ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جولداۋىنان تۋىندايتىن تاپسىرمالاردىڭ ەڭ وزەكتiسi - ەلدi مەكەندەردi تازا اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ. «تازا سۋ» باعدارلاماسى بويىنشا وبلىستا اتقارىلعان جۇمىستاردى سارالاۋ ماقساتىندا قر پرەمەر-مينيسترiنiڭ بiرiنشi ورىنباسارى ومiرزاق شوكەەۆ باستاعان ۇكiمەت مۇشەلەرi جۇمىس ساپارىمەن وڭتۇستiك وڭiرiنە كەلدi. ارنايى توپ ەڭ الدىمەن «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشiنە ايالداپ، ونداعى قۇرىلىس جۇمىستارىن ارالاپ كوردi.

ستراتەگيالىق ماڭىزدى نىسان جايىندا «قازسەلدەنقورعاۋ» مم-نiڭ باستىعى ت.بايمولداەۆ جان-جاقتى اڭگiمەلەپ بەردi. ونىڭ ايتۋىنشا، قۇرىلىس كەستەگە ساي جۇرگiزiلiپ جاتىر. نەگiزگi نىساندارداعى جۇمىستار 1 جەلتوقسانعا دەيiن اياقتالادى دەپ كۇتiلۋدە. كەلەسi جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا مۇندا 3 ملرد. تەكشە مەتر سۋ جيناۋعا مۇمكiندiك تۋادى.

- «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشiندە بۇگiنگە دەيiن قىرۋار تiرلiك اتقارىلعانى بەلگiلi. بۇعان ۇكiمەت مۇشەلەرi اۋماقتى تiكۇشاقپەن ارالاۋ بارىسىندا كوز جەتكiزدi. بىلتىر سۋ رەتتەگiشتە 1 ملرد. تەكشە مەتر سۋ جيناقتالىپ، ەكi وبلىستا بولۋى مۇمكiن سۋ تاسقىنى قاۋپiنiڭ بەتi قايتارىلعان ەدi. سونداي-اق، بيىل قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ديقاندارى اعىن سۋمەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتiلiپ، كۇرiشتi بىلتىرعىدان 40 پايىزعا ارتىق جيناپ وتىر. ياعني، «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشi ەلباسى كۇتكەن ناتيجەنi بەردi دەۋگە ابدەن بولادى، - دەدi ومiرزاق ەستايۇلى.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جولداۋىنان تۋىندايتىن تاپسىرمالاردىڭ ەڭ وزەكتiسi - ەلدi مەكەندەردi تازا اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ. «تازا سۋ» باعدارلاماسى بويىنشا وبلىستا اتقارىلعان جۇمىستاردى سارالاۋ ماقساتىندا قر پرەمەر-مينيسترiنiڭ بiرiنشi ورىنباسارى ومiرزاق شوكەەۆ باستاعان ۇكiمەت مۇشەلەرi جۇمىس ساپارىمەن وڭتۇستiك وڭiرiنە كەلدi. ارنايى توپ ەڭ الدىمەن «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشiنە ايالداپ، ونداعى قۇرىلىس جۇمىستارىن ارالاپ كوردi.

ستراتەگيالىق ماڭىزدى نىسان جايىندا «قازسەلدەنقورعاۋ» مم-نiڭ باستىعى ت.بايمولداەۆ جان-جاقتى اڭگiمەلەپ بەردi. ونىڭ ايتۋىنشا، قۇرىلىس كەستەگە ساي جۇرگiزiلiپ جاتىر. نەگiزگi نىساندارداعى جۇمىستار 1 جەلتوقسانعا دەيiن اياقتالادى دەپ كۇتiلۋدە. كەلەسi جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا مۇندا 3 ملرد. تەكشە مەتر سۋ جيناۋعا مۇمكiندiك تۋادى.

- «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشiندە بۇگiنگە دەيiن قىرۋار تiرلiك اتقارىلعانى بەلگiلi. بۇعان ۇكiمەت مۇشەلەرi اۋماقتى تiكۇشاقپەن ارالاۋ بارىسىندا كوز جەتكiزدi. بىلتىر سۋ رەتتەگiشتە 1 ملرد. تەكشە مەتر سۋ جيناقتالىپ، ەكi وبلىستا بولۋى مۇمكiن سۋ تاسقىنى قاۋپiنiڭ بەتi قايتارىلعان ەدi. سونداي-اق، بيىل قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ديقاندارى اعىن سۋمەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتiلiپ، كۇرiشتi بىلتىرعىدان 40 پايىزعا ارتىق جيناپ وتىر. ياعني، «كوكساراي» سۋ رەتتەگiشi ەلباسى كۇتكەن ناتيجەنi بەردi دەۋگە ابدەن بولادى، - دەدi ومiرزاق ەستايۇلى.

بۇل رەتتە «كوكسارايداعى» قۇرىلىس جۇمىستارى ساپالى ءارi مەجەلەنگەن ۋاقىتتا اياقتالۋى تيiس. ال، وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆ اتالعان سۋ رەتتەگiشiندە 600 ملن. تەكشە مەتر سۋ توقتاتۋ قاجەتتiلiگiن تiلگە تيەك ەتتi. سوندا وبلىسىمىزداعى 20 مىڭ گەكتار ەگiستiك القاپتى اعىن سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكiندiك تۋماق.

ءوز كەزەگiندە «قازسەلدەنقورعاۋ» مم-نiڭ باسشىسى توقتاربەك بايمولداەۆ قۇرىلىس بارىسىندا كەزدەسiپ وتىرعان بiرقاتار پروبلەمالاردى دا ايتىپ ءوتتi. ماسەلەن، «ارىس-شاردارا» تاسجولىن سۋ باسىپ قالۋى سەبەپتi كولiك قاتىناسىنا قيىندىق تۋدىرۋدا. ال، «قوجاتوعاي-ءشاۋiلدiر» باعىتىنداعى كۇرە جول بۇگiندە مۇلدەم جارامسىز كۇيگە تۇسكەن. اۋىر جۇك اۆتوكولiكتەرiنiڭ جيi قاتىناۋىنان بۇرىنعى تاسجولعا ەلەۋلi زيان كەلدi. سونى قايتا قالپىنا كەلتiرۋ ءۇشiن جوبادا قارجى قاراستىرىلماعان. وسى جولداردى جوندەۋ قاجەت. سونداي-اق، ستراتەگيالىق ماڭىزدى نىساندى كۇزەتۋ قىزمەتi دە ءالi جۇيەلەنبەگەن. اتالعان تۇيتكiلدەردi ءتۇرتiپ العان ۇكiمەتتiك توپ مۇشەلەرi ونى شەشۋدiڭ جولدارىن قاراستىراتىنىن جەتكiزدi.

تۇستەن كەيiن بiرiنشi ۆيتسە-پرەمەر ومiرزاق شوكەەۆتiڭ جۇمىس ساپارى شىمكەنت قالاسىندا جالعاستى. مۇندا ول ءال-فارابي الاڭى مەن ت. ايبەرگەنوۆ كوشەسiندەگi «سۋ رەسۋرستارى ماركەتينگ» جشس-نiڭ ترانشەياسىز ءادiس بويىنشا سۋ قۇبىرلارىن جۇرگiزۋدiڭ سوڭعى جەتiستiكتەرiن بەينەلەگەن كورمەسiمەن تانىستى.

جالپى، 2009 جىلى قولعا الىنعان كولبەۋ باعىتتا بۇرعىلاۋ قوندىرعىسىنىڭ ەرەكشەلiگi سول - گۇلزارلار مەن ساياباقتاردىڭ، قولدانىستاعى اۆتوموبيل جولدارىن بۇزىپ جاتپاي-اق ديامەترi 200-600 مم كەلەتiن سۋ قۇبىرلارىن 300 مەتر ۇزىندىقتان الىپ وتە الادى. ونىڭ ورتاشا قۋاتى تاۋلiگiنە - 30-50 مەتر. جاڭا تەحنولوگيا قورشاعان ورتاعا زيان كەلتiرمەيدi. قوناقتار سونداي-اق كارiز جۇيەلەرiن تازالايتىن، جارىلعان سۋ قۇبىرلارىن انىقتاي الاتىن جانە سۋ استىندا دانەكەرلەۋ جۇمىستارىن جۇرگiزەتiن قۇرال-جابدىقتارمەن دە تانىستى.

مۇنان سوڭ ومiرزاق ەستايۇلى باستاعان توپ سايرام اۋدانى، اقسۋ ەلدi مەكەنiندەگi «اقباي-قاراسۋ» سۋ بوگەتiندە بولدى. شىمكەنت قالاسىنىڭ تۇرعىندارىن اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتiپ وتىرعان نىساننىڭ جۇمىسىن وڭ باعالاعان ومiرزاق ەستايۇلى باسقا وبلىس اكiمدەرiنە وسى تاجiريبەنi قولدانىسقا ەنگiزۋگە تاپسىرما بەردi. سونداي-اق، ۇكiمەتتiك توپ سايرام اۋدانىنداعى بiرنەشە ەلدi مەكەننiڭ باسىن قۇراپ، 24 مىڭ تۇرعىندى اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتە باستاعان «اديل-Z» جشس-نiڭ جۇمىسىن دا نازاردان تىس قالدىرعان جوق. ال، «تاسقۇدىق باق» جشس-نiڭ ديرەكتورى ع.تۇرلىبەكوۆ بولسا 21 مىڭ 600 تۇرعىندى تiرشiلiك نارiمەن ءۇزiلiسسiز قامتۋدى ءوز موينىنا العانىن ايتتى.

كەشكiسiن ۇكiمەت مۇشەلەرi اقسۋ ەلدi مەكەنiنiڭ مادەنيەت سارايىندا اۋىزسۋدى دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان «اقبۇلاق» مەملەكەتتiك باعدارلاماسى جوباسىن تالقىلاۋعا قاتىستى. جيىنعا توراعالىق ەتكەن ءو. شوكەەۆ ەلiمiزدە 2002-2010 جىلدارعا جوسپارلانعان «تازا سۋ» باعدارلاماسىنىڭ بiرiنشi كەزەڭiنiڭ اياقتالعانىن مالiمدەدi. وسى مەرزiم iشiندە رەسپۋبليكا كولەمiندە تازا سۋعا 200 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى جۇمسالعان. ونىڭ 75 پايىزى رەسپۋبليكالىق قازىنادان قارالسا، قالعانى جەرگiلiكتi بيۋدجەتتەن بولiنگەن. جالپى، ەلiمiز بويىنشا 3,5 ميلليونداي تۇرعىن تازا اۋىزسۋمەن قامتىلعان. ايتسە دە، باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا بiرقاتار پروبلەمالاردىڭ دا تۋىنداعانى جاسىرىن ەمەس. ايتالىق، كۇرە جولداردىڭ استىمەن وتكەن سۋ ماگيسترالدارىنىڭ قامتىلۋ كوزدەرi الدىن الا ناقتىلانباعان. سونىڭ سالدارىنان جەرگiلiكتi جۇرت ساپالى اۋىزسۋعا بەلگiلەنگەن مەرزiمدە قول جەتكiزە المادى. تاعى بiر ءتۇيiن - قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ جوباسى اسىعىس دايىندالعان. ەندi بۇلاي بولمايدى.

ومiرزاق ەستايۇلى جاڭا باعدارلامانىڭ قارجىلاندىرۋ جاعدايىنا توقتالا كەلiپ، ەلدi مەكەندەردi اۋىزسۋمەن قامتۋعا بايلانىستى ازiرلەنەتiن جوبالاردىڭ بiر ورتالىقتا ازiرلەنۋi كەرەكتiگiن ەسكەرتتi.

بۇدان كەيiن 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان «اقبۇلاق» مەملەكەتتiك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ جوباسى بويىنشا قر ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا ۆيتسە-مينيسترi ق.بيشiمباەۆ قىسقاشا حابارلاما جاسادى. ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، اتالعان باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا 944,5 ملرد. تەڭگە قارالىپ وتىر. ونىڭ 624,9 ملرد. قارجىسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن، 319,6 ملرد. تەڭگەسi جەرگiلiكتi بيۋدجەتتەن بولiنبەك. ەندi حالىقتى ساپالى اۋىزسۋمەن قامتۋدا قالىپتاسقان پروبلەمالاردى، جەتپەي جاتقان كەمشiن تۇستاردى «اقبۇلاق» باعدارلاماسى اقتايدى دەگەن ءۇمiت بار.

سەمينار-كەڭەس بارىسىندا ەلiمiزدiڭ قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي شارۋاشىلىق iستەرi جونiندەگi اگەنتتiك توراعاسى س.نوكين، قر تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ جونiندەگi اگەنتتiك توراعاسى ن.الدابەرگەنوۆ جانە وزگە دە وبلىس اكiمدەرiنiڭ ورىنباسارلارى ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.

سەرiكقالي جەكسەنباەۆ،

نۇرلان كەنجەعۇلوۆ