قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا "زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى" زاڭ بار. ول زاڭ بارىمىزگە ورتاق. مال باعىپ، ءشوپ شاباتىن شارۋا قازاققا دا، قالام قۇشاقتاپ، قاعاز جاستاناتىن استاناداعى اق جاعىلارعا دا. باسقاسى جوق بىزدە.

قازىر ەلىمىزدە 2 ميلليوننان استام زەينەتكەر بار ەكەن. بازالىق زەينەتاقىنى قوسىپ ەسەپتەگەندە، ورتاشا زەينەتاقى 81 مىڭ تەڭگە كورىنەدى. ەڭ جوعارعى زەينەتاقى 126 مىڭ تەڭگەنى قۇراپتى بيىل. ال كەلەر جىلى ورتاشا جالاقى 87 مىڭ تەڭگەگە كوبەيەدى ەكەن، تاعى. كەلەر جىلعى جوسپاردا ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرى 36 مىڭ تەڭگەدەن ءسال اسادى دەپ كورسەتىلگەن. بيىلعى جىلعا قاراعاندا 5700 تەڭگە قوسىلىپتى.

بۇل ءبىزدىڭ ويدان العان اقپاراتىمىز ەمەس. بۇل قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆانىڭ ايتقاندارى.

ال 18 قىركۇيەكتە سەناتتا وتكەن ءبىر جيىندا سەناتور بىرعانىم ءايتىموۆا زەينەتاقى جيناعى تۋرالى سويلەپتى. زەينەتاقى جيناعىن ءبىر رەتتىك تولەممەن بەرۋدى قايتا قولدانىسقا ەنگىزۋدى ۇسىنىپتى. زەينەتاقى تۋرالى سويلەگەن زەينەتكەر دەپۋتاتتىڭ دەگەندەرىنە كوز جۇگىرتەيىك ەندى:

«زەينەتكەرلەر كۇش-قۋاتى بار كەزدە ءومىر بويى جيعان اقشانىڭ قىزىعىن كورىپ قالۋ كەرەك. مەن تۇسىنەمىن اقشا جوق شىعار. سوسىن اي سايىن تولەيدى. زەينەتەكەرلەر ءوز كەلەشەگىن ويلامايدى دەۋ — قاتەلىك. بىردەن جۇمساپ تاستايدى دەپ جاۋاپ بەرەتىندەرىڭىز تۇسىنىكتى. ولار كەيىن ەمەس، قازىر قىزىق كورگىسى كەلەدى. شەتەلگە شىعىپ قىدىرسا، قىزىعىن كورسە. نەگە بۇرىنعىداي ىستەمەسكە؟ ءبولىپ تولەۋ قالاي قابىلدانىپ كەتكەن؟ مەن ءوزىم ول زاڭعا داۋىس بەرگەنىم جوق»، - دەيدى سەناتور ءايتىموۆا.

وتكەندە ءوزى زەينەتكەر بولسا دا، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەپ، «ا» كورپۋسىنان ايلىق الىپ وتىرعان سەناتور بىرعانىم اپا ءايتىموۆا ءبىر ءسوز ايتتى.

«تاڭعالارلىعى، مەنىڭ زەينەتاقىم مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءبىر كۇن دە ىستەمەگەن دوستارىمنىڭ زەينەتاقىسىمەن بىردەي. ءبىراز قىزمەت اتقارعانىما قاراماستان، زەينەتاقىم 100 مىڭ تەڭگەدەن ءسال عانا اسادى. مەن زەينەتكەرمىن، مەنىڭ زەينەتاقىم بۇرىن گاراجدى باسقارعان ادامنىڭ زەينەتاقىسىمەن بىردەي»، - دەپ جىلارمان بولدى.

بىرعانىم اپا كەزىندە بىرقاتار ەلدە ەلشى بولدى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىن باسقاردى. قازىر دەپۋتات ءھام زەينەتكەر. پەنسياسىن ءبىر الىپ، جالاقىسىن ەكى الىپ جۇرگەن «كرۋتوي اجە».

ايتپاقشى، بۇلاي جاساپ جۇرگەن جالعىز ءايتىموۆا ەمەس. زەينەت جاسىنا جەتسە دە دەپۋتاتتىق كرەسلوسىن بوساتپاي جۇرگەن «پەنسيونەرلەر» پارلامەنتتە جەتىپ ارتىلادى. سەنبەيسىز بە، مىنە قاراڭىز. ءبىز ەرىنبەي، الگىلەردى ايدىكتەپ، ءتىزىم ءتۇزىپ شىقتىق. تانىسا جۇرىڭىزدەر:

الدىمەن پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىنداعى پەنسيونەرلەر جايلى جازايىق.

ماجىلىستەگى زەينەتكەر اتالار:

رومان كيم - 1955 جىلى تۋعان. جاسى 63-تە (8-مامىردا تولدى).

ومارحان وكسىكباەۆ - 1954 جىلى تۋعان. جاسى 64-تە.

ميحايل چيركوۆ - 1954 جىلى تۋعان. جاسى 64-تە.

اسقار بازارباەۆ -1954 جىلى تۋعان. جاسى 64-تە.

ەرسۇلتان بەكتۇرعانوۆا -1952 جىلى تۋعان. جاسى 66-دا.

ءبايدىلدا جىلقىشيەۆ - 1952 جىلى تۋعان. جاسى 66-دا.

باقىتجان ەرتاەۆ - 1952 جىلى تۋعان. جاسى 66-دا.

ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ - 1951 جىلى تۋعان. جاسى 67-دە.

احمەد مۋرادوۆ - 1951 جىلى تۋعان. جاسى 67-دە.

اباي تاسبولاتوۆ - 1951 جىلى تۋعان. جاسى 67-دە.

جانات جاراسوۆ - 1951 جىلى تۋعان. جاسى 67-دە.

سەرىك ۇمبەتوۆ - 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

شايماردان نۋرۋموۆ - 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

جەكسەنباي دۇيسەباەۆ - 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

ۆلاديمير بوجكو - 1949 جىلى تۋعان. جاسى 69-دا.

قابيبوللا جاقىپوۆ - 1949 جىلى تۋعان. جاسى 69-دا.

باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ - 1948 جىلى تۋعان. جاسى 70-تە.

تۇرعىن سىزدىقوۆ - 1947 جىلى تۋعان. جاسى 71-دە.

قۋانىش سۇلتانوۆ - 1945 جىلى تۋعان. جاسى 73-تە.

ۆلاديسلاۆ كوسارەۆ - 1937 جىلى تۋعان. جاسى 81-دە.

ماجىلىستەگى زەينەتكەر اپالار:

زاعيپا باليەۆا - 1958 جىلى تۋعان. جاسى 60-تا.

گۇلنار يكسانوۆا - 1958 جىلى تۋعان. جاسى 60-تا.

قۇرالاي قارەكەن - 1958 جىلى تۋعان. جاسى 60-تا.

تاتيانا ياكوۆلەۆا - 1958 جىلى تۋعان جاسى 60-تا.

زاۋرەن امانجولوۆا - 1958 جىلى تۋعان. جاسى 60-تا.

سۆەتلانا بىچكوۆا - 1957 جىلى تۋعان. جاسى 61-دە.

گۇلميرا يسيمباەۆا - 1957 جىلى تۋعان. جاسى 61-دە.

يرينا ارونوۆا - 1957 جىلى تۋعان. جاسى 61-دە.

مايرا ايسينا - 1956 جىلى تۋعان. جاسى 62-دە.

ەكاتەرينا نيكيتينسكايا - 1955 جىلى تۋعان. جاسى 63-تە.

گالينا بايماحانوۆا - 1954 جىلى تۋعان. جاسى 64-تە.

گۇلجان قاراقۇسوۆا - 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

ايەلدەر دەمەكشى، زەينەتكەرلەر تۋرالى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن. جاڭا وزگەرىس بويىنشا 2018 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ ايەلدەر 58,5 جاسقا تولعاندا زەينەتكە شىعادى. ءسويتىپ ءار جىلى 6 ايدان ۇزارتىلىپ وتىرادى. ال 2027 جىلدان باستاپ ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ زەينەت جاسى تەڭەستىرىلەدى.

ەندى ماجىلىستەگى زەينەتكەر اپالاردىڭ جاسىن وسى تالاپ بويىنشا ەسەپەتەيىك.

يرينا سميرنوۆا 1960 جىلى 21-شىلدەدە تۋعان. دەمەك 58,3 جاستا. بۇل كىسى بيىل 21-جەتوقساندا  58,5 جاسقا تولادى. ياعني زەينەت جاسىنىڭ مولشەرى جيىل 58,5 جاس ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل كىسى 21-جەلتوقساندا زەينەتكە كەتۋى كەرەك.

ال ەندى سەناتقا قاراي ويىسايىق. سەنات ءسوزى – لاتىنشا  senatus, senex — كارى، قاريا سوزىنەن شىققان. بىلاي ايتقانقا قازاقستاننىڭ سەناتى – «قاريالار كەڭەسى» دەۋگە ابدەن كەلەدى. ولاي دەۋىمىزگە سەبەپ تە بار. سەناتتا زەينەتكەر دەپۋتاتتار از ەمەس. مىنە ولاردىڭ ەسىم-وسيلارى:

سەناتتاعى زەينەتكەر اتالار:

راشيت تۇسىپبەكوۆ. 1955 جىلوى تۋعان. جاسى 63-تە(28-قاڭتاردا تولعان).

ۆلاديمير ۆولكوۆ. 1955 جىلى تۋعان جاسى 63-تە (12-ماۋسىمدا تولعان).

راشيت اكىموۆ. 1954 جىلى تۋعان. جاسى 64-تە.

گەورگي كيم. 1953 جىلى تۋعان. جاسى 65-تە.

قاسىم-جومارت توقاەۆ. 1953 جىلى تۋعان. جاسى 65-تە.

باقىتجان جۇماعۇلوۆ. 1953 جىلى تۋعان. جاسى 65-تە.

مارات تاعىموۆ. 1952 جىلى تۋعان. جاسى 66-دا.

دۋلات قۇسداۋلەتوۆ. 1952 جىلى تۋعان. جاسى 66-دا.

تالعات مۇساباەۆ. 1951 جىلى تۋعان. جاسى 67-دە.

بەكمىرزا ەلامانوۆ. 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

تولەۋبەك مۇقاشەۆ. 1950 جىلى تۋعان. جاسى 68-دە.

سەناتتاعى زەينەتكەر اپالار:

ساۋلە ايتپاەۆا. 1960 جىلى تۋعان. جاسى 58-دە (22-مامىردا تولعان).

بىرعانىم ءايتىموۆا. 1953 جىلى تۋعان. جاسى 65-تە.

62 جاسقا تولعاندار (بۇلار كەلەر جىلى زەينەتكە كەتۋى كەرەك دەپۋتاتتار):

ەرىك سۇلتانوۆ،

مۇحتار جۇماعازيەۆ،

سەرىك جاقسىبەكوۆ،

عۇمار دۇيسەمباەۆ،

بەكتاس بەكنازاروۆ،

داۋرەن ادىلبەكوۆ.

2013 جىلعى 21-ماۋسىمداعى № 105-V زاڭ. وندا قر ازاماتتارىنىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسى جانە ءتارتىبى تايعا تاڭبا باسقانداي انىق جازىلعان.

ەرلەر ءۇشىن زەينەتكەرلىك جاس 63 جاس، ايەلدەر ءۇشىن – 58 جاس 6 اي. "قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى" قر زاڭىنىڭ 11 بابىنا سايكەس ايەلدەر ءۇشىن زەينەتكەرلىك جاسى 2027 جىلعا دەيىن 10 جىل ىشىندە جىل سايىن 6 ايعا كوتەرىلەدى.

ايەلدەردىڭ زەينەتكەرلىك جاسىنىڭ كەزەڭ-كەزەڭمەن كوتەرىلۋى:

2018 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ - 58,5 جاسقا تولعاندا;

2019 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ - 59 جاسقا تولعاندا;

......

2027 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ - 63 جاسقا تولعاندا.

كوردىڭىز بە، قازاقستاننىڭ نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانى سانالاتىن پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسى پەنسيونەرلەردىڭ پانسيوناتىنا اينالىپ ۇلگەرىپتى. ماجىلىستتە 107 دەپۋتات بار. سەناتتا قازىر 48 دەپۋتات تىزىمدەلىپ تۇر. سوندا قوس پالاتادا 155 ادام دەپۋتاتتىق مانداتتى يەمدەنىپ وتىر دەگەن ءسوز.

بۇل 155 دەپۋتاتتىڭ 45-ءى قازىردىڭ وزىندە زەينەتاقى الىپ وتىرعان ازاماتتار. ولاردىڭ قاتارىندا 69 جاسقا تولسا دا ماجىلىستە ۆيتسە-سپيكەر بوپ وتىرعان ۆلاديمير بوجكولار بار، جاسى جەتپىسكە جەتكەن ىزمۇحامبەتوۆتەر بار، جەتپىستەن اسقان سىزدىقوۆتار مەن سۇلتانوۆتار بار. ول ول ما، سەكسەننەن اسقان كوسارەۆتەر دە ءالى كۇنگە دەپۋتاتتىق كرەسلودا وتىر.

ول از دەسەڭىز، 65-تەن اسقان ءايتىموۆالار مەن 68-دەن اسقان قاراقۇسوۆالار دا قاتارلاستارىنان قالماي پارلامەنتتە ءجۇر.  بىز ءالى زەينەت جاسىنا انە-مىنە تاياپ قالعانداردى تىزبەلەگەن جوقپىز.

ولار زاڭعا پىسقىرمايدى. پىسقىرسا، ورىندايتىن ەدى عوي. جوق. زاڭدى ورىنداپ قارىق قىلماعاندار قالاي زاڭ شىعارۋمەن اينالىسادى دەيسىڭ كەيدە. دەپۋتات دەپ وتىرعانداردىڭ دەنى ەكس شەندىلەر عوي.

اڭسار مۇساحانوۆ الماتى وبلىسىن باسقارا الماي، پرەزيدەنتتىڭ الدىندا ءتىلى كۇرمەلىپ، ۇياتقا قالعان. قازىر دەپۋتات. باسى داۋعا قالعان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى ەرىك سۇلتانوۆ تا قازىر دەپۋتات. ەكس-اكىم سەرىك ۇمبەتوۆ تە، باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ تە دەپۋتات. ەكس-مينيستر باقىتجان جۇماعۇلوۆ پەن ۆلاديمير بوجكو دا دەپۋتات. اناۋ ءايتىموۆا دا ەكس-مينيستر.

جوعارىداعى ساياسي كادرلارعا قاراي تۇرا، مىناداي ويعا قالدىق. اقوردا ساياسي كادرعا تاپشى ما، الدە ءوز سالاسىندا تام-تۇمداپ تىرلىك ەتە الماعانداردى سەناتقا جيناۋ قاعيداسى قالىپتاسىپ قالعان با؟ سوندا ەكس دەگەننىڭ ءبارى دەپۋتات بولا ما؟ ءجا، جاس بولسا جانە ءبىر ءجون. كىل زەينەتكەر...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz