مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى جولداۋىندا كورسەتىلگەن ءبىرىنشى باسىمدىقتىڭ ءۇشىنشى كەشەندى مىندەتى – ەڭبەك نارىعىن جاڭعىرتۋ. الماتى وبلىسى ەلباسىنىڭ جولداۋىندا ايتىلعان ماسەلەلەرگە ءجىتى ءمان بەرىپ، حالىقتى ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ جانە ازاماتتاردى جاپپاي كاسىپكەرلىككە ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى. ماسەلەن، 2017 جىلدان باستاپ «ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدى جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسى» جۇزەگە اسىرىلا باستادى. باعدارلاما ەڭبەك نارىعىندا سۇرانىسقا يە كاسىپتىك بىلىكتىلىكتى، داعدىلاردى مەڭگەرۋدىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا باعىتتالعان. 2017–2021 جىلدارعا ارنالعان اتالمىش باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى وبلىستاعى 9 اي قورىتىندىسى بويىنشا ناتيجەلى. 

2017 جىلى «ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدى جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسىنىڭ» ءۇش باعىتى بويىنشا 8593, 5 ملن. تەڭگە  ءبولىندى (رب 4031,4 ملن. تەڭگە، جب – 4562, 0 ملن. تەڭگە). اعىمداعى جىلدىڭ 1-قازانىنا 5607, 2 ملن. تەڭگە يگەرىلدى (جىلدىق جوسپارعا 65,2%).

باعدارلاما اياسىندا ەڭبەك نارىعىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىمى بار كادرلاردى دايارلاۋعا، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس دۋالدى وقىتۋدى قولدانا وتىرىپ، قىسقامەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋدان وتۋگە مۇمكىندىك بەرىلەدى. تەگىن كاسىپتىك وقىتۋمەن مەكتەپتەردىڭ تۇلەكتەرى، ۇبت تاپسىرا الماعان، وقۋ ورىندارىنا تۇسپەگەندەر، ورتا جاستاعى ادامدار قامتىلاتىن بولادى. قىسقامەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋدىڭ قاتىسۋشىلارى 29 جاسقا دەيىنگى جاستاعى جاستار مەن جۇمىسسىزدار جانە ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار.

باعدارلامانىڭ ءبىرىنشى باعىتى شەڭبەرىندە 8350 ادامعا كاسىپتىك وقىتۋعا 1572,5 ملن. تەڭگە ءبولىندى. ونىڭ ىشىندە:

1) تەگىن كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋمەن ورتا جاستاعى (15-24 جاستاعى) جاستار قاتارىنان 1535 ادامدى وقىتۋعا – 308,4 ملن. تەڭگە;

2) ەڭبەك نارىعىنداعى قاجەتتى ماماندىقتارعا جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ سۇرانىسى بويىنشا قىسقامەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋعا 6815 ادامعا – 1264,1 ملن. تەڭگە جۇمسالماق.

اعىمداعى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان 1535 ادام تەگىن كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ بويىنشا وقۋعا جىبەرىلدى. ولار قازىرگى تاڭدا قالاعان ماماندىقتارى بويىنشا ءبىلىم الۋدا.

جىل باسىنان بەرى قىسقامەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋمەن 6803 ادام قامتىلدى. وقۋىن اياقتاعان 3588 ازاماتتىڭ 2930-ى (81,7 %) تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى. بۇل وبلىستاعى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىنىڭ ازايۋىنا ءبىرشاما ىقپال ەتۋدە.

بيىل وبلىستىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسە وتىرىپ وڭىردەگى كاسىپورىنداردىڭ وقىتۋ ورتالىقتارىندا قىسقامەرزىمدىك وقىتۋ ۇيىمداستىرىلۋدا. بارلىعى 5 وقىتۋ ورتالىعى انىقتالدى. (تاتەك، «قاينار اكب»، كناۋف گيپس قاپشاعاي، «بايسەركە اگرو»، «بايتۇرعانوۆا» جك). اتالعان 3 ورتالىقتا بارلىعى 154 ادام قاجەتتى ماماندىقتار بويىنشا وقۋىن جالعاستىرىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە كەربۇلاق اۋدانى مەن تالدىقورعان قالاسىنان «تاتەك» اق-نا ەلەكتريك ماماندىعى بويىنشا 22 ادام جانە «قاينار اكب» جەكە شارۋا سەرىكتىگىندە اككۋمۋلياتورششيك ماماندىعى بويىنشا 6 ادام، اقسۋ، الاكول، قاراتال، كەربۇلاق اۋداندارى مەن تالدىقورعان قالاسىنان «بايتۇرعانوۆا» جك-نە ۆيزاجيست، شاشتاراز جانە تاعى دا باسقا ماماندىقتار بويىنشا 111 ادام، ال «بايسەركە اگرو» جشس-دە ۆەتەرينار ماماندىعىن 15 ادام يگەرۋدە.

باعدارلامانىڭ ەكىنشى باعىتى شەڭبەرىندە جاپپاي كاسىپكەرلىككە جاعداي جاسالاتىن بولادى. اتالعان باعىتقا 2017 جىلى 1920 ادامدى جۇمىسپەن قامتۋ جوسپارلانىپ، ولارعا 5321,7 ملن. تەڭگە ءبولىندى. قازىرگى تاڭدا شاعىن نەسيە بەرۋ جۇمىستارى باستالدى. بۇگىندە 788 ادامنىڭ جالپى سوماسى 3543,9 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن قۇجاتتارى ماقۇلدانىپ، 738 ادامعا 3313,7 ملن. تەڭگە شاعىن نەسيە بەرىلدى. ونىڭ ىشىندە «اۋىلشارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى» اق ارقىلى 552 ادامعا جالپى سوماسى 2019,3 ملن. تەڭگە، «اگرارلىق نەسيە كورپوراتسياسى» اق ارقىلى 186 ادامنىڭ جالپى سوماسى 1294,4 ملن. تەڭگە. شاعىن نەسيەنى كەپىلدەندىرۋگە 402,5 ملن. تەڭگە ءبولىندى (اۋىلدىق جەرلەردە – 335,3 ملن. تەڭگەنى قۇراسا، قالالى جەردە 67,2 ملن. تەڭگە).

اۋىل تۇرعىندارىنىڭ جوبالارىن كەپىلدەندىرۋ جۇمىستارى ءوز ناتيجەسىن بەرىپ كەلەدى. بۇگىنگى كۇنگە جالپى سوماسى 44,4 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن 10 جوبا ماقۇلدانىپ، 31, 4 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن 7 جوبانىڭ جۇمىستارىنا كەپىلدەندىرۋ قاراجاتى بەرىلدى.              تالدىقورعان جانە تەكەلى قالالارى بويىنشا «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى اق-مەن 892,2 ملن. تەڭگەگە جانە سايكەسىنشە 67, 2 ملن. تەڭگە كەلىسىمشارتقا قول قويىلدى.

«كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ «دامۋ» قورى اق مەن  ەكىنشى   دەڭگەيلى       5 بانكتەر («سبەربانك» اق – 400,2 ملن. تەڭگە، «نۇربانك» اق – 300,0 ملن. تەڭگە، «بانك تسەنتر كرەديت» اق – 100,0 ملن. تەڭگە، «قازاقستان حالىق بانك» اق –100 ملن. تەڭگە، «فورتە بانك» اق – 160,0 ملن. تەڭگە) اراسىندا كەلىسىمشارتتارعا قول قويىلىپ، قاراجات ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ ەسەپشوتتارىنا اۋدارىلدى. قالعان 490,0 ملن. تەڭگەنى «سبەربانك» اق-ى مەن «فورتە بانك» اق-نا ءبولىپ بەرۋ جوسپارلانۋدا. قازىرگى تاڭدا 72, 5 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن 6 جوبا ماقۇلدانىپ، «سبەربانك» اق ارقىلى تالدىقورعان قالاسىنان جالپى سوماسى 18,0 ملن. تەڭگەنى قۇرايتىن 1 جوباعا شاعىن نەسيە بەرىلدى.

«باستاۋ بيزنەس» جوباسى بويىنشا پيلوتتىق رەجيمدە 7 اۋداندا كاسىپكەرلىك نەگىزدەرىنە وقىتۋ جۇرگىزىلۋدە. كاسىپكەرلىك نەگىزدەرىنە 1326 ادام وقىتىلىپ، 991 ادام وقۋىن اياقتاپ، سەرتيفيكاتتار الىپ شىقتى. ونىڭ ىشىندە 166 ادام شاعىن نەسيە الدى. شاعىن نەسيە العان ادامدار 562 جۇمىس ورىندارىن قۇردى.

باعدارلامانىڭ ءۇشىنشى باعىتى شەڭبەرىندە 1699,2 ملن. تەڭگە ءبولىندى. اتالعان باعىت شەڭبەرىندە قوعامدىق جۇمىس ورىندارىنا – 8382 ادام، الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىن – 1161 ادام (100,5%), جاستار پراكتيكاسىنا – 1355 (109,9%) تۇلەك جىبەرىلدى.

سونىمەن قاتار، باعدارلامانىڭ ءۇشىنشى باعىتى شەڭبەرىندە جۇمىس كۇشى تاپشى وڭىرلەردى جۇمىس كۇشىمەن قامتاماسىز ەتۋ، وڭىرلەردەگى ديسپروپورتسيا مەن دەموگرافيالىق تەڭگەرىمسىزدىكتى جويۋ ماقساتىندا ءوز ەركىمەن قونىس اۋدارۋعا جاردەمدەسۋ ەسەبىنەن ەڭبەك رەسۋرستارىنىڭ اۋماقتىق ۇتقىرلىعى ىنتالاندىرىلادى. باعدارلاماعا قاتىسۋشىلاردى ەرىكتى تۇردە قونىستاندىرۋ جۇمىس كۇشى كوپ وبلىستاردان  جۇمىس كۇشى تاپشى وبلىستارعا جۇزەگە اسىرىلادى. الماتى، جامبىل، ماڭعىستاۋ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارى كەيىنگى 10 جىلدا وبلىستاعى حالىق سانى جىل سايىن 2 %-عا ارتىق وسەتىن نەمەسە حالقىنىڭ تىعىزدىعى شارشى مەترگە 6,4 ارتىق ادامدى قۇرايتىن شىعۋ وڭىرلەرى دەپ ايقىندالعان.

وسىعان بايلانىستى، 2017 جىلدىڭ 10-11 شىلدە كۇندەرى ەڭبەكشىقازاق جانە ىلە اۋداندارىندا، 28-29 تامىز كۇندەرى تالدىقورعان قالاسىندا سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، شىعىس قازاقستان جانە پاۆلودار وبلىستارىنىڭ جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ قاتىسۋىمەن وڭىرارالىق بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ جارمەڭكەسى وتكىزىلدى. اتالعان جارمەڭكەگە 1053 ادام قاتىستى. ناتيجەسىندە بارلىعى 302 ادام سولتۇستىك-شىعىس وڭىرلەرىنە قونىس اۋدارۋعا نيەت ءبىلدىردى. ونىڭ ىشىندە پاۆلودار وبلىسىنا – 207 ادام، شىعىس قازاقستان  وبلىسىنا – 69, قوستاناي وبلىسىنا – 4, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا – 22.

2017 جىلدىڭ باسىنان وبلىس بويىنشا جالپى قۇرامى 342 ادامنان تۇراتىن 98 وتباسى بۇگىنگى كۇندە ەرىكتى تۇردە قونىس اۋدارىپ ۇلگەردى. 34 شاڭىراقتاعى 158 ادام  سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا،      5 وتباسىنان 19 ادام پاۆلودار وبلىسىنا، قوستاناي وبلىسىنا          3 وتباسىنان 11 جان جانە 56 وتباسىنىڭ 154 جانى شىعىس قازاقستان وبلىسىنا قونىس اۋداردى. بۇگىندە جوعارى اتالعان وتباسىلاردىڭ جۇمىسقا قابىلەتتى 70 وتباسى مۇشەلەرى جۇمىسپەن قامتىلدى (قوستاناي وبلىسىندا – 3 وتباسى (3 ادام), سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا – 34 وتباسى (14 ادام), پاۆلودار وبلىسىندا – 5 وتباسى  (5 ادام), شىعىس قازاقستان وبلىسىندا – 56 وتباسى (48 ادام).

بۇگىنگى كۇنى جوسپارعا سايكەس مەرزىمدە اتقارىلعان قالا، اۋدان، اۋىلدىق وكرۋگتەردەگى جۇمىستىڭ ناتيجەسى كوپشىلىكتى قۋانتۋدا. وعان قاراپايىم حالىقتىڭ ايتقان العىستارى دالەل. الداعى ۋاقىتتا جەمىستى جۇمىس جاساپ، جوعارىدا اتالعان كورسەتكىشتەر دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، وبلىستاعى جۇمىسسىزدار سانىنىڭ ازايۋىنا بارىنشا ۇلەس قوساتىن بولامىز.

زايدا ءىلىمجانوۆا، وبلىستىق جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ باسشىسى

Abai.kz