عاسىرلار بويى حالقىمىزدىڭ قاسيەتتى قورعانى بولعان بايتاق قازاق دالاسى كيەلى ءارى كەرەمەتكە تولى ءوڭىر سانالادى. باتىر بابالارىمىز قابىرعادان قان كەشە ءجۇرىپ قورعاپ قالعان وسى كەڭ-بايتاق تەريتوريا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ باعا جەتپەس بايلىعى ەكەنى ءسوزسىز. ەگەمەن ەل بولىپ ەتەك-جەڭىمىزدى جيناعان سوڭ تاريحي قۇندىلىقتارعا نازار اۋدارىپ، وتكەن-كەتكەنىمىزدى تۇگەندەۋ ءبىزدىڭ باستى بورىش.

مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى، «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىنىڭ جالعاسى رەتىندە ونىڭ جاڭا قىرلارىن ايقىنداپ، تاريحي سانانى جاڭعىرتۋدىڭ جولدارىن كورسەتەدى.

قازاق تاريحىنىڭ التىن قورى جايلى ءسوز بولعاندا قازاقستان تەريتورياسىندا عانا ەمەس، الىس-جاقىن شەتەلدەردە قونىس تەپكەن قازاقتار تاريحى دا قامتىلاتىنى ءسوزسىن. ماسەلەن، كورشىلەس قىتاي ەلىندە ءۇش ميلليونعا جۋىق قانداستارىمىز ءومىر سۇرەدى. ال ولاردىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى ءوز الدىنا ءبىر بولەك دۇنيە. قىتايداعى قازاقتار اراسىنان دا سانسىز ەل قورعاعان باتىرلار مەن باعلاندار شىققانى ءسوزسىز.

قازاقستان تاۋەلسىز ەل بولىپ، ءوز تاريحى، ءوز مادەنيەتىن ۇلىقتاپ جاتقان بۇگىنگى تاڭدا جات جۇرتتا ءجۇرىپ، ۇلت قاھارمانىنا اينالعان ۇلى تۇلعالاردى ەستەن شىعارماۋ ءبىزدىڭ قاسيەتتى بورىشتارىمىزدىڭ ءبىرى. سول قاتاردا قىتايدىڭ ميليتاريستىك ۇستانىمىنا ۇلت باتىرى رەتىندە قارسى سوعىس اشقان ەرجۇرەك ازاماتتاردىڭ ەرلىگىن اتاماي كەتۋ مۇمكىن ەمەس.

ۇرپاقتار ساباقتاستىعىن ساقتاۋ، تاريحپەن بايلانىس ورناتۋ – بولاشاق ءۇشىن ماڭىزدى دۇنيەلەر. ءبىز بولاشاققا نىق قادام باسىپ كەلە جاتقان دامۋشى مەملەكەتپىز. وسى كەزەڭدە ءبىزدىڭ بىرلىگىمىز بەن تۇتاستىعىمىز نىعايا تۇسپەك كەرەك. ەلباسى اتالعان ماڭىزدى كەزەڭدە ءبىرىزدى جۇمىس جاساۋ ماقساتىندا «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىن جاريالادى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسى ۇلت تاريحىنداعى ۇلى بەلەسكە اينالدى. ونىڭ جەكە باعىتتارىنىڭ اياسىندا ەلىمىزدىڭ رۋحانياتىن، ءبىلىم دەڭگەيىن، باسەكەگە قابىلەتتىلىك دارەجەسىن كوتەرۋ ماقساتىندا كوپتەگەن ىزگى شارالار جۇزەگە اسىپ جاتىر.

وسىنداي ىزگى شارالارىدىڭ ءبىرى قازاقتىڭ XX عاسىرداعى ۇلتازاتتىق كۇرەسى جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، ازاتتىق جولىندا شاھيت كەشكەن كوكجال وعلانى وسپان باتىر ءسىلامۇلىنىڭ (1899-1951) تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا وراي «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان حالىقارالىق ءىس-شارالاردى ايتۋعا بولادى.

«ەر جانىبەك» حالىقارالىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جەڭىس تۇركيانىڭ تانىستىرۋىنشا، قور اياسىندا جىل بويى ءبىر قاتار يگى شارالار وتەدى. ءارى بۇنى ءبارى "رۋحاني جاڭعىرۋ" باعدارلاماسى اياسىندا ۇيىمداستىرىلماق. اتالعان قور توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، وسپان باتىردىڭ 120 جىلدىعىنا وراي قازاقستاننان تىس تۇركيا، موڭعوليا، رەسەي، فرانتسيا جانە گەرمانيا ەلدەرىندە ءتۇرلى شارالار ۇيىمداستىرىلىپ، مەرەيتوي حالىقارالىق دەڭگەيدە اتالىپ وتىلەدى.

وسى جيىلىسپەن باستالعان بۇل شارا ءساۋىر ايىنان باستاپ جاس اقىندار  اراسىندا ءمۇشايرا، باق بويىنشا ۇزدىك جاريالانىمدار، قازاق كۇرەسىنەن رەسپۋبليكالىق تۋرنير، اقىندار ايتىسى، ۋنيۆەرسيتەتتەردە جاستارمەن كەزدەسۋ، باتىردىڭ كۇرەسكە تولى ءومىرى جايىندا ش.ش. ۋاليحاوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنوگرافيا ينيستۋتىمەن بىرلەسىپ مونوگرافيا قۇراستىرۋ، شقو-دا اس بەرۋ، قازاقتار قونىستانعان ەۋروپا، ازيا ەلدەرىندە دە شارالار وتكىزۋ سياقتى يگى ىستەرمەن جالعاسىن تاپپاق.

اتالعان جينالىستا قازاقستان حالىق جازۋشىسى قابدەش ءجۇمادىلوۆ، اقىن جاركەن بودەش، تەمىرحان تەبەگەنوۆ، ارىستان قاجى شادەتۇلى، وركەن ءنابيۇلى (باتىردىڭ نەمەرەسى), ءجادي شاكەنۇلى، مۇرات شايماران قاتارلى جيىن قاتىسۋشىلارى وسپان باتىر جانە ونىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان شارالار جونىندە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.

قازاق حالقى ءۇشىن قابىرعادان قان كەشكەن ۇلى دالا باتىرىنا ارنالعان ءىس-شارالاردىڭ ۇزىن-ىرعاسى بىلاي تۇزىلمەك:

- وسپان باتىردىڭ 120 جىلدىعىنا وراي وتكىزىلەتىن شارالاردا قازاق كۇرەسىنەن رەسپۋبليكالىق تۋرنير (29-30 ناۋرىز كۇندەرى); ءساۋىر ايىندا «سۇلۋبايدىڭ ءانى» اتتى تەاترلانعان قويىلىم مەن حالىقارالىق جىر ءمۇشايراسى جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا ارنالعان بايگە جاريالانادى; بۇلارمەن قاتار تۇركيا ورتالىق قالاسى انكاراداعى ميمار سينان ۋنيۆەرسيتەتىندە وسپان باتىرعا ارنالعان عىلىمي تالقى وتىرىسى بولماق; مامىر ايىندا موڭعوليانىڭ بايانولگەي ايماعىندا اس بەرىلىپ، ارنايى جيىن وتكىزىلسە، ماۋسىمدا وسىعان ۇقساس شارا رەسەيدىڭ وبى قالاسىندا وتكىزىلمەك; ماۋسىم ايىندا ءداستۇرلى «Er Janibek Cup» شاعىن فۋتبولدان تۋرنير باتىردىڭ مەرەي تويىنا ارنالىپ، الەم قازاق جاستارى كوكشەتاۋدا باس قوسپاق; تامىز ايىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىندا اس بەرىلىپ، اقپارات قۇرالدارىنا جاريالانعان بايكەنى قورىتىندىلاۋدى جوسپارلاعان; قىركۇيەك ايىندا وسپان باتىر تۋرالى مونوگرافيانىڭ تانىستىرىلىمى وتكىزىلەدى; قازان ايىندا شقو-دا باتىر اتىنداعى مەشىتتىڭ اشىلۋ سالتى;  قاراشا ايىندا استانا قالاسىندا «وسپان باتىردىڭ 120 جىلدىعىن» تاقىرىپ ەتكەن رەسپۋبليكالىق ايتىس وتپەك; جەلتوقسان ايىندا جالپى شارالاردىڭ قورىتىندىسى الماتىدا جاسالۋدى جوسپارلاعان.

ايتا كەتەرلىگى، اتالعان شارالاردىڭ ءبارى ەلباسى ۇسىنعان "رۋحاني جاڭعىرۋ" باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسپاق. ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ۇنەمى ايتىپ جۇرەتىن "ۇلى دالانىڭ" ۇلاعاتتى ۇلانى رەتىندە وسپان باتىر بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ۇلاعاتتاۋىنا ابدەن لايىق تۇلعا.

Abai.kz