قازان ايى قىزىل كوممۋنيستەر ءۇشىن قىزىققا تولى بولدى. استانا مەن الماتىدان تارتىپ، ءار اۋىل-ايماققا دەيىن كومسومول تويىن تويلاپ توبەلەرى كوككە جەتتى. تاۋەلسىز ەلدىڭ تورىندە تامىرىنا بالتا شابىلعان كەڭەستىك كەزەڭدى ساعىنا ەسكە العاندارعا جۇرتشىلىق جاپپاي قارسى تۇرعان. الايدا، سىردىڭ سۋى سيراعىنان كەلمەيتىن سابازدار ەلدىڭ جانايقايىنا پىسقىرعان دا جوق. ايتقاندارىنان قايتپاي، جوعارى دەڭگەيدە كومسومول كۇنىن مەرەكەلەدى. «يت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەگەن ادەمى ماقال بۇل جەرگە ەش جاراسپايدى. سەبەبى، حالىق يت ەمەس، بۇلار دا ءومىر كەرۋەنىنىڭ تۋرا جولىندا جۇرگەن جوق...

ابىز بولار جاستارىندا اقىلىنان الجاسقان «اقساقالدارعا» اۋىر سىن ايتقاندار از بولعان جوق. كەڭەستىك كەر زاماننىڭ كۇيىن شەرتكەن كوكەلەردى قوعام قايراتكەرلەرىنەن تارتىپ، قاراپايىم حالىققا دەيىن جەردەن الىپ-جەرگە سالدى. قاتتىراق ايتقان، سويىپ سالدى. بىراق، بۇعان بولا بەتى قىزارىپ، بۇنىمىز قاتە بولىپتى-اۋ دەگەن ءبىرى بولسا، قانەكي! «حالىق قالاسا حان تۇيەسىن سويادى» دەگەن قازاقتىڭ قادىم زامانعى دالا زاڭى بۇلارعا جۇرمەيدى. ويتكەنى، قازاقستاندىق كوممۋنيستەر ءۇشىن اتا تاريحتىڭ باس-اياعى كەڭەستىك عاسىر عانا. ءتىپتى تاۋەلسىزدىكتى دە مويىندامايدى.

سول ءۇشىن تويلانىپ بولعان كومسومول تويىن ايتىپ ءسوز شىعىنداماي-اق قويايىق. ەندىگى ماسەلە، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تويلانىپ، تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇرعىندارى جاپپاي قارسى بولعان مەرەكەگە جاۋاپتى ورگاندار نەگە جاۋاپ بەرمەيدى؟ جان-دۇنيەسىمەن كوممۋنيزم يەدەياسىنا ۋلانعان كومسومولدار حالىق ايتتى ەكەن دەپ العان بەتىنەن قايتاتىن ەمەس. سول ءۇشىن بۇل باسسىزدىققا ەندى ەل بيلىگى جاۋاپ بەرۋى كەرەك.

سەبەبى، كوممۋنيستەر بۇل مەرەكەنى ءوزارا ىڭ-جىڭسىز تويلاعان جوق. ەگەر بەس-ون كومسومول وڭاشا جينالىپ، جاس كەزدەرىندەگىدەي شامپانىن اتىپ، بايانىن تارتىپ ء(وز سوزدەرىمەن ايتقاندا جاستىق شاقتارىن ەسكە الىپ) قايتسا ەش قارسىلىعىمىز جوق ەدى. الايدا، بۇلار كومسومول تويىن مەملەكەتتىك دەڭگەيگە كوتەرىپ جىبەردى عوي. رەسپۋبليكالىق ءىرى تەاتر ساحنالارىندا ءدۇبىرلى كونتسەرتتەر بەردى. تەلەارنالاردان توبە كورسەتىپ، گازەت-جۋرنالداردا  كولەمدى ماقالالار جاريالاپ ۇگىت-ناسيحات جاسادى. مۇنىمەن قويماي تاۋەلسىز ەلدىڭ اسكەرلەرىنە كومسومول تۋىن كوتەرتىپ، وقۋشىلارعا قىزىل گالستۋك بايلادى. دەمەك، كومسومول تويىنا وزدەرى بارىپ قاتىسپاسا دا، مەملەكەتتىك جاۋاپتى ورگاندار جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەك. وسى جەردە تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، كومسومولداردىڭ جاستىق شاعىن ەسكە الۋى مىناداي دەڭگەيدە وتسە، ەسەيگەن شاقتارىن ەسكە الۋى قانداي بولماق؟ 2022 جىلى ءبىزدى بۇدان دا ۇلكەن توي كۇتىپ تۇرماسىنا كىم كەپىل؟!

ەل بيلىگىنىڭ ەلدەگى وسى كەلەڭسىزدىككە نە ءۇشىن جاۋاپ بەرۋى كەرەك ەكەنىن ايتتىق. بىراق، ءالى بىردە-ءبىر ەلاعاسى حالىققا تۇسىنىك بەرگەن جوق. تەك قر اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيالار ءمينيسترى داۋرەن اباەۆ عانا اتالعان ءىس-شارالاردى قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى ۇيىمداستىرعانىن ايتىپ، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن ءبىر تيىن بولىنبەگەنىن مالىمدەدى. رەسمي بيلىك وكىلى بولسا دا ەل پىكىرىنە بەي-جاي قاراماعانى ءۇشىن اباەۆقا ايتار العىسىزمىز شەكسىز.

الايدا، مۇنىمەن ءبىزدىڭ ايتارىمىز ءال-ازىرگە تاۋسىلماي تۇر. بارلىق ءىس-شاراعا قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى مۇرىندىق بولدى دەلىك، سوندا الماتىدا كومسومول تۋىن تاۋەلسىز ەلدىڭ اسەرلەرى كوتەرىپ تۇرعانىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ الدە قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىن ءھام ونىڭ باسشىسى ەرمەكباەۆتى كوممۋنيستىك پارتيا باسقاراتىن بولعان با؟ مەكتەپتەردە ۇيىمداستىرىلعان كەزدەسۋلەر شە؟ قولىندا ەش بيلىگى جوق كوممۋنيستەردىڭ پارمەنى ەلدىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە، ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆكە دە جۇرە مە؟ ەلدىڭ ساياسي-مادەني ومىرىنە مۇلدە ارالاسپايتىن، قوعام دامۋىنا مۇلدە پايداسىز، ەل الدىندا ەش بەدەلى جوق وسى پارتيانى ەل بيلىگىنىڭ نەگە مۇنشا قۇرمەتتەيتىنى تاعى تۇسىنىكسىز.

ءوزىن حالىقتىڭ قىزمەتكەرى سانايتىن كەز-كەلگەن بيلىك حالىقتىڭ پىكىرىمەن ساناسۋى كەرەك. ەلباسى ءار سوزىندە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر حالىقتى جازالاۋشى ەمەس، حالىققا قىزمەت كورسەتۋشى بولۋ كەرەك ەكەنىن ايتىپ وتىرادى. دەمەك، بيلىك حالىققا جىلاپ-جىلاپ قوياتىن جاس بالا سەكىلدى ەمەس، تالاپ-تىلەگى ورىندالاتىن ەل يەسى رەتىندە قاراۋ كەرەك. سول ءۇشىن كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىن تويلاۋعا رۇقسات بەرگەن وبلىس-قالا اكىمدىكتەرى، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ اسكەرلەرىنە كومسومول تۋىن كوتەرتكەنى ءۇشىن قورعانىس مينيسترلىگى، مەكتەپتە، جوعارعى وقۋ ورىندارىندا كوممۋنيستەرمەن وتكەن قىپ-قىزىل كەزدەسۋلەر ءۇشىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى رەسمي مالىمدەمە جاساپ، حالىق الدىندا تۇسىنىكتەمە بەرۋى كەرەك. كوممۋنيستىك سارىندا حابار تاراتىپ، ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزگەن تەلەارنا، گازەت-جۋرنالدار دا جازاسىز قالماعانى ءجون.

بىراق، ءبىزدىڭ ەلدە حالىقتىڭ تىلەگى تورگە شىعا قويۋى ەكىتالاي. حالىقتى قويشا ورگىزىپ، قويشا جۋساتقىسى كەلەتىن كەيبىر بيلىك يەلەرى ەل پىكىرىمەن ساناسادى دەگەنگە سەنۋ قيىن. سوندا دا ەلدىڭ ناعىز يەسى ات توبەلىندەي شەندىلەر ەمەس، قارا ورمان حالىق ەكەنىن تۇسىنەتىن كەز جەتتى ەمەس پە؟ الدە قارعا-قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى دەپ، بيلىكتە جۇرگەن كونە كوممۋنيستەر بۇرىنعى ساپتاستارىنىڭ كوڭىلىن جىقپاي قولداۋ كورسەتىپ وتىر ما؟ حالىق اراسىندا «بۇگىنگى بيلىك يەلەرىنىڭ بەتىن تىرناساڭ كومسومول مەن كوممۋنيستەردى كورەسىڭ» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسپاس ءۇشىن اتقامىنەرلەر اتقا قونسا ەكەن دەيمىز. تاۋەلسىز قازاقستاندى ءبىر شەتكە ىسىرىپ قويىپ، كومسومول تۋىنىڭ تۇبىنە توپتاسقانداردىڭ بۇدان بىلاي حالىقتى تاعى قورلاماۋىنا كەپىلدىك بەرۋى كەرەك.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz