بۇل بىلتىر بولعان وقيعا ەدى. قارا كۇز ايى. ىلەنىڭ جاعاسىندا "قازاق ەلى" تاريحي سەريالى ءتۇسىرىلۋ ۇستىندە.ءتۇسىرىلىم الاڭى ۇنەمى ابىر-سابىر، قاربالاس، بىراق، بىزدەن اتشاپتىرىمعى اينالا كۇزگى مۇڭلى تىنىشتىقتا بوگىپ تۇرادى; وق جەتەر جەردە ىلە داريا بايسالدى، سابىرلى قالپىنان تانباي اعىپ جاتادى. سالدەن سوڭ، وسى مۇڭلى تىنىشتىقتى اققۋلاردىڭ گəككۋلى ءۇنى تەربەپ قويا بەرەدى. ەرىكسىز مويىنىڭدى بۇرىپ، كوزدەرىڭدى كوگجىلتىم ىلەگە تىگەسىڭ. سول كەزدە عاجاپ كورىنىستىڭ كۋəسى بولاسىڭ: كوز ۇشىندا تولقىنمەن تەربەتىلىپ، اعىسپەن بىرگە ىعىپ بارا جاتقان اققۋلار كورىنەدى. ءبəرىمىز تاماشالاپ قاراپ قالامىز. اق ءتوسىن ايدىنعا ايمالاتىپ، كۇمىس قاناتىن كۇنگە سۇيگىزگەن سىڭقىل ءۇندى ارۋ اققۋلار اينالانى عاجايىپ كۇيگە بولەپ، مەيرامداتقان كۇيى جانىمىزدان ءوتىپ بارا جاتادى. نە كەرەك، كۇن سايىن وسىناۋ كورىكتى كورىنىستىڭ كۋəسى بولىپ ءجۇردىم. كۇن سايىن امان با ەكەن دەپ، سۇلۋ قۇستارىمدى تۇگەلدەۋدى əدەتىمە اينالدىرىم، كۇن سايىن تۋرا 17 اققۋ سانايمىن. ءدىن امان! كۇن سايىن ىلەنىڭ جاعاسىسىنا بارىپ، اققۋلاردىڭ سۋعا شومىلعانىن، تارانىپ، سىلانعانىن تاماشالاۋ كۇندەلىكتى كوز قۋانىشىما، ءرəۋىشتى عانيبەتىمە اينالدى.

اققۋلاردىڭ اماندىعى، سۇرقاي دۇنيەنى سۇلۋلىققا شومىلدىرعانى - كوكتەمسىز كوڭىلگە كəدىمگىدەي مەدەت.

ءبىر كۇنى، كەنەت، دۇڭك-دۇڭك ەتكەن مىلتىق داۋسى ەستىلدى. سۇلۋ دۇنيەنى مىلتىقتىڭ سۇستى ءۇنى كومىپ كەتكەندەي بولدى. سالدەن سوڭ، ىلەنىڭ ۇستىمەن جانتالاسا ۇشقان اققۋلار كورىندى. ۇرەيلەنە، سابالانا ۇشقان ولار əلدەقايدا بەيبەرەكەت ماڭىپ بارا جاتتى. ارادا بىرنەشە كۇن ءوتتى، اققۋلار ورالمادى. جەتىمسىرەگەن ىلە ولىبەتتەنىپ، كوگىس تارتتى.

ارادا كۇندەر سىرعىدى. ءبىر كۇنى ەرتەڭگىلىك كوز ۇشىنان جاسي ۇشقان اقققۋلار توبى كورىندى. قاتارى كəدىمگىدەي سەلدىرەگەن اققۋلار اجالدى ايدىنىنا ءۇنسىز قوندى. وسى ءسəتتى قۇر جىبەرمەي، باياعىداي سىڭقىل قاقپاي، كوڭىلسىز، بۇيىعىڭقى ءۇنسىز جۇزگەن اققۋلاردى وپەراتورلارعا ءتۇسىرتىپ الدىق. (ەگەر "قازاق ەلى" سەريالىن كورگەن بولساڭىز، بۇل بەس اققۋ كادردە بار).

كەلەسى كۇنى وزەن بويىن جاعالاپ، سەرۋەندەپ كەلە جاتىر ەدىم، قاسىما ەسىك پەن توردەي "دجيپ" كولىگى توقتادى. ىشىنەن جاپىرلاپ قابا ساقال ءتورت جىگىت ءتۇستى. ەڭگەزەردەي، قاۋعا ساقالى ءتوسىن جاپقان بىرەۋى تۇسە سالا ىلەگە ءدۇربى سالدى. اياڭداپ قاستارىنا كەلدىم.

- مىنا تۇستان اققۋ كورمەدىڭ بە، - دەپ دۇڭك ەتە قالدى قاۋعا ساقال.

- ونى قايتەسىڭدەر؟ - دەدىم.

- قايتكەنى نەسى، اتامىز!

- قازاق اتاڭ اققۋدى كيەلى قۇس دەپ اتپاعان. تيمەڭدەر، كيەسىنە ۇشىرايسىڭدار، - دەي بەرگەنىم سول ەدى əلگى ۋاھابتار شەك-قارنى اقتارىلا كۇلدى:

- اللاھ قانا كيەلى، - دەدى، كۇلكىسىن دوعارىپ، ءتۇسىن سۋىتقان قابا ساقال، - ءبىز اداسقان اتالارىمىز قۇساپ كورىنگەن جان-جانۋارعا، وت پەن سۋعا تابىنا بەرمەيمىز، - دەدى سوسىن، وزەن جاققا قاراي وشپەندىلىكپەن قاراپ قويىپ. بۇدان كەيىنگى əڭگىمەمىزدىڭ جاراسپاسىن سەزە قويعان مەن كولىكتى اينالىپ كەتتىم. جۇك سالعىشى اشىق ەكەن. قۇداي-اۋ، əلگىنىڭ ىشىندە نە جوق دەيسىڭ! نەشە ءتۇرلى شەتەلدىك مەرگەن مىلتىقتار، اراسىندا اك 74 اۆتوماتى دا قىلتيادى.

- سەندەردى بىرەۋ-مىرەۋ ۇستامايدى ما، - دەدىم تاڭعالعان ۇنمەن.

- كوكەلەر بار عوي،- دەدى ءدۇربىلى قاۋعا ساقال بوس قولىمەن جوعارىنى نۇسقاپ، ءسويتتى دە قاسىنداعى سەرىكتەرىنە "كەتتىك" دەپ بەلگى بەردى. جاپىر-جۇپۇر كولىكتەرىنە مىنگەن قابا ساقالدىلار ء"دۇر" ەتىپ ءجۇرىپ كەتتى. مەن ولاردان ەرتەڭگىلىك ءۇش اققۋ كورگەنىمدى بۇگىپ قالعان ەدىم، امال نەشىك، اڭشىلىق تۇيسىكتەرى سەزدىرتتى مە، قاراقشىلار ءۇش اققۋ ۇشىپ كەتكەن جاققا باعىت الدى. ايتپاقشى، سول كۇنگە دەيىن ون جەتى اققۋدان ءۇش-اق اققۋ امان قالعان-دى. قالعاندارى مىنا قابا ساقال قانىپەزەرلەردىڭ مىلتىعىنا جەم بولىپ ۇلگەرگەن ەدى. ارادا ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىت وتپەي، قاھار شاشقان قارۋلاردىڭ گۇرسىلدەگەن ءۇنى الىستان تالىپ ەستىلىپ جاتتى.

سودان قايتىپ اققۋ كورگەنىمىز جوق. بيىل دا زىم-زيا، سۋ بەتىنەن سىڭار اققۋ تاپپايسىڭ. اققۋ تۇگىلى جوعارى-تومەن سىمپىلداپ ۇشىپ جاتاتىن قاز-ۇيرەك تە ۇشىراسپايدى. Əيتسە دە جاپاندى جاڭعىرىقتىرعان مىلتىق داۋسى ءجيى-ءجيى ەستىلىپ تۇرادى. قۇسى جوق، بازارىنان ايىرىلعان ىلە قۇلازىپ اعىپ جاتادى. ىلە مەن بىرگە سەن دە قۇلازيسىڭ، كولدە دە، كوڭىلدە دە اققۋ جوق...

PS. مىناۋ ولەڭ اققۋلاردىڭ امانىندا دۇنيەگە كەلىپ ەدى. ون جەتى اققۋدان، كوڭىلدەگى گəككۋىڭنەن... قالعان بەلگى وسى عانا...

اققۋلار ءƏنى
استىڭ - جالعان، ءۇستىڭ - جار،
اققۋلار قايدا ۇشتىڭدار؟
قاناتىڭ كۇنگە شاعىلىپ،
ايقارا اق بۇلت قۇشتىڭدار!

اسپانداپ ۇشقان اققۋلار،
اق شىڭدار اسىپ باراسىڭ.
اسپاندا بەينە اق تۋلار،
كوكپەنەن تاپقان جاراسىم!

مەنىڭ دە بار-دى اققۋىم...
انارىن ايعا توسەگەن.
كەۋدەسى كۇمبىر گəككۋ ءۇن،
وت ەرنى جاقۇت، ءتوسى ولەڭ...

Əۋەزدى سازداي سۇڭقىلى،
بارادى ءبىر سəت ۇزىلمەي.
اق كۇمىس قانات سىڭقىلى،
سول جاننىڭ سىڭعىر ۇنىندەي.

اققۋىم سول ءبىر قايدا ەكەن؟
جەتپەدى ەشبىر دەرەگى.
قۇشاعىن كىمگە جايدى ەكەن؟
جاسپەنەن تولىپ زەرەڭى.

اققۋلار ەندى امان بول!
جات مەكەن سەنى كۇتەدى.
لاشىنعا كوكتەن باعام بول!
كۇتەدى بوران تۇتەگى.

كۇتەدى بوران تۇتەگى،
الدىڭنان اسقار قۇز شىعار.
مەرگەندەر وعىن تۇتەدى،
بəلكىم بۇل سوڭعى كۇز شىعار؟

دۇنيە قۇستىڭ ءسۇتى ەدى،
راسىندا سوڭعى كۇز شىعار؟
قاي جەردەن عۇمىر بىتەدى،
تازانىڭ سوڭى ءسىز شىعار؟..

ەرلان تولەۋتاي

Facbook-تەگى پاراقشاسىنان