قازاقستاندا جاڭا ساياسي پارتيا قۇرىلماقشى. پارتيا «الاش» حالىقتىق سوتسيالدى-دەموكراتيالىق پارتياسى دەپ اتالادى ەكەن. ونى قۇراتىن جىگىت – سىرىم ءابدىراحمانوۆ. تانىمال بلوگەر. بيلىكتىڭ مونوپوليست پارتياسى اتانىپ ۇلگەرگەن «نۇر وتاننىڭ» ەكس-مۇشەسى. وتكەندە عانا جارياعا جار سالىپ، «مەن نۇر وتاننان» كەتتىم دەگەندە، تاۋەلسىزدىكتىڭ 27-جىلىندا «نۇر وتاننان» وسقىرىنىپ كەتكەن وسى جالعىز ساكەڭ شىعار دەپ ەدىك. سويتسەك، ساكەڭ پارتيا قۇرماقشى ەكەن.

ول جايلى ورىس اقپاراتى وراشولاق ويلارىن، سال-قۇلاش ساياساتىن كىرىستىرىپ، «قازاقستاننىڭ بولاشاق پرەزيدەنتى ءۇشىن ساياسي جوبالار ازىرلەنىپ جاتىر» دەدى. ءسويتىپ، ءابدىراحمانوۆتىڭ ءالى قۇرىلماعان پارتياسى جايلى پرو-كرەملدىك پروپوگاندا "شەبەرلەرى" شيماي-شاتپاق بىردەڭە جازعان بولدى.

ءسوز جۇزىندە بار، بىراق ءالى رەسمي تىركەلمەگەن حسدپ جايلى قازاق قوعامىندا دا قىزۋ پىكىر-تالاس ءجۇرىپ جاتىر. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى مەن قوعام قايراتكەرلەرى، ساياساتكەرلەر مەن ساياساتتانۋشىلار  ءابدراحمانوۆتىڭ پارتياسى جايلى ءارتۇرلى پىكىردە. ءبىرى، قولداپ جاتسا، ەندى ءبىرى كەرىسىنشە، ءابدىراحمانوۆ «اقوردانىڭ جوباسى» دەگەنگە كەلتىرۋدە.

كىمدىكى دۇرىس، كىمدىكى بۇرىستىعىن بولاشاق كورسەتە جاتار، دەگەنمەن، جۇرت جاتا كەپ ءسوز ەتكەن ماسەلە - بولاشاق پارت-پرەدسەداتەل سىرىم ءابدىراحمانوۆتىڭ ساياساتكەر ءامىرجان قوسانوۆ، ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم مەن «دات» گازەتىنىڭ باس وقىرمانى، اعا جۋرناليست ەرمۇرات باپي مىرزالاردى سوزبەن تۇيرەپ وتكەندىگى بولدى.

ءامىرجان قوسانوۆتى دا، ايدوس سارىمدى دا، ەرمۇرات ءباپيدى دە مىنا جۇرتقا تانىستىرىپ جاتۋدىڭ ءوزى ورىنسىز.

سىرەكەڭ بۇل ازاماتتارعا نەگە شۇيلىكتى؟ قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىندە ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىن، ونىسى اقورداعا جاقپاي قالىپ، قيت ەتسە قۋدالانىپ، سوتقا سۇيرەلەتىن سۇراپىل «دات»  گازەتىنىڭ سول ءبىر سانىندا نە ايتىلدى؟

اۋەلى سىرىم ءابدىراحمانوۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالارىنا ءبىر توقتالا كەتەيىك. سىرىم ءابدىراحمانوۆ ءامىرجان قوسانوۆ پەن ەرمۇرات باپي جايلى بىلاي دەپ جازدى:

«بيلىكتىڭ جوباسى دەپ "وسدپ"-مەن قوسانوۆتى ايت»!

«دوسى ەرمۇرات ءباپيدىڭ 11 قاڭتاردا شىققان "دات" باسىلىمىندا "الاش" حالىقتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ بيلىكتىڭ جوباسىمەن قۇرىلىپ جاتقاندىعى تۋرالى كوپىرگەن "وسدپ" پارتياسىنىڭ سەركەسى ءامىرجان قوسانوۆتىڭ ءوزى بيلىكتىڭ جوباسى ەكەنىن ۇمىتقان بولار!

جارماxان تۇياقبايمەن اۋىز جالاسقان ءامىرجان قوسانوۆقا مۇمكىن "وسدپ"-نىڭ قالاي قۇرىلعانىن ەسىنە سالۋ كەرەك شىعار؟!

ەلدىڭ بۇلىڭعىر بولاشاعىنا كونە الماي، "الاش" ۇرانىن كوتەرگەن جاستاردى جاۋ قىلىپ العان وزدەرى! ايتىلعان ءسوز، اتىلعان وققا تەڭ! ەسىنە مۇزداتىپ سالىپ بەرەيىك!

2004 جىلى، ءامىرجان قوسانوۆتىڭ قازىرگى كۋراتورى جانە سول كەزدەگى قازاقستاننىڭ پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ سپيكەرى، ءارى "وتان" پارتياسىنىڭ بىردەن ءبىر باسشىسى جارماxان تۇياقباي ءباسپاسوز ماجىلىسكە شىعىپ، وپپوزيتسياعا كەتەتىنىن مالىمدەدى! ەڭ باستى قىزىعى - جارماxان تۇياقبايدىڭ مالىمدەمەسىن ۇكىمەتكە قاراستى "حابار" ۇلتتىق ارناسى كەشكى جاڭالىقتاردان اشىقتان اشىق كورسەتتى!

ءاي، ءامىرجان، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنەن بۇيرىق بولماسا وپپوزيتسيانى "حابار" قاي ۋاقىتتا كورسەتكەن ەدى؟ ول ءبىر!

ءامىرجان قوسانوۆپەن قوسا "وسدپ" پارتياسىنىڭ بيلىكتىڭ قۋىرشاعى ەكەنى ونىڭ بىردەن تىركەۋدەن وتكەنى!

"وسدپ"-نىڭ قۇرىلۋىنىڭ الدىندا جارماxان تۇياقباي ەلباسىمەن كەزدەسىپ، 2006 جىلدىڭ 10 قىركۇيەگىندە قۇرىلتاي سەزىن وتكىزە سالىسىمەن 3 ايدىڭ ىشىندە، ياعني جاڭا 2007 جىلدىڭ 25 قاڭتارىندا تىركەۋدەن ءوتتى!

ال "الاش" پارتياسىنىڭ قۇرىلۋىنا تۇرتكى بولعان حالىقارالىق جەمقورلىققا قارسى بيۋروسىن تىركەتە الماي جۇرگەنىمىزگە جارتى جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى! سونىڭ وزىندە، بيلىكتىڭ قۋىرشاعى قوسانوۆ ءبىزدى بيلىكتىڭ جوباسى دەپ مۇرتىنان جارىلىپ وتىر!

مىنەكەي اعايىن، دوس، باۋىرلار! بيلىكتىڭ ناعىز جوباسى دەپ "وسدپ"-مەن قوسانوۆتى ايت!»

ال سىرىم ءابدىراحمانوۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى الگى پىكىرىنە ساياساتكەر ءامىرجان قوسانوۆ تا جاۋاپ قاتىپ، ءۇشبۋ حات جولدادى.

 نەگە «نۇر وتاندى» دەباتقا شاقىرمايسىز؟

«ءسىزدى تانىمايدى ەكەنمىن. بىراق بىرنەشە كۇن بويىنا وسى فب-دا ءسىزدىڭ ماعان قاتىستى سىني پىكىرىڭىز تالقىلانىپ جاتىر. سوندىقتان ءوز پىكىرىمدى بىلدىرەيىن.

باۋىرىم! مەن 20 جىل وپپوزيتسيادا جۇرگەن قازاقپىن. وسى ۋاقىت ىشىندە ەشقاشان دا بيلىكتىڭ جوباسى بوپ كورمەپپىن.

سونى بىلگەيسىز! جسدپ-دا دا ءجۇرىپ تە حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەگەنىمدى ءسىز بايقاماساڭىز، ەل بىلەدى. ال 2012-جىلدان بەرى مەن ول پارتيانىڭ باسشىلىعىندا جوقپىن.

وزىڭىزگە ايتارىم مىناۋ:

جانە ول تۋرالى مەن ءوزىڭىز قارالاپ وتىرعان "دات" گازەتىنە بەرگەن سۇقباتىمدا ايتتىم.

بىرىنشىدەن، مەن پارتيالاردىڭ كوپ بولعانىن قالايمىن. سوندىقتان دا شىنىمەن دە حالىقتىڭ، ۇلتتىڭ جوعىن جوقتايتىن، بيلىكتىڭ كوزىن شۇقىپ تۇرىپ، سىن ايتا الاتىن ۇيىم قۇراتىن ويىڭىز بولسا، ىسكە ءسات. ونداي ۇيىم بولسا، ءوزىم دە قولداۋعا دايىنمىن. بىراق ءسىزدىڭ ەلباسىن ماقتاپ جازۋىڭىزعا قاراعاندا، مەن ونداي وپپوزيتسيالىق پوتەنتسيال بايقاپ وتىرعان جوقپىن. قاتەلەسسەم، تۇزەتەرسىز. ال ەگەر دە ول بيلىكتى سىلاپ-سيپاپ قانا تىرلىك جاسايتىن جانە بيلىككە نارازى قاۋىمنىڭ ءبىر بولىگىن وزىنە تارتۋ ءۇشىن عانا قۇرىلاتىن پارتيا بولسا، ارينە، مەن ونداي جوبانى سىنايمىن، اشكەرەلەيمىن.

ەكىنشىدەن، قوعامدىق ومىرگە بەلسەندى ارالاسۋدى وسى ۋاقىت بويىنا دەموكراتيالىق كۇشتەر قاتارىندا كەلە جاتقان ازاماتتاردى قارالاۋدان باستاماعان ءجون، ءبىر ساتتە قولداۋشىلاردىڭ ءبىراز بولىگىنەن ايىرىلىپ قالاسىز. جانە دە مادەنيەتتى ادامعا «كوپىرگەن»، «اۋىز جالاسقان»، «جاۋ قىلىپ العان»، «بيلىكتىڭ قۋىرشاعى» دەگەن اسىرە سوزدەر كەلىڭكىرەمەيتىن سياقتى.

«قوسانوۆتىڭ كۋراتورى» دەپ، مەنى كەمسىتكىڭىز كەلىپتى. مەنىڭ كۋراتورىم – كوزى ءتىرى انام مەن ماعان وسى جىلدار بويىنا قولداۋ كورسەتىپ كەلە جاتقان حالقىم!

«ءاي، ءامىرجان!»، - دەپ مەن سەكىلدى ءوزىڭىزدەن جاسى ۇلكەن ادامعا اكىرەڭدەۋ دە بولاشاق پارتيا ليدەرىنە عانا ەمەس، كورگەندى دە ادەپتى قازاق بالاسىنا جاراسا قويماس.

حالىقتىڭ سەنىمىنە تەك قانا حالىقشىل باعدارلاما مەن ناقتى ىستەر ارقىلى يە بولۋعا بولادى. ءبىزدى سىنايتىندار ءسىزسىز دە جەتەدى.

ۇشىنشىدەن، بۇرىن دا بيلىك ساناتتا بار وپپوزيتسيالىق پارتيالارعا قارسى ءارتۇرلى قۇيتىرقىلىقتار جاساعان. ماسەلەن، سول پارتيالاردىڭ اتىنا ۇقساس ۇيىمدار تىركەپ، جۇرتتىڭ باسىن قاتىرعان. ءسىز دە وندايدان اۋلاق بولىڭىز. قازىر، جاقسى ما، جامان با، جسدپ پارتياسى بار، ەندى وعان ۇقساس اتپەن حسدپ پارتياسىن قۇرۋ سونداي جوبا ەمەس پە دەگەن وي دا جوق ەمەس. سوندىقتان جاڭا پارتيا قۇرساڭىز، مۇلدەم جاڭا، ەشكىمدىكىنە ۇقسامايتىن اتاۋ تابىڭىز، قۇدايعا شۇكىر، قازاق ءتىلى باي، ونداي اتاۋلار بارشىلىق.

باسقا نە ايتايىن؟

مەنىمەن دەباتقا شىعامىن دەپسىز. ول دا دۇرىس بولار. بىراق، جاقسىلاپ ويلانىڭىز. ول ماعان كەرەك ەمەس، سىزگە كەرەك پە؟ تالاپتانىپ جاتقان سىزگە كەسىرىم ءتيىپ كەتپەسىن دەپ مەن دە الاڭداپ وتىرمىن. وپپوزيتسيالىق ويىڭىز بولسا، نەگە بيلىك پارتياسى «نۇر وتاندى»، ونىڭ باسشىسى نازارباەۆتى دەباتقا شاقىرمايسىز؟».

بۇل - ءامىرجان قوسانوۆ پەن سىرىم ءابدىراحمانوۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءسوز تارتىسى. وسى ەكى پىكىردى قولپاشتاي الا جونەلگەن كوپتىڭ اۋزىنداعى پىكىر ءسوز ءورشي بەرگەن سوڭ، ءبىز ءامىرجان قوسانوۆ پەن سىرىم ابدىراحمانوۆقا حابارلاسىپ، ءبىر-ءبىر اۋىز پىكىر سۇرادىق.

سىرىم ءابدىراحمانوۆ:

- ماسەلەنىڭ توقەتەرى بىلاي. ەرمۇرات باپي اعامىزدىڭ "دات" باسىلىمىنا بەرگەن كولەمدى سۇحباتىمەن بىرگە گازەتتىڭ سول نومىرىندە ءامىرجان قوسانوۆتىڭ دا ماتەريالى باسىلىپتى. ونى مەن بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن عانا كوردىم. تارتىستى ءامىرجان اعامىزدىڭ ءوزى باستاپ كەتتى! وندا، «جاڭادان قۇرىلىپ جاتقان «الاش» حالىقتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى اقوردانىڭ جوباسى» دەگەن سىڭايداعى ايىپ تاعىلدى. اۋەلدە، ءمان بەرگەن جوقپىن. كەيىن، جىگىتتەر حابارلاسىپ، «بۇل قالاي» دەگەن سوڭ، مەن ءوز پىكىرىمدى جازدىم. مۇمكىن ارتىقتاۋ كەتكەن دە شىعارمىن. دەگەنمەن، مىنا ءبىر ماسەلەنى ايتقاندى ءجون دەپ ەسەپتەيمىن.

نۇرەكە، مەن "نۇر وتان" پارتياسىنان ءوز ەركىممەن شىعىپ، ەلدىڭ بولاشاعىنا نەمقۇرايلى قاراي المايتىن جاستارمەن بىرىگىپ، پارتيا قۇرىپ، ەلىمىزدىڭ ساياسي-قوعامدىق ومىرىنە ارالاسىپ جاتساق، نەگە ءبىز مىندەتتى تۇردە اقوردانىڭ نەمەسە باسقا بىرەۋدىڭ جوباسى بولۋىمىز كەرەك؟! مەن "نۇر وتاننان" شىعىپ، وسى باستامانى ىسكە اسىرا باستاعاننان كەيىن-اق، قۇل-مۇحاممەد تە، ءابدىرايموۆ تا، قوعام دا وياندى. ءتۇرلى شارالار وتكىزىپ، كەشە وزدەرىڭىز كورگەندەي بيلىك بەيرەسمي كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ، بەلسەندى جۇمىس رەجيمىنە كوشە باستادى. دەمەك، ول باسەكەلەستىكتىڭ جوقتىعىن بىلدىرەدى جانە ءبىز ونى تۋدىرۋىمىز قاجەت. حالىقتىڭ وعان ابدەن كوزى جەتتى. سەبەبى، ساياسي باسەكەلەستىك بولسا، xالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنىڭ شەشىلۋىنە ناقتى شەشىمدەر قابىلدانار ەدى. مۇنايى تاسىعان ەلدە جانار-جاعارمايدىڭ تاپشى بولۋى، كومىر كەنى قىرۋار قازاقستاندا كومىردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى نە دەگەن ماسقارا؟! شاحتاداعى كەنشىلەردىڭ جاعدايى ول بار. قىتايدىڭ 51 كومپانياسىن ەلگە اكەلمەكشى، ول تاعى بار. حالىقتىڭ اقشاسى تالان-تاراجعا ءتۇسىپ، جەمقورلىق ورشۋدە. اۋىلداعى قازاق امالسىزدىڭ  كۇنىن كەشۋدە. وسى سەكىلدى قىرۋار پروبلەمالىق ماسەلەلەر كوپ. سوندىقتان، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرلىعىنا قاۋىپ ءتونىپ تۇرعان سوڭ، ءبىز "الاش" ۇرانىمەن باس كوتەرۋگە بەل بۋدىق. ءبىز جاستار پارتياسى، «الاش» پارتياسى بۇگىنگى قازاقستاننىڭ ساياسي-قوعامدىق ومىرىنە بەلسەنە ارالاسۋىمىز كەرەك. ونسىز بولمايدى.

ءبىزدىڭ «الاش» بۇگىنگى «الاش». ءبىز تاۋەلسىزدىگىمىزدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جۇمىس جاسايمىز. مەن، بۇرىن جالعىز سىرىم ەدىم. قازىر مەنىڭ جانىمدا، پارتيانىڭ قۇرىلىمىندا ونىڭ جارعىسىن ازىرلەپ جۇمىستار جاساپ جۇرگەن جۇزدەگەن ادام بار. ءبىز وسى باعىتتا جۇمىس جاسايمىز.

نۇرەكە، مىناعان نازار اۋدارساڭىز، مەن قازاقستاندا ساياسي پارتيالاردىڭ نەعۇرلىم كوپ بولعانىن قولدايمىن. وسىنى كوپتى كورگەن، قوعامدا جۇرگەن ازاماتتارىمىز دا ءبىرىنشى ساپتا قولداۋى قاجەت. مەيلى، 50-100 پارتيا بولسىن. كوپتىك ەتپەيدى. تەك، ارقايسىسى ناقتى جۇمىس جاساسىن.

مەن، ءامىرجان قوسانوۆقا دا، ايدوس سارىمعا دا، ەرمۇرات باپيگە دە سىن ايتقانىممەن ولاردى بۇگىنگى ينتەلەگەنتسيا، قازاقتىڭ بەتكە شىعار قايماقتارى دەگەن پوزيتسيادان اينىعان جوقپىن. تەك، ۇلتتىق مۇددەدە جۇمىلا جۇمىس ىستەۋ قاجەتتىگىن ايتپاقپىن.

ءبىز سەكىلدى، جاستار پارتيا قۇرىپ، قادام جاساپ جاتسا، ءامىرجان، ايدوس، ەرمۇرات اعالارىمىز قول-اياققا كىسەن سالماي، قايتا قولداۋ ءبىلدىرۋى كەرەك. ءتىپتى، بىرىگىپ جۇمىس جاساۋعا دا دايىنمىن. وسى -  مەنىڭ پىكىرىم!

سىرىم ءابدىراحمانوۆتان كەيىن ءامىرجان قوسانوۆقا حابارلاسىپ ەدىك، ول كىسى جوعارىداعى ءوز پىكىرىنە الىپ-قوسارى جوقتىعىن ايتتى دا:

«مەن نە ايتامىن، حالىقتىق، ۇلتتىق مۇددەگە جۇمىس جاسايتىن كەز كەلگەن جاستى قولدايمىن. نۇرگەلدىجان، ەرتەڭ سەن دە پارتيا قۇرامىن دەسەڭ، مەن سەنى دە قولدايمىن. مەن ءوز پىكىرىمدى جازدىم، جاريالادىم. ونى قايتا-قايتا ايتا بەرگەن دە دۇرىس ەمەس قوي.  ارى قاراي، بۇل داۋدى قوزدىرعىم جوق. دۇرىس، جۇمىس جاساسىن، ىستەسىن. ءبارىن ۋاقىتىندا كورە جاتارمىز»، - دەپ ءسوزىن قىسقا قايىردى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz