مەن ءۇشىن تاۋەلسىزدىك پەن بوستاندىق ءابسوليۋتتى قۇندىلىق بولىپ تابىلادى. مەن يمپەريانىڭ ءبىر بولىگى مەن قۇلدىراپ، قۇلاعانىن كورگەن قازاقپىن. جەلتوقساننىڭ ايازى از دا بولسا مەنى دە قارىعان. سوندىقتان دا بولار الگىندەي سۇراقتى وزىمە قويىپ كورمەپپىن.
...
بىراق، جاقىندا ءبىر كەزدەسۋدە الگىندەي سۇراق قويىلدى. شىنىن ايتۋ كەرەك، رۋحاني قۇندىلىقتان گورى ماتەريالدىق قۇندىلىقتار باسىمىراق زاماندا عۇمىر كەشىپ جاتىرمىز عوي. بۇنداي سۇراقتاردىڭ بولۋى زاڭدى دا شىعار. سوعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرىپ ەدىم:
...
ءسىز ايتقان سۇراققا كوپ جولمەن، دەرەكپەن جاۋاپ بەرۋگە بولار. مەن ءبىر عانا ءۋاج كەلتىرەيىن.
مەن بالا كەزىمدە، شاماسى كۇزدىڭ اياعى بولۋى ءتيىس، سۋىق جاڭبىر نوسەرلەپ ۇرىپ تۇرعان، اۆتوبۋستا ۇيگە قايتىپ كەلە جاتقانبىز. جول ۇزاق بولاتىن. ەسى دۇرىس انا بالاسىمەن اڭگىمە قوزعاماي ما؟ بالام بۇگىن نە ىستەدىڭدەر؟ مەكتەپتە نە وقىدىڭدار؟ مەن بايعۇس ەركەلەپ، كۇندەلىكتەرىمدى كورسەتىپ، اڭگىمەلەرىمدى ايتىپ الەكپىن.
ءدال وسى كەزدە تولى اۆتوبۋستىڭ دولى اۆتوبۋسقا اينالماسى بار ما؟ ءىشى تولى وزگە ۇلت وكىلدەرى، شۋلاپ شىقپاس پا: ۆى پوچەمۋ نا سۆوەم كالبيتسكوم يازىكە گوۆوريتە؟ نا سۆوەم بارانەم يازىكە گوۆوريتە دوما! اناۋ-مىناۋ دەپ، يتەرمەلەپ، اۆتوبۋستى توقتاتقىزىپ، دالاعا قۋىپ جىبەردى.
رانەتس جىرتىلىپ، ىشىندەگى داپتەر-كىتابىم جەرگە قۇلاپ، سۋ-سۋ، بالشىق-بالشىق بوپ جاتىر. مەن سولاردى جيناپ، ەرتەڭ مەكتەپكە قالاي بارام دەپ ەڭىرەپ، دال بولىپ ءجۇرمىن. شەشەم مارقۇم ماعان اراشا بولا المادىم، يمپەريانىڭ سۋىعىنا توڭدىردىم دەپ جىلاپ ءجۇر.
قاس-قارايعان شاق. ءبىراز جاياۋ ءجۇرىپ، سۋ بولىپ، توڭىپ، كەلەسى ءبىر اۆتوبۋسقا ۇندەمەي ءمىنىپ، ۇيگە جەتتىك.
ۇيدە دە وڭعان اڭگىمە بولمادى. ۇيدەگىلەرگە ءشاي، تاماق بەرىپ، شەشەم مەنىمەن بىرگە ءتۇنى بويى كىتاپتاردى جۋىپ، ۇتىكپەن كەپتىرگەندەي بولدى. سول كۇنى، قالاي، قاشان ۇيىقتاعانىمدى دا بىلمەيمىن.
...
بىراق وسى ادىلەتسىزدىك تۇلا-بويىمدى، جانىمدى وڭباي كۇيدىردى. وسى كارتينا ولە-ولگەنشە كوز الدىمدا. ءوز كوز جاسىمدى قويشى، بالا ءۇش كۇندە ءبىر جىلايدى، تاياق جەسە دە، كامپيتىن تارتىپ السا دا، جۇرەگى ءالسىز انامنىڭ كوز جاسىن كەشپەيمىن. ەڭ الدىمەن وزىمە. ەرەسەك بولعانىمدا انا اۆتوبۋستى ادامىمەن بىرگە قوپارار ەم سول مەزەتتە!
...
ال ەندى تاۋەلسىزدىك ماعان نە بەردى؟ ماعان ءوز ەلىمدە ءوز تىلىمدە ەركىن سويلەپ، ەشكىمنەن جاسقانباۋعا مۇمكىندىك بەردى، ەركىندىك بەردى. كەز-كەلگەن قازاقتىڭ اناسىنا بالاسىمەن اۆتوبۋستا بولسىن، باسقا جەردە بولسىن ۇيالماي-قىسىلماي انا تىلىندە سويلەسۋگە مۇمكىندىك بەردى. بۇل از با؟
تاۋەلسىزدىك بولماسا دا انامنىڭ اق ءسۇتىن اقتاۋعا تىرىسار ەدىم. بىراق سول 1982 جىلدىڭ بالالىق سەرتىمنىڭ ءبىرى - انامدى باسقادان قورعاۋ - بىرتە-بىرتە وسى ازاتتىق پەن تاۋەلسىزدىكتى قورعاۋ سەرتىنە اينالدى. تاۋەلسىزدىكتى قولداۋ-قورعاۋ انامدى قورعاۋ سياقتى مەن ءۇشىن.
انامنىڭ دۇنيەدەن وتكەنىنە دە الداعى جىلى شيرەك عاسىر بولادى ەكەن. جىلىنا ءبىر-ەكى بارىپ قۇران وقىتامىز. سوندا ءبىر ىشتەي ەسەپ بەرىپ، سەرتىمدى جاڭارتىپ وتىرامىن.
...
وسىلاي جاۋاپ بەردىم. سۇراعان بالا ۇقتى ما، ۇقپادى ما بىلمەيمىن. زال ءبىر قول شاپالاقتادى ايتەۋىر...
...
تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگى ءھام باياندى بولسىن!

ايدوس سارىمنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz