يران بيزنەسمەندەرى قازاقستاندىق ۆيزالاردى الۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا جانە قر مەمورگانداردىڭ جۇمىسىنا تاڭ قالىپ وتىر
الماتى. 3 ماۋسىم. قازتاگ – راسۋل رىسمامبەتوۆ. يران بيزنەسمەندەرى قازاقستانعا كىرۋ ءۇشىن ۆيزالاردى الۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا. سونىمەن قاتار، ولار رەسپۋبليكامەن ەكسپورت-يمپورت وپەراتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋدا دا قيىندىقتار بار ەكەنىن مالىمدەپ وتىر.
«قازاقستان - ەكونوميكالىق تارتىمدى ەل، الايدا جەكە تارتىپپەن ۆيزا الۋ وتە قيىن. ءبىز قر ەلشىلىگىنە ۆيزا الۋعا ءوتىنىش بەرگەنىمىزدە، ارقايسىمىز ءۇشىن ۆيزاعا يران ءسىم-نەن سۇرانىم-حات تالاپ ەتتى. سونىمەن قاتار، بىزگە ساۋالنامادان باسقا كوپتەگەن قاعازداردى تولتىرۋدى ۇسىنادى. ءبىز مينيسترلىكتەن حات اكەلە المايتىندىقتان، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى مامانداندىرىلعان تۋريستىك اگەنتتىكتەردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە كەڭەس بەرەدى. اگەنتتىكتەرگە ءبىز تەك ءوز قۇجاتتارىمىزدى جانە $130-$150 كولەمدە اقشا بەرەمىز. سول كەزدە بىزدەن يران ءسىم-نەن حات تالاپ ەتپەيدى»، - دەپ حابارلادى قازتاگ تىلشىسىنە قر-دا ءوز ءىسىن جاۋىپ جاتقان يراندىق ترەيدەرلەردىڭ ءبىرى.
بيزنەسمەندەر بۇل تۋرالى ايتا وتىرىپ، جاريا ەتكەن مالىمەتتەر ولاردىڭ قازاقستانداعى بيزنەسىن قيىنداتۋى مۇمكىن ەكەنىنە قاۋىپتەنىپ، وزدەرىنىڭ ەسىمدەرىن اتاماۋدى ءوتىندى.
ولاردىڭ ايتۋىنشا، ير-دا قازاقستاندا جۇمىس ىستەۋ نيەتى بار بيزنەسمەندەردىڭ سانى ازايىپ كەلەدى.
«بىزگە رەسەيلىك ۆيزانى راسىمدەپ، استراحان ارقىلى جۇمىس ىستەگەن اناعۇرلىم جەڭىلىرەك، بۇعان قوسا، رەسەيلىك ترەيدەرلەر قازاقستاندىق تاۋارلاردى قازاقستانداعى باعادان دا ارزانعا ساتادى»، دەپ ءمالىم ەتتى ولار.
الماتى. 3 ماۋسىم. قازتاگ – راسۋل رىسمامبەتوۆ. يران بيزنەسمەندەرى قازاقستانعا كىرۋ ءۇشىن ۆيزالاردى الۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا. سونىمەن قاتار، ولار رەسپۋبليكامەن ەكسپورت-يمپورت وپەراتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋدا دا قيىندىقتار بار ەكەنىن مالىمدەپ وتىر.
«قازاقستان - ەكونوميكالىق تارتىمدى ەل، الايدا جەكە تارتىپپەن ۆيزا الۋ وتە قيىن. ءبىز قر ەلشىلىگىنە ۆيزا الۋعا ءوتىنىش بەرگەنىمىزدە، ارقايسىمىز ءۇشىن ۆيزاعا يران ءسىم-نەن سۇرانىم-حات تالاپ ەتتى. سونىمەن قاتار، بىزگە ساۋالنامادان باسقا كوپتەگەن قاعازداردى تولتىرۋدى ۇسىنادى. ءبىز مينيسترلىكتەن حات اكەلە المايتىندىقتان، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى مامانداندىرىلعان تۋريستىك اگەنتتىكتەردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە كەڭەس بەرەدى. اگەنتتىكتەرگە ءبىز تەك ءوز قۇجاتتارىمىزدى جانە $130-$150 كولەمدە اقشا بەرەمىز. سول كەزدە بىزدەن يران ءسىم-نەن حات تالاپ ەتپەيدى»، - دەپ حابارلادى قازتاگ تىلشىسىنە قر-دا ءوز ءىسىن جاۋىپ جاتقان يراندىق ترەيدەرلەردىڭ ءبىرى.
بيزنەسمەندەر بۇل تۋرالى ايتا وتىرىپ، جاريا ەتكەن مالىمەتتەر ولاردىڭ قازاقستانداعى بيزنەسىن قيىنداتۋى مۇمكىن ەكەنىنە قاۋىپتەنىپ، وزدەرىنىڭ ەسىمدەرىن اتاماۋدى ءوتىندى.
ولاردىڭ ايتۋىنشا، ير-دا قازاقستاندا جۇمىس ىستەۋ نيەتى بار بيزنەسمەندەردىڭ سانى ازايىپ كەلەدى.
«بىزگە رەسەيلىك ۆيزانى راسىمدەپ، استراحان ارقىلى جۇمىس ىستەگەن اناعۇرلىم جەڭىلىرەك، بۇعان قوسا، رەسەيلىك ترەيدەرلەر قازاقستاندىق تاۋارلاردى قازاقستانداعى باعادان دا ارزانعا ساتادى»، دەپ ءمالىم ەتتى ولار.
سونداي-اق، ولاردىڭ سوزدەرىنە قاراعاندا، قازاقستاننان كەز-كەلگەن تاۋاردى شىعارۋ ەكپورتتىق ۆاگونداردان باستاپ، قازاقستاندىق ايلاقتارداعى قۋاتتارعا دەيىن، كەز-كەلگەن كولىك قۇرالدارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سالدارىنان كۇردەلى ماسەلەگە اينالىپ وتىر.
«جاقىندا يران بيزنەسمەندەرى الماتىداعى تاۋار بيرجاسىنا باردى، ويتكەنى ولارعا قاجەت تاۋارلاردى ۇيىمداسقان تۇردە ءبىر جەردەن ساتىپ العان ءتيىمدى. بيداي پارتياسىن ساتىپ العان ىسكەرلەر ەكسپورتتىق ۆاگونداردىڭ جوقتىعى سالدارىنان ولاردى شىعارۋ پروبلەماسىنا تاپ بولعان»، - دەپ ءتۇسىندىردى رەسپۋبليكا قوناقتارىنىڭ ءبىرى. ونىڭ ايتۋىنشا، وسىعان بايلانىستى يران دەلەگاتسياسى جاڭا كەلىسىمشارتتاردى جاساۋدان باس تارتقان.
سونىمەن قاتار، يراندىق ىسكەرلەر ءۇشىن قر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن دە قيىندىقتار تۋىنداپ وتىر.
«جاقىندا الماتى اۋەجايىندا تولقۇجات باقىلاۋىندا يراندىق ايەل كاسىپكەرلەردىڭ ءبىرىن باسىنداعى ورامالىن شەشۋگە ماجبۇرلەگەن. ول مۇسىلمان ەكەنىن ايتىپ، ورامالدى شەشە المايتىنىن تۇسىندىرگەن، ال ورامال ونىڭ بەتىن جاۋىپ تۇرماعان. اۋەجاي قىزمەتكەرلەرى بۇعان نازار اۋدارماي، ايتقاندارىن ورىنداۋدى تالاپ ەتكەن».
يراندىق كوممەرسانتتار دا قالاعا كەلگەندە وسىنداي قيىندىقتارعا تاپ بولىپ جاتادى.
«مەن «ۋيۋت» قوناق ءۇيىنىڭ الدىندا تۇرعانمىن، ماعان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جاقىنداپ، قۇجاتتارىمدى كورسەتۋىمدى سۇرادى. مەنىڭ قۇجاتتارىم قوناق ۇيدە بولعاندىقتان، ولاردى پوليتسەيلەرگە كورسەتۋ ءۇشىن نەمەسە قوناق ءۇي اكىمشىسى مەنىڭ سوندا تۇرىپ جاتقانىمدى راستاۋ ءۇشىن قوناق ۇيگە بارۋدى ۇسىندىم. الايدا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى مەنىمەن بارۋدان باس تارتىپ، مەنىڭ زاڭ بۇزۋشىلىعىمدى راسىمدەۋ ءۇشىن پوليتسيا ۋچاسكەسىنە ەرىپ بارۋ كەرەكتىگىمدى ايتتى. قۇجاتتارىمدى تەكسەرمەي مەنى بوساتۋ ءۇشىن $50 تولەۋگە ءماجبۇر بولدىم»، - دەپ ءمالىم ەتتى بيزنەسمەندەردىڭ ءبىرى. ول بۇل وقيعا وسىدان ءۇش اي بۇرىن بولعانىنا قاراماستان، يراننان كەلگەن ونىڭ بيزنەسمەن تانىستارى دا وسىنداي وقيعالارعا ۇشىراپ جۇرگەنىن جەتكىزدى.
«قازاقستان – بىزگە وتە جاقىن مەملەكەت، ءبىزدىڭ حالىقتار كوپتەگەن عاسىرلار بويى ءوزارا ساۋدا جاساسقان. رەسپۋبليكادا ۆيزا الۋ جانە جۇمىس ىستەۋ جاعدايلارى قولايلى بولسا، بىزگە قازاقستانمەن جۇمىس ىستەگەن جەڭىلىرەك بولاتىن ەدى»، - دەپ قورىتىندىلادى يراندىق ىسكەرلەر.
بيىلعى جىلدىڭ ساۋىرىندە يران پرەزيدەنتى ماحمۇد احمادينەجادتىڭ قازاقستانعا ساپارى بارىسىندا قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ سوڭعى التى جىلدا ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى $400 ملن-نان $2 ملرد 100 ملن-عا دەيىن بەس ەسەگە وسكەنىن حابارلادى. ول «بۇل كورسەتكىش الەۋەتتى كورسەتكىشتەن الدەقايدا تومەن» ەكەنىن اتاپ كورسەتتى.
