قالامگەر عابباس اعا قابىشۇلىمەن الدىڭعى كۇنى ەرتەڭگىسىن تەلەفون ارقىلى حابارلاسىپ:

- عابا، سىزبەن كەزدەسىپ، ازداپ اڭگىمەلەسسەم دەيمىن، دەنساۋلىعىڭىز، ۋاقىتىڭىز رۇقسات بەرە مە؟ - دەدىم، ءوزىنىڭ ىڭعايىنا قاراي ازىلدەپ.

- قوناعا كەلىپ، تاڭ اتقانشا شۇكىلدەسسەڭ دە ەركىڭ. دەنساۋلىعىم الماتىنىڭ اۋا رايىنشا ءبىر كۇن «جاڭبىر»، ءبىر كۇن «قار» بولىپ، ءبىر اپتا «ەركەلەپ» ەدى، اقىرىندا ەكەۋىمىز «ءتىل تابىسىپ»، قۇدايعا شۇكىر، كەشەدەن بەرى ءتاپ-ءتاۋىرمىن. داۋىسىم تاپ بولعان قىرىل-سىرىلىنان قۇتىلىپ، «قۇداشالاپ» ءان سالۋعا جاراپ قالدى. ال ۋاقىت شىركىنىم مۇناي مەن گازىمىزداي ماڭگىلىك مول، - دەدى.

عاباڭنىڭ ارقاشانعىسىنداي قالتارىسسىز كوڭىلىنە ريزا بولدىم. ۇيىنە باردىم. اشىق-جارقىن سويلەستىك. سول جولعى اڭگىمەمىزدى، قادىرمەندى وقىرماندار، مىنە، سىزدەرگە ۇسىندىم. 

- عابا، «دات – وبششەستۆەننايا پوزيتسيا» گازەتىنىڭ 13-جەلتوقسان كۇنگى سانىنان ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ «پراۆدا و جاناوزەنە» دەگەن ماقالاسىن وقىپ، شىنىمدى ايتايىن، قاتتى تولقىدىم. ول كىسىنىڭ وسىندا، مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعانىن، قايدا قىزمەت ىستەگەنىن بىلەمىن. بىراق، راديوتەلەۆيدەنيەمىزدە قانشا جىل جۇمىس جاساپ جۇرگەنىمدە انەكەڭمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ رەتى كەلمەپتى. سول «اتتەڭىمنىڭ» ەسەسىن قايتارۋدى، «ەشتەن كەش جاقسى» دەپ، ويلاپ كەلدىم، كومەكتەسسەڭىز دەيمىن، ءسىز ول كىسىمەن كوپ جىل قىزمەتتەس بولدىڭىز عوي؟

- تاعدىردىڭ قۇقايىن كوپ كورگەن قازاقتىڭ كەدەي وتباسىندا تۋىپ-وسكەن، جەتىسۋدىڭ تالدىقورعان وڭىرىندەگى قارلىعاش اۋىلىنان ۇشىپ، الەمنىڭ الپىس شاقتى ەلىندە بولىپ، قازاق اتتى كونە حالىقتىڭ بارىن، ونىڭ ادەبيەتى دە، ونەرى دە، عىلىمى دا كونە، تاريحى تۇنعان تاعلىم ەكەنىن پەرزەنتتىك ۇلى سەزىممەن جەتكىزىپ ايتا بىلگەن، وكشەسىن باسقان ءىنى-قارىنداستارىنا سوزىمەن دە، شىعارمالارىمەن دە ۇلگى-ونەگە بولعان انەكەڭنىڭ «ليتەراتۋرنايا گازەتا» مەن «پراۆدا» گازەتىنىڭ قازاقستان مەن ورتا ازياداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى قىزمەتىنە قوسا مەملەكەت، قوعام قايراتكەرى رەتىندە اتقارعان ءبىر تاريحي ءىسى - 1991-جىلعى جەلتوقساننىڭ 26-سىندا كسرو-نىڭ ىدىراتىلعانى جونىندەگى قاۋلىعا قول قويعانى ەكەنىن، ارينە، بىلەسىڭدەر. سول جىلدىڭ كۇزىندە كسرو حالىق دەپۋتاتتارىنىڭ ءبىرىنشى قۇرىلتايى شاقىرىلدى عوي. سوندا كسرو بويىنشا بۇكىلوداقتىق دارەجەدەگى 8 كوميتەت ءانۋاردى جوعارعى كەڭەس باسشىلىعىنا ۇسىندى. باسقا بىردە-ءبىر دەپۋتاتقا ونداي سەنىم كورسەتىلگەن جوق. انەكەڭ قازان ايىنىڭ 29-ىنداعى ماجىلىستە كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ رەسپۋبليكا كەڭەسى توراعالىعىنا ءبىر اۋىزدان سايلاندى. شەشۋشى داۋىسى بار 131 وكىلدىڭ 130-ى جاقتادى! قالعان بىرەۋ داۋىس بەرمەپتى، ءسىرا، ول ءوزىمىزدىڭ قازەكەڭ شىعار. ازامات، جازۋشى بەدەلى سىنعا تۇسكەندە انەكەڭنىڭ سونشاما ابىرويعا بولەنگەنى ونىڭ كىم ەكەنىن ايتىپ بەردى ەمەس پە؟! «زاپيسكي پرەزيدەنتا» دەگەن كىتابىندا، 1994-جىلى شىققان، بوريس ەلتسين: «26 دەكابريا 1991 گودا ۆ زداني كرەمليا، ناد كوتورىم ۋجە نە رازۆەۆالسيا فلاگ سسسر، ۆەرحنيايا پالاتا سويۋزنوگو پارلامەنتا پرينيالا دەكلاراتسيۋ، ۆ كوتوروي وبياۆيلا و پرەكراششەني سۋششەستۆوۆانيا سسسر. پرەدسەداتەل پالاتى ا. اليمجانوۆ سكازال، چتو وني ۆىپولنيالي «سۆوي دەپۋتاتسكي ي گراجدانسكي دولگ» دەپ جازىپتى.

- راس قوي! ال ستۋدەنت ءانۋاردىڭ 1953 جىلى ۇستازى مۇحاڭدى – مۇحتار اۋەزوۆتى كگب-نىڭ قۇرۋلى قاقپانىنا ءتۇسىپ قالۋدان امان ساقتاپ، ماسكەۋدەگى دوستارىنا جاسىرىن اتتاندىرىپ جىبەرگەن ەرلىگىن ءماديدىڭ ولەڭ تارماعىن تاقىرىپ ەتكەن: «سايىڭنان ساياق قۇرلى سايا تاپپاي...» دەگەن دەرەكتى حيكاياتىڭىزدان وقىدىم. مارقۇم اعامىزدىڭ مىنا ماقالاسىنا جازعان العى سوزىڭىزدە ايتقان، 1989-جىلى شىلدە ايىندا سەمەي قالاسىندا وتكىزىلگەن حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا، سونداي-اق، 1991-جىلى قاراشا ايىندا انگليا پارلامەنتىنىڭ قاۋىمدار پالاتاسىندا سەمەي پوليگونىن جابۋدى تالاپ ەتىپ سويلەگەن سوزدەرىن دە ءسىز جارىققا شىعاردىڭىز، سولاي عوي؟ ال سوندا ول ماقالالارى كەزىندە نەگە جاريالانبادى؟

- انەكەڭمەن ءومىرىنىڭ سوڭعى 23 جىلىندا ارالاس-قۇرالاس، نيەتتەس، سىرلاس بولدىم. ول ەشقاشان، ەشبىر بيلىككە جالتاقتاعان جوق. وي-پىكىرىن اشىق، باتىل ايتاتىن. جاڭاوزەنگە ساپارى تۋرالى مىنا ماقالاسىن بيلىككە دە، ونىڭ گازەتىنە دە جولدادى، بىراق، انەكەڭ جازعانداي، جاڭاوزەننىڭ جاعدايىن وزدەرى ۋشىقتىرعان بيلىك ايىلىن جيمادى. انەكەڭنىڭ سوندا قىجىلمەن كۇلىپ: «كەرۋەنىمىزدىڭ كەرى بۇرىلعانىنا كوزىم تاعىدا جەتتى» دەگەنى ءالى ەسىمدە.

- ودان بۇرىندا كىمگە ءسوزى وتپەپ ەدى؟

- دىنمۇحاممەد مەڭلىاحمەتۇلى قوناەۆقا. ول وقيعا تۋرالى جازعانىمدى وقىماعان ەكەنسىڭ عوي؟

- قالايدا... كوزىمە تۇسپەپتى. عابا، سىزبەن حابارلاسۋىما، شىنىندا، سەبەپشى بولعان مىنا ماقالاسىن وقىعان سوڭ، گازەت ۇستەلىڭىزدە جاتىر ەكەن عوي، انەكەڭ جايىندا كەڭىرەك اڭگىمەلەسكىم، سايت وقىرماندارىنا ايتىپ بەرگىم كەلدى. مەن ءسوزىڭىزدى بولە بەرمەيىن، ال ءسىز انەكەڭ تۋرالى ايتىلۋى قاجەت دەگەنىڭىزدى باپتاپ ايتىپ بەرىڭىز، جاراي ما؟

- جارايدى. ۋاقىتىم مول دەدىم ەمەس پە. ال «داتتىڭ» ۇستەلىمدە جاتاتىن بولعانىنا ءۇش جىل، ۇيگە جازدىرىپ قويعانمىن، بۇل گازەت انەكەڭ سياقتى: اقيقاتتى ناقتى، باتىل جازادى، تاباندى. اناۋ الگى تارىسى كوپ تاباقتىلاردىڭ قارا سويىلدارى ءتيىپ كەتپەسە ەكەن دەپ تىلەپ تە وتىرامىن. ال ءانۋار تۇرلىبەكۇلى ءالىمجانوۆ حاقىندا ايتىلۋعا ءتيىس جاقسى ءسوز كوپ، مۇراعاتىنداعى ادەبي مۇراسىن اقتارعان سايىن كوزىم جەتۋدە. كورىپ-بىلگەنىمدى ەكشەپ ايتىپ تا، جازىپ تا ءجۇرمىن. ايتكەنمەن، ساعان بىرەر ءجايتتى عانا ىقشامداپ باياندايىن...

انەكەڭنىڭ جاسى ەندى ەكى جىلدان كەيىن 90-عا تولار ەدى... 63 جاسىندا اۋرۋحانادا كوز جۇمدى... ونىڭ بيلىكتىڭ ىزعارىنا العاش ۇشىراعانى 1984-جىلدىڭ قازان ايىندا. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ تۋعانىنا 90 جىل تولۋىنا وراي رەسپۋبليكا پارتيا مەن ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى شىقتى، جىل باسىندا. شىلدە ايىنىڭ 5-ءى كۇنى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترىمىزدا سالتاناتتى جينالىس وتكىزۋ، باسقا دا يگى شارالار جاساۋ جايىندا. سونىمەن، ماۋسىم ايىنىڭ سوڭعى اپتاسىندا وداقتاس رەسپۋبليكالاردان، ماسكەۋ مەن لەنينگراد قالالارىنان دەلەگاتسيا كەلدى. سوتسياليستىك ەلدەردەن 5-6 اقىن بولدى. ماسكەۋدەگى دوس-جولداستىرىندا مەيمان بولىپ ءجۇرىپ، سولارمەن بىرگە كەلگەندەر. ءسويتىپ، تويدىڭ باستالۋىنا ءۇش كۇن قالعاندا پارتيا مەن ۇكىمەتىمىز توسىن قاۋلى قابىلداپ، ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ 90 جىلدىعىن اتاۋدى قازان ايىنا شەگەردى دە، ىلەكەڭنىڭ ارۋاعى سول ەكىارادا كىمگە نەندەي جامانشىلىق ىستەپ قويعانىن «ءبىر قۇداي» ءبىلسىن، كەنەن ازىرباەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋى بەلگىلى مەرزىمىنەن دەرەۋ ىلگەرىلەتىپ، جيىنى 100 شامالى مەيمان قوردايعا اتتاندىرىلدى. وقىس وزگەرىسكە، باسقالاردى بىلاي قويعاندا، جامبىل وبلىسىنىڭ باسشىلارى قاتتى تاڭىرقاپ، ساسقالاقتاپ قالعانىن وبكومنىڭ يدەولوگيا جونىندەگى حاتشىسى عاينيكەن بيباتىروۆادان ەستىدىم.
ىلەكەڭە ارنالعان شارا قازان ايىندا وتكىزىلدى. اۋەزوۆ تەاترىندا ەمەس، لەرمونتوۆ اتىنداعى ورىس دراما تەاترىنىڭ كىشى زالىندا. وعان وداقتاس رەسپۋبليكالاردان ەشكىم شاقىرىلمادى. سىيعانى زالداعى، سىيماعانى ەسىك الدىنداعى كوپشىلىك، ارينە، نارازى. ءبىز، ءبىر توپ دوس-جولداس اقىن-جازۋشى جىگىتتەر زالعا ەرتەرەك ەنىپ، ەكىنشى قاتارعا جايعاسقانبىز. «سالتاناتتى جيىن اشىق» دەپ جاريالانىپ، بايانداماشى مىنبەرگە شىعىپ: «ون بەس مينوتتەن اسىرمايمىن» دەپ الىپ، جازىپ اكەلگەنىن وقۋعا كىرىسكەن. سول مەزەتتە ءبۇيىر ەسىكتەن ءانۋار ءالىمجانوۆ كىردى. ۇستىندە – سۇرعىلت ءتۇستى سۋلىق. ءبىز ورتامىزعا شاقىرىپ، سىعىلىسىپ ورىن بەردىك. انەكەڭە كوز تاستاپ ەدىم: ءوڭى قۋقىلدانىپ، قاباعى تۇيىلىڭكىرەپ، مۇرنى قۋسىرىلىپ وتىر. پرەزيديۋم جاقتى كوزىمەن ءتىنتىپ شىقتى. كوڭىلى بۇزىلىپ كەلگەنىن سەزدىم.

بايانداما ءبىتىپ، سويلەۋشىلەرگە كەزەك ءتيدى. ەكىنشى سويلەۋشى ءسوزىن اياقتاي بەرە ءانۋار ورنىنان شاپشاڭ تۇرىپ، مىنبەرگە بەتتەدى. پرەزيديۋمداعىلاردان، وندا قوناەۆتان باسقا دوكەيلەردىڭ ون شاقتىسى وتىرعان، كوز الماعان كۇيى كوتەرىلىپ، ولارعا وڭ قولىنىڭ سۇقساۋساعىن وقتاپ تۇرىپ: «سەندەر قازاق ادەبيەتىنىڭ شىن مانىندەگى كلاسسيگى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ 90 جىلدىعىن جەتىم قىزدىڭ تويىنداي ەتىپ وتكىزىپ وتىرسىڭدار! مۇنى بۇل قياناتتارىڭا قارسىلىق جاساۋدان جاسقانعان بۇگىنگى ءبىز امالسىز كەشىرسەك تە، ەرتەڭگى ۇرپاق كەشىرمەيدى، وسى ەستەرىڭدە بولسىن!» - دەدى دە، مىنبەردەن تۇسكەن كۇيى زالدان شىعىپ كەتە باردى.

ادىلەتسىزدىككە كۇيىنگەن ساتتە انەكەڭنىڭ جايشىلىقتاعى قاراپايىم قالپى كۇرت وزگەرىپ، قۇدىرەتتەنىپ كەتەتىنىنە سول جولى دا كۋا بولدىم. ەرتەڭىندە ورتالىق كوميتەتتىڭ مادەنيەت بولىمىندە ءبىر شارۋام بولىپ بارا قالسام («ارا-شمەل» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى كەزىم), ءبولىم مەڭگەرۋشىسى ماركەن ءشايجۇنىسوۆ، «مۇرنىنا سۋ جەتپەي»، الاس-كۇلەس بولىپ وتىر ەكەن. امانداسىپ بولا بەرە:

- ءبىر-ەكى كۇننەن كەيىن كەلشى! - دەدى.

- ە، نە بوپ قالدى؟ مونشادان جاڭا شىققاندايسىڭ عوي؟ - دەدىم.

- ويباي، ءانۋاردىڭ كەشەگى ءسوزى قيىن بولدى، ديماش احمەتوۆيچ: -ءالىمجانوۆتىڭ ءسوزىنىڭ ستەنوگرامماسىن سروچنو اكەل، - دەپتى سەكرەتارعا، سونسوڭ ءبارىمىز… سەن رەنجىمە، جاراي ما، ەرتەڭدەر حابارلاسشى! - دەدى.

- ءانۋار شىندىقتى ايتتى، ونىڭ نەسىنە شالا بۇلىنەسىڭدەر؟ - دەدىم.

- بىرەۋگە شىندىق ەكىنشى بىرەۋگە شىندىق بولمايتىنىن بىلەسىڭ عوي، قوسىلا قاجاماشى مەنى! - دەپ نالىعان سوڭ كىدىرمەدىم، سول ساتتە كەلىپ كىرگەن سۇلتان ورازالينوۆ، ماركەننىڭ ورىنباسارى، ەكەۋىنە اماندىق تىلەدىم دە، شىعىپ كەتتىم.

سول كۇننەن باستاپ ءانۋار كادىمگى قاقپاقىلعا دۋشار بولدى. بىرەسە اناۋ قىزمەتكە، بىرەسە مىناۋ قىزمەتكە اۋىستىرىلىپ، ەكى جىل وتە بەرە، 56 جاسىندا، جۇمىسسىز، زەينەتاقىسىز قالدىرىلدى. قوناەۆ ونىڭ ىلەكەڭ تويى تۋرالى وزدەرىنە قاراتا تىك ايتقان ورىندى سىنىن كەشىرە المادى. «ليتەراتۋرنايا گازەتانىڭ» مەنشىكتى ءتىلشىسى بولا سالا وزىمەن سۇحباتتاسىپ، وداقتىق دەڭگەيدە شەشىم تابۋى كەرەك نەبىر اۋقىمدى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، رەسپۋبليكاعا كوپ كومەگى تيگەنىنە ريزا بولىپ، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە باس رەداكتور، ودان كەيىن جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنا ءبىرىنشى حاتشى ەتىپ تاعايىنداعان، سودان سوڭ، جازۋشىلار وداعى باسشىسىنىڭ جارعى بويىنشا ەكى مەرزىمى وتكەندە، تابيعي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق قوعامنىڭ پرەزيديۋمىنا توراعا ەتكەن (ونداعى سابىر نيازبەكوۆتى دەرەۋ بوساتىپ) قوناەۆ انەكەڭنىڭ بۇرىنعى ەڭبەكتەرىن ەسىنەن شىعارىپ، سىرت اينالدى.

تەاترداعى «وقيعادان» سوڭ ورتالىق كوميتەتكە انەكەڭە «باعىشتالعان» ءبىر «عاجاپ» مىنەزدەمە جەتكەنىن كەيىنىرەك ءبىلدىم. اڭقۋى جوق، مۇڭكۋى كوپ ول «پارتيالىق قۇجاتتىڭ» بىرەر سويلەمى بىلايشا: «...وسترايا پودوزريتەلنوست، مەلوچنوست، مستيتەلنوست، نەوبەكتيۆنوست، نە دەلوۆوي پودحود. سپوسوبەن رازلوجيت كوللەكتيۆ، راسسوريت ليۋدەي. دوۆەرياەت سلۋحام، سام ۋچاستۆۋەت ۆ يح ورگانيزاتسي ي راسپروسترانەني...». قالاي ەكەن؟

- اتا جاۋىن ايانباي مۇقاتقان سياقتى ما، كىم جازعان ءوزى؟

- ءيا، مۇنداي مىنەزدەمە 1937-38 جىلداردا عانا جازىلعان شىعار... ءانۋاردان تەز قۇتىلۋدى كوزدەگەن «كوسەم» كەرەك ەتكەن «قۇجات». ءوزى جازۋشىلار وداعىنىڭ تىزگىن-شىلبىرىن ۇستاتا قويعان، بيلىكتىڭ قاس-قاباعىن باعۋى قاشاندا قاپىسىز ولجاس سۇلەيمەنوۆىنىڭ قات-قابات «ۇشقىر» سوزدەرى. وداق پارتكومىنىڭ حاتشىسى احمەتجان ءاشيروۆ، كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى قاليحان ىسقاقاوۆ ۇشەۋى قول قويعان ەكەن، سوڭعى ەكەۋىنە كەزەكپەن تەلەفون شالىپ: «مۇراعاتتان مىنانداي مىنەزدەمە تاۋىپ الدىم، - دەپ وقىپ بەردىم دە: - بۇنىڭ نە؟ ءانۋار شىنىمەن وسىنداي ما ەدى؟» - دەدىم. ءبىرىنشىسى: «ءبىز، ۇيعىر جازۋشىلارى، انەكەڭنەن كوپ جاقسىلىق كوردىك، ونى ارقاشان ريزاشىلىقپەن ايتىپ جۇرەمىز. ال انداعى مىنەزدەمە... ولجاس شاقىرتىپ الىپ، ورتالىق كوميتەت انۋارعا مىنەزدەمە سۇراتقانىن ايتىپ، ونى جازۋدى ماعان تاپسىردى. مەن، ارينە، شىندىققا سۇيەنىپ، انەكەڭدى ماقتاپ جازدىم. ونىم ولجاسقا ۇنامادى، ءوزى رەداكتسيالاپ، قايتا باستىرىپ، قول قويدىردى» دەدى. ەكىنشىسى: «پارتكومنىڭ قولى تۇرعان سوڭ وقىماستان قويا سالىپ ەدىم، قاپ، انەكەڭە وبال جاساپپىز عوي؟! ءاي، يتتىك-اي!» دەپ كۇيىندى. اقىن-جازۋشى ەكى قۇرداسىمنىڭ سول تۇستا: «ءالىمجانوۆ – ارىزقوي» دەپ جۇرگەندەرىن ەستىدىم، بىراق «ەسەپتەسۋگە» زاۋقىم بولمادى.

انەكەڭنىڭ قياناتقا ۇشىراعانىن ەستىگەن كسرو جازۋشىلار وداعى ونى ماسكەۋگە، وزدەرىنە قىزمەتكە شاقىردى، بىراق ءانۋار بارمادى. «انەكە-اۋ، بارساڭشى، مىنالار تىلدەرىن تىستەپ قالسىن» دەگەنىمدە، باسىن شايقاي، سالقىن ۇنمەن: «بارمايمىن. «بيتكە وكپەلەپ تونىمدى وتقا تاستار» جايىم جوق. كوشتەن قالماسپىن، اشتان ولمەسپىن!» دەدى.

- نامىسى كۇشتى ەكەن عوي!

- ال انەكەڭنىڭ 1986-جىلعى جەلتوقسان ايىندا بولعان قانتوگىستىڭ سەبەپ-سالدارىن وداق، حالىقارالىق دەڭگەيلەردە اشىنىپ پاش ەتكەن ماقالا-سۇحباتتارى ىلە-شالا «ليتەراتۋرنايا گازەتا» مەن «كومسومولسكايا پراۆدا» گازەتىندە شىقتى. انەكەڭنىڭ اشىق ويلارىن تۇسىنە الماعان، نە تۇسىنگىسى كەلمەگەن ءدۇبارالار: «ويباي! ءالىمجانوۆ جاستارىمىزدى جازعىردى!» دەپ شۋلاي باستادى. انەكەڭ: «...ك تولپە پريمكنۋلي حۋليگانى، پيانيتسى ي درۋگيە انتيوبششەستۆەننىە ليتسا. رازگۋلياۆشيەسيا دەبوشيرى، ۆوورۋجيۆشيس مەتالليچەسكيمي ستەرجنيامي، پالكامي، كامنيامي، يزبيۆالي ي وسكوربليالي گراجدان، ورپروكيدىۆالي ي پودجيگالي اۆتوموبيلي...»، دەگەن بولاتىن. «ك تولپە پريمكنۋلي» دەگەنى ستۋدەنت جاستار ەمەستىگىن، ولارعا ارانداتۋشىلىق پيعىلمەن قوسىلا جونەلگەن وڭباعاندار ەكەنىن دىتتەگەن. دۇنيە ءجۇزىنىڭ بارشا قۇرلىعىندا بولعان ءانۋاردىڭ قاي ەلدە، قاشاندا بيلىك اتاۋلىعا نارازىلىقپەن كوشەگە شىققان ەرەۋىلشىلەردىڭ، كوتەرىلىسشىلەردىڭ توبىنا بۇزىق-سوتقارلاردى بيلىكتىڭ ءوزى ادەيى قوسىپ تا جىبەرەتىنى جازىلماعان زاڭ ەكەنىن بىلگەنى ءسوزسىز.

- ارينە! بىزدە دە سولاي بولعانىن كەيىندە بىلدىك قوي. بۇزاقىلاردىڭ ورىس ناسىلدىلەردەن ادەيى ىرىكتەلگەن توپتارى الاڭعا الىپ كەلگەن ارماتۋرالار وسىنداعى زاۋىتتاردا جاسالىپتى.

- حالىقپەن ساناسپايتىن بيلىكتىڭ ءوز ساياساتىنا نارازىلىق تانىتا الاڭعا جينالعان جاستارىمىزدى وزىمبىلەمدىك وكتەمدىكپەن قورلاعانىن... قازىر، جۇماش مىرزا، قازىر، كەرەك بولا قالاتىن كىتاپتار مەن قۇجاتتار مىنا شكافىمدا.

- شكافىڭىز ۇستەلىڭىزدىڭ قاتارىندا، قول سوزىمدا، راحات ەكەن.

- ءا، مىنە، مىنا كىتاپتا، وقىپ بەرەيىن، ورىس تىلىندەگى نۇسقاسى: «...ا دەكابرسكيە سوبىتيا ۆسەليلي ۆ ناس ترەۆوگۋ، وتچۋجدەننوست، پوكازالي، ناسكولكو زاچەرستۆەلي، زاپلەسنەۆەلي ناشي دۋشي. زارازا پريسپوسوبلەنچەستۆا ي پوترەبيتەلستۆا، پروتەكتسيونيزما ي رودوفيلستۆا وچەن جيۆۋچا. ونا پوروجداەت كلانوۆوست، ۆوجديزم... ۆ مورالنو-نراۆستۆەننوم پادەني ۆىسشيح كرۋگوۆ ناشەگو رەسپۋبليكانسكوگو رۋكوۆودستۆا، ۆ كوررۋپتسي ي ترايباليزمە، زەملياچەستۆە ي ۆزياتنيچەستۆە، وحۆاتيۆشيم ۆىسشيە سفەرى ناشەگو وبششەستۆا، پريۆەدشيح ك تراگيچەسكيم سوبىتيام، ۆينوۆنا نە مولودەج، وتچاستي ۆينوۆنى ي مى س ۆامي، نو بولشە ۆسە تە جە چينوۆنيكي، سيدەۆشيە نا حولمە ۆلاستي!» دەپ جايىپ سالعان. ول شىندىق بيلىكتىڭ بۇيىرىنە شانشۋداي قادالدى!..

- ارينە!

- ءانۋاردىڭ مۇراعاتىنداعى قىرۋار جازبا-قۇجاتتار اراسىندا: «ەي، تى، اليمجانوۆ! تى – ناتسيوناليست، زاششيتنيك سۆويح بەستولكوۆىح مولودىح سوروديچەي! ەسلي حوچەش جيت، نەمەدلەننو ۋەزجاي يز الما-اتا، يسچەزني!»، «ءاي، ءالىمجانوۆ، سەن – شوقىنشىسىڭ! باسشىلارىمىزعا ءتىل تيگىزدىڭ! سەمياڭدى ال دا، الماتىدان تايىپ تۇر!» دەگەن زۇلىمدىق حاتتار بار.

- انەكەڭ سوندا دا تىرپ ەتپەگەن، ءا؟

- مىسالى، ماعان ونداي حاتتار العانىن ايتقان دا ەمەس. ەندى ەكىنشى ءجايت بىلايشا. قوناەۆتىڭ، كولبيننىڭ داۋرەندەرى ءوتىپ، ەلتسين مەن گورباچەۆ، ءوزىڭ بىلەسىڭ، «سۋۆەرينيتەت پارادىن» جاسادى، وداقتاس رەسپۋبليكالار تاۋەلسىز ەلدەرگە اينالا باستادى. ءبىرى، بالتىق بويىنداعىلار، كۇنىبۇرىن تالاپ ەتكەن كۇرەسپەن السا، ءبىرى، ماسەلەن، ءبىز سوۆەت وكىمەتىنىڭ ىدىراتىلعانىنا وكىنىپ، گورباچەۆقا جالتاقتاپ، ايتەۋىر، ەڭ سوڭىندا الىپ تىنىشتالدىق. كەيىن پرەزيدەنتىمىز: «ءبىز تاۋەلسىزدىكتى اتا جولىمەن الدىق، اقىلمەن الدىق» دەپ ءوزى دە يلانىپ، وزگەلەردى دە يلاندىرىپ باقتى. ادەتتە جاڭا بيلىكتىڭ دە جازىلماعان زاڭى بولادى، ول – بۇرىنعى بيلىككە نارازى بولعان قايراتكەرلەردى باۋىرىنا تارتۋ. قوناەۆ قۋدالاعان انەكەڭ پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ قۇزىرىنا مادەنيەت ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەسشى قىزمەتىنە شاقىرىلدى. بىراق وندا تۇراقتامادى. جاڭا بيلىكتىڭ اۋىلدى «پريحۆاتيزاتسيالاۋدان» باستاعان ساياساتىن قولدامادى. كەلىسىمپازدىققا ۇرىنبادى. سىناي باستادى. كوممۋنيستىك پارتيانىڭ مۇراگەرى دەپ سوتسياليستىك پارتيانى ۇيىمداستىرىپ، قازاق تىلىندە «قازاق مەملەكەتى»، ورىس تىلىندە «رەسپۋبليكا» گازەتتەرىن شىعارۋدى قولعا الدى. بىردە، ەگەر جاڭىلىسپاسام، 1993-جىلى تامىز ايىندا «رەسپۋبليكا» گازەتىندە ءانۋاردىڭ سۇحباتى جاريالاندى.

- انەكەڭ انا تىلىندە تازا سويلەيتىن ەدى، سوندا جالپى ورىس تىلىندە جازعانى قالاي، سۇرامادىڭىز با؟

- سۇرادىم. ول ازىلدەپ سويلەردەگى ادەتىنشە سىلق-سىلق كۇلە وتىرىپ: «مىسالى، سەن اڭگىمەلەرىڭدى ورىس وقىرماندارىنا جەتكىزۋ ءۇشىن اۋەلى جولما-جول اۋدارما، ودان سوڭ ادەبي اۋدارما جاساتاسىڭ، ەگەر سونىڭ ءوزى ءساتتى بولا السا. ال مەن توتەسىنەن تارتامىن» دەدى. ەندى جاڭاعى سۇحباتىنىڭ سوڭعى سويلەمدەرىن وقيىن، مىنەكي، تىڭدا: «بىۆشيە رابوتنيكيك پارتينىح ۆەرحوۆ ستالي پريچاستنىمي ك دەلەجكۋ – كتو ۆ مەنشەي، كتو ۆ بولشەي ستەپەني بىۆشەي پارتينوي كازنى، ەيو يمۋششەستۆا. نا دەنگي پارتي وتكرىتى كوممەرچەسكيە سترۋكتۋرى. راسپروداەتسيا ناتسيونالنوە بوگاتستۆو... مى نە پروتيۆ رىنوچنىح وتنوشەني، نو نەلزيا جە دوپۋسكات بەزۋدەرجنوگو حيششنيچەستۆا، توتالنوي كوررۋپتسي، ۆوپيۋششەگو بەززاكونيا، بەسپرەدەلا!.. ۋ ناس پرويزوشلوە چتو-تو انتيستوريچەسكوە. مى ۋنيچتوجيلي ۆسە دو وسنوۆانيا. نە تولكو ەكونوميكۋ، نو ي ناۋكۋ، ي كۋلتۋرۋ، ي ليتەراتۋرۋ توجە. پولنوە ەدينوناچاليە ي پودچينەنيە سۆەرحۋ دو نيزۋ... دا، مى ۆسيو رازرۋشيلي. ا چتو پرەدلوجيلي ۆ زامەن؟ گوۆوريات، سەيچاس پەرەحودنىي پەريود. نو كۋدا پەرەحوديم-تو؟ ك تسيۆيليزوۆاننومۋ رىنكۋ لي؟ ا موجەت، ۆ فەودالنوە پروشلوە؟ پوكا چتو پەرەستۋپيلي پوروگ ديكوگو كاپيتاليزما، وسنوۆاننىي نا پەرەكۋپلە، پەرەپروداجە، نا سپەكۋلياتسي، گدە ۋتۆەرجداەتسيا زاكون دجۋنگلەي. ستالي سترانوي ۆوروۆ!». قالاي، جۇماش مىرزا، تۇسىنىكتى مە؟

- ويپىرىم-اي، قالاي ءدال ايتقان، قالاي باتىل ايتقان، ا؟! قازاقتىڭ «جۇرەك جۇتقان» دەگەنى عوي؟!

- مىنە، ءانۋاردىڭ كىم بولعانى وسى ءادىل تۇجىرىمىنان-اق تۇنىپ كورىنىپ تۇرعان جوق پا؟ قايران انەكەڭ!.. بۇگىنگى بىزدەگى كەيبىر «الەمگە ايگىلى كلاسسيكتەرشە» بيلىكتىڭ اۋلاسىندا ارسالاڭداپ جۇرمەدى، «كۇشتىلەرىم ءسوز ايتسا، باس يزەيمىن شىبىنداپ» بولمادى، ات-اتاق، وردەن-مەدال تۇسىنە كىرىپ تەرلەمەدى، سيىنعان يەسى سيىردى نۇسقاپ: «مىناۋ سايگۇلىك!» دەسە، «ءيا، ءيا، سايگۇلىك بولعاندا قانداي!» دەپ سايراي جونەلمەدى. انەكەڭنىڭ مىناۋ تۇجىرىمدارىنا قازىردە دە قول قويىپ وتىرىپ ايتارىم: بىزدە ءمانسىز ماقتاننىڭ جەلكەنىن جاعىمپازدىقتىڭ جەلى كەرىپ-اق تۇر. «بيلىكتىڭ تابانىنا باتار تاس مەنىڭ ماڭدايىما تيسە ەكەن!» دەيتىن بايعۇستار كوبەيىپ بارادى. ولاردىڭ «سۇلۋ» سوزدەرىنە قۇلاق سالساڭ، «جارقىلداق» جازبالارىنا كوز جۇگىرتسەڭ، قازاقستان قۋاياق حرۋششەۆ ورناتۋعا ۋادە ەتكەن كوممۋنيزمنىڭ تورىنە جاقىنداپ قالعانداي.

- عابا، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» دەگەن ماقالاسىن وقىدىڭىز با؟ ويىڭىز نە دەيدى؟

- ازىرشە وقىعان جوقپىن. ءاپ دەگەندە-اق «2030» دەپ باستالعان باعدارلامادان بەرىدە: پالەن جىلعا، تۇگلەن جىلعا جاسالعان جاڭا باعدارلامالار، جوسپارلار بولدى، اسۋلار، قادامدار بەلگىلەندى، پرەزيدەنتتىڭ جىل سايىنعى جولداۋى ءوز الدىنا. ال ەندى ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ: «دا، مى ۆسيو رازرۋشيليىنە» ورالساق، بيلىكتىڭ باۋىرىنداعى بۇقارالىق اقپاراتتار ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ الەمدىك دەڭگەيدە ەرەكشە دامىپ، ءتىپتى «ەكونوميكانىڭ قازاقستاندىق دامۋ جولى» دۇنيە ءجۇزىن تاڭدانتىپ وتىرعانىنا» وراي ءبىر عانا سۇراق مىناۋ: بۇيىرعان تاۋەلسىزدىكتىڭ كوك تۋىن كوتەرگەنىمىزدەن بەرگى 27 جىلدا الدىمىزداعى اسىمىزدىڭ، ۇستىمىزدەگى كيىمىمىزدىڭ ارزانداعانىن كوردىك پە؟ ەسەپ-قيساپتىڭ ادۆوكات «عۇلامالارى»: «كوردىك قوي؟!» دەپ ىشقىنار بولسا، قايسىسى، قاشان جانە قانشا پايىزعا ارزانداعانىن ماعان ايتىپ بەرسىنشى! مۇمكىن ولار حالىقتىڭ قىمباتشىلىقتان كوز اشپاي كەلە جاتقانىن: «بەكەر!» دەپ دالەلدەي دە الار؟

- قايداعى دالەل؟!

- تاپقىشتاردىڭ تاۋىپ الۋلارى مۇمكىن، ولار ءبىر ميلليونعا جۋىعى جۇمىسسىز وتىرعان كەدەي حالىقتان بولەك، اشىق-استىرتىن الپىس شاقتى ميلليونەرى، جيىرماعا جۋىق ميللياردەرى بار بيلىكتىڭ اۋىلىندا. دامۋدىڭ حالىققا سوقپايتىن بەيمالىم جولدارىن زەرتتەپ، تاۋىپ العان شىعار، كىم بىلەدى. ەندى، ءسوزدى كوبەيتپەي، ءانۋار ساناپ بەرگەن سالالاردىڭ كەيبىرىنە توقتالايىن. ەكەۋىمىزگە دە ەتەنە كوركەم ادەبيەتتى الساق، جازۋشىلار وداعىنا ەگە بولا قالعاندار سوڭعى 10-15 جىلدا وداق مۇشەسىنىڭ سانىن كوبەيتۋ مەن سىيلىقتى كۇيتتەۋدەن اسا العان جوق. 1996-جىلى مۇشە سانى 400 شامالى بولسا، 2017-جىلى ەكى ەسە دەرلىك كوبەيدى. وداق باسقارماسىنىڭ حاتشىلار القاسى بۇدان 11-12 جىل بۇرىن 80 شامالى اقىن-جازۋشىنى مۇشەلىككە بىردەن قابىلداسا، 3-4 جىل بۇرىندا حالىقارالىق ادەبي «الاش» سىيلىعىن ءبىر كۇندە 42 اقىن-جازۋشىعا تاراتىپ بەرىپتى، ەستىگەن بولارسىڭ.

- ءا، ءيا، ەسىمدە. جىلى ورىنىن سۋىتقىسى كەلمەيتىن باسەكەڭدەردە كەزەكتى قۇرىلتاي، سايلاۋ الدىندا ءسويتىپ شۇلەن تاراتاتىن ارامقۋلىق بولادى عوي.

- اقىن اتامىز شاكارىم قۇدايبەردىۇلىنىڭ ولەڭ-داستاندارىن 1988 جىلى قايتادان جيناقتاپ شىعارعان «بارىنبىلگىشتەر» مارقۇم قاجىنى اتەيست – قۇدايسىزعا اينالدىرىپ جىبەردى. ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەرى» اعىلشىن تىلىنە شالا-شيكى اۋدارىلدى. ول تۋرالى قايىم مۇحامەدحانوۆ باستاعان ادەبيەتشىلەرىمىز دابىل قاعا ماقالا جازدى، مەن دە قاراپ وتىرمادىم.

- بىلەم، وقىعانمىن.

- وداق باسشىلىعىنا وسى ەكى سوراقىلىقتى دۇرىستاۋ ءۇشىن جەكە-جەكە پلەنۋم وتكىزەلىك دەپ رەسمي ۇسىنىس حات جازدىم. سەلت ەتپەدى. ءسىرا، ادەبيەتتىڭ ولاردان دا ماڭىزدى ماسەلەرىن شەشكەن شىعار دەيىن دەسەم، ونداي ەشتەڭەسىن ەستىگەن دە، كورگەن دە ەمەسپىن.

- ماسقارا!

- جاڭا «شۇلەن تاراتاتىن ارامقۋلىق» دەدىڭ، ونىڭ كوكەسىن، بىلتىر ما ەدى، عىلىم اكادەميامىزدىڭ، قازىر «عىلىم اكادەمياسى» دەي مە، «عىلىم ورداسى» دەي مە، بىلمەيمىن، سونىڭ باسشىلىعى كورسەتتى ەمەس پە؟!

- كورسەتتى، ءبىر كۇندە 67 مە، 69 با، كىسىگە اكادەميك اتاعىن ءبىر-اق بەردى.

- «كىسىگە» دەپ جاي ايتا سالعانىڭ دۇرىس. سولاردىڭ جارتىسى ورتاقول عالىم بولسا، ول دا از ەمەس.

مادەنيەت دەسەك، تەاترلارىمىزدىڭ ساحنالارىن الاس-كۇلەس، ايباق-سايباق «بەزەندىرۋدى»، الاوكپەلىك، جەلوكپەلىك «كونتسەرتتەردى» كورىپ ءجۇرمىز. ءانشى-ءبيشى قىز-كەلىنشەكتەرىمىز ساحناعا جارعاق شالبارمەن بىرتيىپ-تىرتيىپ شىعا كەلۋدى ازايتسا دا، شاشتارىن شاشىپ، ومىراۋلارىن اشىپ تاستاپ شىعۋدان قىمسىنار ەمەس. شاش دەمەكشى، ساحنالارىمىزدا قازاقى قارا شاش «دەفيتسيت» بولىپ كەتتى. بۇزاۋدىڭ توڭعاعىمەن سىلاعانداي ما، الدە ساباننان جاسالعان جاساندى شاش – پاريك كيە مە، ايتەۋىر، سابالاق سارى شاش «عاسىر موداسى» بولىپ تۇر. كىشى «جەتى قىر»، انە سولاردا: ءبارىنىڭ بەتى وپا-دالاپپەن وڭدەلگەن، بىركەلكى اپپاق، جىپ-جىلتىر، ال قاس پەن كىرپىك دەگەندەرى دە ءبىر فابريكتەن شىققانداي، قايقيىپ-قايقيىپ تۇر. ەرىندەرى شيقانداي. وسىنداي «ءتىرى روبوت» ءتىپتى كوشەلەرىمىزگە دە تولا باستادى. قايداسىڭ، قازاقى بەينە؟!.

سودان كەيىن بىزدە نە كوپ، شەتەلدىك تەلەارنا كوپ، ال ولارداعى «ءان-ءبيدىڭ» كوبى - كادىمگى قۇتىرىقتىڭ ارعى-بەرگىسى. ءبىزدىڭ «مادەنيەتشىلدەر» سولارعا ەلىكتەۋ-سولىقتاۋعا قۇمار. اتتارى ءاپ-ادەمى «گاككۋ»، «تويباستار» دەگەندەرىمىز كەيدە سول باتىستىق «ۇستازدارىنان» اۋماي قالادى. جالپى ءبىزدىڭ تەلەارنالاردا رەسەيلىك كەسپىر باسىم بولىپ بارادى. كورەرمەن كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندەگى تۇيتكىلدەردى تاپ باسىپ ايتۋ، كورسەتۋ جوق. ءبىزدىڭ «ەلكەزەكتەر» سولاردان كوشىرمە جاساۋعا اۋەس پە، الدە ساتىپ الا ما، ايتەۋىر، «ەگىز» دەرلىك باعدارما كوپ.

- شىنىندا سولاي!

- بىزدە جۇمىسسىز، باسپاناسىز جۇرگەن جاستار ءجۇز مىڭداپ بار. اۋىزسۋسىز، جىلۋسىز، ەلەكترسىز، ءتىپتى دارىگەرلىك جاردەمسىز وتىرعان اۋىل-سەلو از ەمەس. ول قالاي؟ جەكەمەنشىگىندە 3-4 ءۇيى، 5-6 ءاۋتوماشىنى بار «مىقتىلار» ادال ەڭبەگىمەن بايىدى ما؟ حالىقتى تيتىقتاتقان پاراقورلىق، جەمقورلىق، ۇرلىق-قارلىق قايدان، قالاي شىعىپ جاتىر، اناۋ ميلليونەر-ميللياردەر اتاۋلىلاردىڭ قايسىسى ادال ەڭبەگىمەن بايىدى؟ بۇل تۋرالى جاق اشۋ جوق. باياعى «وگىز ولمەس، اربا سىنباس». ول دا تۇرىپتى-اۋ، ءبىزدىڭ ەلىكتەگىش-سولىقتاعىشتار كەيىنگى كەزدە رەسەيلىك تەلەارنالاردىڭ بىرنەشەۋىن جايلاپ العان «اقيقاتتى ايتۋ» دەگەنگە جەرىك بولىپ جۇرمەسە جارار ەدى. ءوزىڭ كورگەن بولارسىڭ، ولاردا ارمەن دجيگارحانيان، سپارتاك ميشۋلين، ۆاسيلي شۋكشين، ەۆگەني پەتروسيان سياقتى اتاقتى، قۇرمەتتى ادامداردىڭ، باسقا دا قايسىبىر كورنەكتىلەردىڭ وتباستارى تۋرالى شىندىق پەن جالعاندىق قويىرتپاقتالعان ايتىس-تارتىس «بازارى» بولىپ جاتىر. كىمنىڭ نەشە اشىناسى بولدى، ولاردان نەشە بالاسى بار، قايسىسى قايدا، پالەنى نە ءۇشىن ءوزارا سوتتاسىپ ءجۇر، تۇگلەنى شىندىقتى نەگە ىزدەمەيدى، نەگە سوتتاسپايدى دەگەندەي «وتە ماڭىزدى ماسەلەلەر» تالقىلانۋدا. وندايدىڭ كىمگە، نەگە كەرەگى بار؟ ولاردىڭ ارقايسىسىن اقتاۋشى، عايباتتاۋشى ەكى توپتىڭ پايدا بولعانى، داۋ-دامايلارى، مەنىڭشە، جىكتەۋدەن، ارانداتۋدان وزگە ەشتە ەمەس!
عىلىم-ءبىلىم دەسەك، ولاردىڭ ورەسى مەن ءورىسى اناۋ: «اكادەميكتەردى» اربالاپ كوبەيتىپ، انا ءتىلىمىزدى اعىلشىن ءتىلىنىڭ قانجىعاسىنا بايلاپ قويدى دا، ەندى، ول ازداي، قىتاي تىلىنە ەسىگىمىزدى كەڭ اشۋ كەرەكتىگىن ايتا باستادى. ياعني جاڭا جىلدا مەكتەپتەرىمىزگە تورتتۇعىرلى ءتىل باعدارلاماسى جاساپ بەرىلۋى مۇمكىن.

- ول جاعداي ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا جاتىر، بىراق...

- بار پالە وسى «بىراقتا» ەمەس پە، جۇماش. ءبىزدىڭ مينيسترلەرىمىزگە ءادىل سىن جەبەسىن جولاتپايدى. جالپى، انۋارمەن اڭگىمەلەرىمدە اڭعارعانىم: عاسىرلار بويى قالىپتاسقان حالىقارالىق ەكى قاعيدا بار. ءبىرى – مەملەكەت باسشىلارى قاشان، قايدا بولسىن انا تىلىندە سويلەمەسە، ول مەملەكەت ۇلتتىق مەملەكەت ەمەس. ەكىنشىسى – ءبىلىم بەرۋى مەن دارىگەرلىك جاردەمى تەگىن بولماسا، ول وكىمەت حالىقتىق وكىمەت ەمەس! سوۆەت وداعىن، سوتسياليستىك لاگەردى جويۋدى 1946 جىلدان باستاپ رەسمي جوسپارلى جۇرگىزگەن امەريكان ساياساتشىلارى وسى ەكى قاعيدانى نىسانا ەتكەن. ءجا، جۇماش مىرزا، «اڭگىمە بۇزاۋ ەمىزىپ...» جۇرەر، سەنىڭ ءانۋار ءالىمجانوۆتى بىلمەگىڭە وراي مىنا ءبىر ءجايتتى ايتايىن دا، توقتايىن.

- ماقۇل.

- ءانۋار تۇرلىبەكۇلى، ءيا، ءوزىمىزدىڭ قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى ۇلتتىق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتە وقىدى. قازاقستان كومسومولى مەن مەملەكەتتىك سىيلىقتارىن العان حالىق جازۋشىمىز. الەمدىك دارەجەدە تانىمال جۋرنالشى-جازۋشى بولىپ، دجاۆاحارلار نەرۋ، اگوستينو نەتو اتىنداعى، «لوتوس» جۋرنالىنىڭ، كونگو رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقارالىق سىيلىقتارىمەن ماراپاتتالدى. ازيا مەن افريكا ەلدەرى جازۋشىلارىنىڭ الماتى كونفەرەنتسياسىن وتكىزۋگە، ونىمەن جالعاستىرا ءال-ءفارابيدىڭ 1100 جىلدىعىن تويلاۋعا بىردەن-ءبىر سەبەپشى بولدى. عۇلاما بابامىزدىڭ مىسىردا ساقتاۋلى كەسكىن-سۋرەتىن تاۋىپ، ەلىمىزگە العاش جەتكىزدى، «ۇستازدىڭ ورالۋى» دەپ رومان جازدى، ءسويتىپ، فارابيتانۋدىڭ نەگىزىن قالاعان اقجان ماشاني اعامىزعا كومەكتەستى. انەكەڭنىڭ ەل، حالىق الدىنداعى وسىنشاما ەڭبەگىن، وكىنىشكە قاراي، ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ رەكتوراتى سوڭعى جىلدارى مۇلدە ۇمىتتى. قازاقستانىن، قازاعىن پەرزەنتتىك پاك سەزىممەن ورىندى دارىپتەپ وتكەن انەكەڭنىڭ مۇشەلتويلارىن اتاپ ءوتۋدى قاجەت ەتپەدى. ول ول ما، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى مۇتانوۆقا 2014-جىلى وسىنى قىسقاشا ايتا حات جولداپ، ۋنيۆەرسيتەت شىعارىپ كەلە جاتقان «ونەگەلى ءومىر» كىتاپ توپتاماسىنا ءانۋاردى دا ەنگىزۋدى ءوتىندىم، ول كىتاپقا كەرەك ماقالا، ەستەلىك، فوتو-سۋرەتتەردى اقى-پۇلسىز بەرە الاتىنىمدى ايتقانىما ول ءلام-ميم دەمەدى.

- ۋنيۆەرسيتەتتە وقىماعان «ءتىرى كلاسسيكتەردى» قولپاشتاپ ءجۇر ەمەس پە؟

- ە، مەيلى، اركىمنىڭ ءبىر ەسەبى بار. مارقۇم ءانۋاردان ەندى كىمگە، قانداي پايدا بار؟.. وسىمەن، كانە، «ەسەن-ساۋ بول» دەسەلىك تە، حابارلاسىپ جۇرەلىك، ا؟

- البەتتە، حابارلاساتىن بولامىن، عابا، راحمەت!

جۇماش كوكبورى

Abai.kz