.احمەدياروۆ پەن مينيسترلىكتىڭ باس ساراپشىسى ج.مولدابەرگەنوۆا قول قويىپ، بەكىتكەن حاتتامادا ءبارى كەرىسىنشە كورسەتىلىپتى. تاعى دا «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك-ىن سۇتتەن اق، سۋدان تازا، ال «ازىرەت سۇلتان» قورىق-مۇراجايىن ەش جۇمىس جاسامايتىن، بارىنە كىنالى ەتىپ كورسەتكەن. شىندىعىندا «ازىرەت سۇلتان» قورىق-مۇراجايى وتە كوپ جۇمىستاردى اتقارىپ، تىڭ جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلە جاتقان جانە بارلىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا رەسپۋبليكاداعى الدىڭعى ورىنداعى قورىق-مۇراجاي. ءبىز بۇگىنگى كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەمىزگە ساي كەلەتىن ءبىر عانا ەڭبەگىن اتاپ وتپەكپىز.  م.سادىقبەكوۆ قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ تاعدىرىنا الاڭداپ ماسەلە كوتەرگەن عالىم-مامانداردىڭ، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ءۇنى، ياعني قوعامدىق پىكىردى اياق استى قالدىرماي، ەسكەرىپ، كەسەنەنىڭ شىنايى تەحنيكالىق جاعدايىن انىقتاۋ ماقساتىمەن مۇراجايدىڭ ءوز قارجىسىنا «قازقايتاجاڭارتۋعا» تاۋەلسىز عالىم-مامانداردى تارتا وتىرىپ، ءۇش جىل قاتارىنان عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى. بۇعان دەيىن قورىق مۇراجايدىڭ بىردە ءبىر باسشىسى كەسەنەدە مۇنداي عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگەن ەمەس. سول تاۋەلسىز عالىم-مامانداردىڭ زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىلارى بىزدەردىڭ الاڭداۋشىلىعىمىزدىڭ نەگىزسىز ەمەس ەكەندىگىن دالەلدەپ بەردى. بۇل جونىندە جوعارىدا اتاپ كورسەتىلگەن «ەگەمەن قازاقستانداعى» ماقالالاردا جان جاقتى باياندالعان.

قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى سياقتى ۇلتتىڭ باعا جەتپەس بايلىعىن قورعاۋ ءۇشىن اۋەلى سول مۇرانى قورعاپ جۇرگەن جاناشىر ازاماتتاردى، بىلىكتى مامانداردى قورعاۋ، قولداۋ قاجەت ەكەندىگى كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ءاربىر ادامعا بەلگىلى بولسا كەرەك ەدى. وكىنىشكە قاراي بىزدە جاعداي كەرىسىنشە بولىپ تۇر. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى مىناۋ: ەلباسىمىزدىڭ جارلىعىمەن بەكىگەن ستراتەگيادا اتاپ كورسەتىلگەندەي مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىندە «قوعامدىق پىكىردى ەسكەرۋدىڭ بولماۋى، اشىقتىقتىڭ  جوقتىعى،  قوعامعا ەسەپ بەرمەيتىندىگى» مينيسترلىك وكىلدەرىن شەكتەن شىققان تورەشىلدىككە ۇرىندىرىپ، سونىڭ سالدارىنان «سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن كەلەڭسىز فاكتورلار قالىپتاسقان». ياعني، مينيسترلىكتە سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ وسۋىنە وتە قولايلى جاعداي جاسالعان. ال مۇنداي جەردە سىبايلاس جەمقورلىق جوق دەي الامىز با؟ بىراق بۇل ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. ءبىز ازىرگە مينيسترلىكتە «سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن كەلەڭسىز فاكتورلار قالىپتاسقاندىعى» تۋرالى عانا ايتتىق...

قۇرمەتتى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى!

ەگەر ءبىز وسى اشىق حاتىمىزعا قاناعاتتانارلىق جاۋاپ الا الماساق، وندا وسى حاتىمىزدى ەلباسىنىڭ اتىنا جولداۋعا ءماجبۇر بولامىز!

اليموۆ جانتەمىر،

«قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قورعاۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى.

ەرگوبەك قۇلبەك،

ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ-ءدىڭ پروفەسسورى، ف.ع.د.

كاريموۆ اساتۋللا،

ەلباسى ن.نازارباەۆپەن بىرگە تەمىرتاۋ جانە دنەپرودزەرجينسك قالالارىندا بىرگە وقىعان، قىزمەتتەس بولعان، قازاقستان تەمىرجولىنىڭ ارداگەرى، تۇركىستان قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. 

بيماعامبەتۇلى ەلتاي،

قازاقستان جازۋشىلارى جانە جۋرناليستەرى وداعىنىڭ مۇشەسى، «مەرەيلى وتباسى» ۇلتتىق بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى، تۇركىستان قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. 

تۇرسىن حازىرەتالى،

ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ-ءدىڭ پروفەسسورى، ف.ع.د.

شوتاەۆ ءنالىحان،

تۇركىستان قالالىق سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرلەرى كەڭەسىنىڭ توراعاسى، تۇركىستان قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. 

دۇيسەكەەۆ مۇساحان،

قالالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ توراعاسى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، تۇركىستان قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. 

 تۇركىستان قالاسى، 12.05.2015 جىل.

Abai.kz