بۇگىن كاسپي ماڭى مەملەكەتتەرىنىڭ بەسىنشى سامميتىندە بەس ەلدىڭ باسشىسى كاسپي تەڭىزىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسياعا قول قويدى، - دەپ حابارلايدى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى اقورداعى سىلتەمە جاساپ.

مەملەكەتتەر باسشىلارىن قارسى الۋ راسىمىنەن سوڭ، نۇرسۇلتان نازارباەۆ جانە ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى حاسان رۋحاني، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين، تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ بەسىنشى كاسپي ءسامميتىنىڭ پلەنارلىق وتىرىسىنا قاتىستى.

نەگىزگى بايانداما جاساعان قازاقستان پرەزيدەنتى بۇعان دەيىن وتكەن كاسپي سامميتتەرىنىڭ رولىنە ەرەكشە توقتالىپ، وندا كەلىسسوز ۇدەرىسىنە قاجەتتى ساياسي سەرپىلىس بەرىلگەنىن جانە قايشىلىق ۇستانىمدار بويىنشا كەلىسىمگە قول جەتكىزىلگەنىن ايتتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ كاسپي ءوڭىرىنىڭ تاريحى بىرەگەي ءارى مادەنيەتى الۋان ءتۇرلى ەكەنىن، مۇندا ادام رەسۋرستارى مول جانە باي تابيعي قور شوعىرلانعانىن، سونىمەن قاتار، تەڭىزدىڭ گەوگرافيالىق تۇرعىدان ءتيىمدى ورنالاسۋىنىڭ ارقاسىندا زور گەوساياسي ماڭىزعا يە بولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.

"بۇگىندە كاسپي ماڭى ەلدەرىنىڭ الەۋەتى زور جانە قارقىندى دامىپ كەلە جاتىر. ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدەگى تۇرعىنداردىڭ جالپى سانى – 240 ميلليون. وسىنىڭ ءبارى كاسپيگە قاتىستى ماسەلەلەر كەشەنىن بىرلەسىپ شەشۋ قاجەتتىگىن تۋعىزدى", – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قازاقستان پرەزيدەنتى كونۆەنتسيانى كاسپي تەڭىزىنىڭ سۋىن، ءتۇبىن، قازبا بايلىقتارىن، تابيعي رەسۋرستارى مەن اۋە كەڭىستىگىن قوسا العاندا، كاسپيگە قاتىستى تاراپتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن رەتتەيتىن نەگىزگى جان-جاقتى قۇجات بولىپ سانالاتىنىن ايتتى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى كاسپي ماڭى ەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ مەن ولاردى بولدىرماۋ، اسكەري قىزمەتتەرى ماسەلەلەرىنە ايرىقشا نازار اۋداردى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ كونۆەنتسياعا قاتىسۋشى ەلدەر قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزىن قالايتىن قاعيداتتارعا ەرەكشە توقتالىپ، سونىڭ ىشىندە كاسپي تەڭىزى ايماعىن بەيبىتشىلىك، تاتۋ كورشىلىك جانە دوستىق وڭىرىنە اينالدىرۋ قاجەتتىگىن، ونى بەيبىت ماقساتتا پايدالانىپ، ەلدەردىڭ ەگەمەندىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قۇرمەتتەۋ كەرەكتىگىن، سونداي-اق، كاسپي تەڭىزىندە تاراپتارعا قاتىسى جوق قارۋلى كۇشتەر بولماۋعا ءتيىس ەكەنىن ايتتى.

مەملەكەت باسشىسى كونۆەنتسيانىڭ كاسپي ماڭى ەلدەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا زور مۇمكىندىك بەرەتىنىنە توقتالىپ، وسى باعىتتاعى بىرقاتار قوسىمشا شارالاردى اتاپ ءوتتى.

"كاسپي تەڭىزىنىڭ ساياسي تۇرعىدان تۇراقسىز ايماققا جاقىندىعى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا كاسپي ماڭى مەملەكەتتەرىنىڭ ءوزارا ءتيىمدى ءارى ناقتى ءىس-قيمىلداردى پىسىقتاۋدى تالاپ ەتەدى. وسىعان وراي، اسكەري قىزمەت سالاسىنداعى سەنىم شارالارى ءۇشىن بەس جاقتى كەلىسىم جاساۋدى ۇسىنامىن", – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ ينۆەستيتسيالىق ىقپالداستىقتى ودان ءارى دامىتىپ، ەنەرگەتيكالىق جانە گەولوگيالىق بارلاۋ سالاسىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن كونۆەنتسيا مەن قول قويىلاتىن قۇجاتتاردىڭ مۇمكىندىكتەرىن تولىق كولەمدە پايدالانۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىسى كولىك-ترانزيت قۋاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن تاريف ساياساتىن جەتىلدىرىپ، كونۆەنتسياعا قاتىسۋشى ەلدەردەگى تاسىمالداۋ جاعدايىن جاقسارتۋدى ۇسىندى.

"كاسپي تەڭىزىنىڭ كەرەمەت ەكولوگيالىق جۇيەسىن ساقتاۋ ءۇشىن بيولوگيالىق رەسۋرستاردى زاڭسىز كاسىپكە اينالدىرعاندارعا قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ جونىندە ارنايى قۇجات قابىلداۋ قاجەت", – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

سوڭىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ كونۆەنتسياعا جانە بىرقاتار ەكى جاقتى قۇجاتتارعا قول قويۋ كاسپي ماڭى مەملەكەتتەرىنىڭ دوستىق قارىم-قاتىناستارىن كورسەتەتىنىن، سونداي-اق بىرلەسىپ تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتىپ، كاسپي تەڭىزىنە ۇقىپتى قاراۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

"مەن ارىپتەستەرىمە – بارلىق ەلدىڭ باسشىلارىنا، سونداي-اق كونۆەنتسيانى ازىرلەگەن ارنايى جۇمىس توبىنا وتە ماڭىزدى جۇمىس اتقارعانى ءۇشىن ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. سىزدەر بولماساڭىزدار بۇگىنگى جەتىستىككە جەتپەس ەدىك. اقتاۋ ءسامميتىنىڭ قورىتىندىلارى كاسپي تەڭىزىندەگى جان-جاقتى ءىس-قيمىلدارىمىزدى ىلگەرىلەتۋگە ءوز ۇلەسىن قوساتىن بولادى", – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

Abai.kz