قازاقستاندا سوڭعى ءتورت جىلدان بەرى جەكەشەلەندىرۋدىڭ ەكىنشى كەزەڭى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. سودان نە ۇتتىق، نە ۇتىلدىق دەگەندى ءماجىلىس دەپۋتاتى ايقىن قوڭىروۆ ايشىقتاپ بەرىپ، پرەمەر-ءمينيستردىڭ الدىنا جايىپ سالدى. 

وسى جىلداردا 600-دەن ارتىق نىسان ساتىلىپتى. بىراق سودان الىنعان ەكونوميكالىق تيىمدىلىك جوقتىڭ قاسى ەكەن. ويتكەنى:

1. بارلىق نىساننىڭ باعاسى 256 ملرد. تەڭگە بولعان. بۇل رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت كىرىسىنىڭ 1 پايىزىنا دا جەتپەيدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل سومادان جەكەشەلەندىرۋدى دايىنداعاندار مەن وتكىزگەندەردىڭ قوماقتى شىعىنان الىپ تاستاساق، ساتۋدان تۇسكەن تابىس سان سوقتىرادى.

2. ساتىلعان نىسانداردىڭ 54 پايىزى الەۋمەتتىك باعىتتاعى نىساندار (دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم جانە ت.س.س.). بۇلار جەكەمەنشىك سەكتوردان ەكونوميكالىق تيىمدىلىك تۇسىرمەيدى، تەك وزدەرىنىڭ شىعىندارىن جابۋ جانە پايدا تابۋ ءۇشىن ولار قىزمەتتەرىنىڭ تاريفتەرىن كوتەرىپ جىبەرەرى حاق. سونداي-اق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ قىزمەت كورسەتۋ نىساندارى دا كوپ ساتىلعان. بۇل دا باسەكەلەستىك ورتانى ارتتىرا المايدى، تەك وزدەرى عانا قىزمەت كورسەتىپ، تاريفتەرىن كوتەرمەسە تۇسىرمەيدى.

3. جەكەشەلەندىرۋ فوند رىنوگىن ارتتىرۋعا پايدا تيگىزگەن جوق، ويتكەنى ساتىلعان 114 حولدينگتىڭ 29 عانا اۋكتسيوندا العاشقى باعاسىنان اسا العان. قالعان 75 پايىزى (85 نىسان) العاشقى باعاسىنان ارزانداتىلىپ، ءوز باعاسىنان الدەقايدا ارزانعا كەتتى.

4. جەكەشەلەندىرۋگە شىعارىلعان بارلىق نىسانداردى ساتۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ەسكەرمەي، ارتىنان ويلانىپ 321 نىساننىڭ ساتىلۋى توقتاتىلدى. بۇل جەكەشەلەندىرۋگە دايىندىقتىڭ تومەن بولعانىن كورسەتتى. ايتەۋىر ساتۋ كەرەك ەكەن دەپ ءبارىن تىزىمگە قوسا بەرگەن.

5. جەكەشەلەندىرسەك بولدى، ينۆەستيتسيا اعىلادى دەگەن دامە ايدالادا قالدى. قازىر جەكەشەلەندىرىلگەن نىساندارداعى ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك تومەندەمەسە ارتقان جوق. مەملەكەتتىڭ قاتىسىن قاي سالادا تومەندەتۋ كەرەكتىگىن دە ەشكىم انىقتاپ، زەردەلەپ كورگەن ەمەس.

مىنە، وسىنىڭ ءبارى جەكەشەلەندىرۋدىڭ تىم اسىعىس جۇرگىزىلىپ، ايتەۋىر كوماندا بولعان سوڭ ورىنداۋ كەرەك دەپ شەنەۋنىكتەردىڭ ەشتەڭەنى ەكشەمەگەنىن كورسەتەدى. ونىڭ ۇستىنە «قازاقينۆەست»، قازاقتۋريزم» دەگەن تاعى دا اسا ءىرى ۇلتتىق كومپانيالار قۇرىلدى. وسىنىڭ ءوزى مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاعا ارالاسۋىن كوبەيتە تۇسپەسە ازايتپاي وتىرعاندىعىنىڭ كورىنىسى.

وسى ماسەلەلەردى ەسكەرە كەلىپ، ايقىن قوڭىروۆ باستاعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارى جەكەشەلەندىرۋدى قازىرگىدەي جۇرگىزۋدى توقتاتىپ، ودان دا مەملەكەتتىك اكتيۆتەردى باسقارۋدىڭ جەتىلدىرىلگەن تۇجىرىمىن جاساۋ كەرەكتىگىن ۇسىنىپ وتىر.

س.ەلەۋ، ساراپشى

Abai.kz