ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ەلدەرى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ استاناداعى اقىلداسۋىنان كەيىن قوعامدا قىزۋ تالقىعا تۇسەتىن تاقىرىپتىڭ دا تيەگى اعىتىلىپ سالا بەردى. وسىعان دەيىن اراگىدىكتە ايتىلىپ جۇرگەن ورتاق اقشا اينالىمىنا قاتىستى سىبىس شىندىققا اينالاتىن ءتۇرى بار...

اقوردادا وتكەن قازاقستان، بەلارۋس جانە رەسەي مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىنەن كەيىن ورىس ەلىنىڭ باسشىسى ۆلاديمير پۋتين شەتىن وي ايتىپ قالدى. «ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىك اۋماعىندا بىرىڭعاي اقشا اينالىمى جۇيەسىن قۇرۋ تۋرالى ايتاتىن ۋاقىت جەتتى دەپ ويلايمىن. قازىرگى جاعدايعا ءبىز يىق تىرەسە وتىرىپ جەتتىك، الداعى كۇندەردەگى قيىندىقتارعا دا قارسى كۇش بىرىكتىرە الامىز. ءبىز ءوز ايماعىمىزداعى مونەتارلىق ساياساتتى ۇيلەستىرۋىمىز كەرەك. ۆاليۋتالىق وداقققا اينالۋدىڭ العىشارتى دايىن بولدى دەپ ەسەپتەيمىن..» دەگەن ءپۋتيننىڭ ءسوزىنىڭ استارىندا ەاەو ەلدەرىنىڭ قارجى نارىعىندا ورىن الۋى ىقتيمال توتەنشە وقيعالاردىڭ سۇلباسى جاتقانداي. بىراق، رەسەي باسشىسىنىڭ بۇل سوزىنە قاتىستى ءبىزدىڭ ەلباسى مەن لۋكاشەنكو تاراپىنان ناقتى قولداۋ دا، تۇبەگەيلى قارسىلىقتا بىلدىرىلمەدى. دەمەك، الداعى ۋاقىتتا قارجى ماماندارىنىڭ تارازىعا سالىپ تالقىلايتىن ماسەلەسى شاش ەتەكتەن بولماقشى.

جالپى، استانا تورىندەگى كەزدەسۋدە الەمدىك داعدارىستىڭ اسەرى مەن قارجى نارىعىنداعى قۇلدىراۋ تۋرالى از ايتىلعان جوق. سونىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ مىنا ءبىر ءسوزىن ەسكە تۇسىرەلىك:

- قازىرگى داعدارىس ول اسىرەسە وڭىرلىك، جانە دە الەمدىك بولىپ تابىلادى. ونىڭ تۋىنداۋىنا ءبىزدىڭ ەنەرگيا تاسىمالداۋشىلار مەن تاۋارلارعا باعانىڭ كۇرت تومەندەۋى اسەر ەتتى. وسىعان بايلانىستى ەۋرازيالىق وداقتا دا تاۋار اينالىمى تومەندەدى. ءبىز بۇنداي تاۋەكەلدەر بولۋى مۇمكىن ەكەنىن بىلدىك. وسى ورايدا ءبىزدىڭ ماقساتىمىز ءتيىستى كەلىسىمدەر جاساپ، ءبىزدىڭ ۇكىمەتتەر ىسكەرلىك تۇردە بارلىق ءىس-قيمىلداردى تالقىلاۋعا نەگىزدەلۋى كەرەك. مەنىڭ ويىمشا، 2015 جىلى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ءۇشىن ۇلكەن تاۋەكەلدەر مەن سىن-قاتەرلەر بار,-دەدى قازاقستان باسشىسى.

دەمەك، نازارباەۆتىڭ بولجامدى ءسوزىنىڭ استارىندا ءالى اياعىنان تولىق تۇرىپ ۇلگەرمەگەن ەكونوميكالىق وداق ءۇشىن مونەتارلىق ساياساتتان بۇرىن، تاۋار اينالىمى مەن وندىرىستىك ورلەۋدى جولعا قويۋدىڭ ماڭىزدىلىعى كورىنىس تاۋىپ وتىر. تەك، قازىرگى جاعدايدا وداقتاستار اراسىندا ايقىن باسىمدىققا يە بولىپ وتىرعان رەسەيدىڭ الەمدىك گەوساياسي جاعدايعا ىقپالى مەن ءپۋتيننىڭ ليدەرلىك امبيتسياسى ونى ويلاۋعا مۇرشا بەرە مە؟

قالاي بولعاندا دا قازاقستان ەۋروپا مەن تەڭىز قۇرلىعى ەلدەرى ءۇشىن ايماقتاعى ەكونوميكالىق كوشباسشى بولىپ قالا بەرەتىنى انىق. بىراق، ماسەلە «دوللار گەگەمونياسىنا» كەلىپ تىرەلەتىن بولسا، ەلىمىز ءتۇبى ءبىر تاڭداۋ جاسايتىنى تاعى ايداي اقيقات. ءتىپتى، ۇلتتىق ەكونوميكانى دوللارسىزداندىرۋدىڭ كۇن تارتىبىنە قايتا-قايتا كوتەرىلۋى مەن ول ءىستىڭ جەكە ادامداردىڭ قالتاسىنداعى «كوك قاعازعا» قاتىستى قاتاڭ تالاپ قويۋمەن باستالۋى تۇرعىنداردان بۇرىن ەلدەگى بيزنەس-ەليتانى الاڭداتىن سياقتى. ءدال وسى كۇپتى كوڭىل ۇستىندە ءپۋتيننىڭ ورتاق جاڭا ۆاليۋتا (ەگەر دە ول ەسكى تانىس رۋبل بولسا شە؟..) ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىسى وتقا ماي قۇيعانى انىق. جانە كورشى ەل باسشىسىنىڭ ويىندا تەك ورتاق اقشا عانا تۇر ما؟ ونسىز دا تۇتىنۋ نارىعى ورتاق ەلدەردىڭ كەلەشەكتەگى يىق تىرەسە دامۋىنا شەكارا باعاندارى كەدەرگى بولا باستاسا قايتەمىز؟.. مۇمكىن بۇل ارەكەتتەر «تاۋەلسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن كەز-كەلگەن ۇيىمنان باس تارتامىز...» دەگەن ەلباسى ءسوزىنىڭ ءىس جۇزىنە اسىرىلاتىن كەزەڭى جاقىنداپ كەلە جاتقانىن بىلدىرەتىن شىعار...

يا، بارلىعىن ۋاقىت كورسەتەدى!

قالماحانبەت مۇقامەتقالي.

Abai.kz