وۋ، جاراندار! جەتىنشى پارتيانى جوعالتىپ الدىق! كورگەن-بىلگەندەرىڭىز بولسا، حابارىن ايتىڭىزدار. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ وكىلى زاۋرەش بايمولدينانىڭ "Zakon.kz" سايتىنداعى پىكىرى وسىعان سايادى.

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى قازاقستانداعى رەسمي تىركەلگەن جەتىنشى پارتيانى ىزدەپ تاپپاي جاتىر.

"جەتىنشى پارتيانىڭ بار-جوعى بەلگىسىز. حات جازامىز. جاۋاپ بەرمەيدى. وزدەرى دە حات جازبايدى" دەپتى بايمولدينا حانىم.

پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ پارمەنىنەن سوڭ، سايلاۋ قامىنا قىزۋ كىرىسىپ كەتكەن وسك ەلدەگى رەسمي تىركەلگەن پارتيالارعا حابار بەرىپ، دوداعا دايىندالۋدى تاپسىرماي ما؟! سويتسە، ادىلەت مينيسترلىگى تىركەپ بەرگەن جەتىنشى ساياسي پارتيانىڭ وكىلدەرى جوق. ەشقانداي بايلانىس ورناتا الماعان. ءسويتىپ، امالى تاۋسىلعان وسك اقپارات قۇرالدارىنا شىعىپ، ايتقان عوي...

"قازىرگى تاڭدا قر ادىلەت مينيسترلىگىنە تىركەلگەن 7 ساياسي پارتيا بار. بىراق، مەن وسى جەردە جۇمىس جاساعالى 1,5 جىل بولدى. جەتىنشى ساياسي پارتيانىڭ بار-جوعى بەلگىسىز. حات جازامىز. ەشقانداي جاۋاپ جوق. ولاردان دا ەشقانداي حات كەلمەيدى. ءبىز ولاردىڭ وكىلدەرىن ءتۇرلى شارالارعا شاقىرامىز. ەشقايسىسىنا كەلىپ قاتىسپايدى" دەيدى وسك وكىلى زاۋرەش بايمولدينا.

وسى رەتتە "ۆيكيپەديا" دەرەگىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنا كەتكەندى ءجون كوردىك. قازاقستاندا قانشا ساياسي پارتيا بار؟ ولاردىڭ نەشەۋى رەسمي تىركەلگەن؟ كورىڭىز...

وسك-عا رەسمي تىركەلگەن ساياسي پارتيالار:

"نۇر وتان" پارتياسى،

"بىرلىك" ساياسي پارتياسى،

"اق جول" قدپ،

"اۋىل" حدپپ،

قازاقستاننىڭ حالىقتىق-كوممۋنيستىك پارتياسى،

"جسدپ".

بۇرىن تىركەۋدە بولىپ، كەيىن تاراتىلعان پارتيالار:

قازاقستاننىڭ اگرارلىق پارتياسى،

قازاقستاننىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى،

"ادىلەت" دەموكراتيالىق پارتياسى،

قازاقستاننىڭ ازاماتتىق قوعام پارتياسى،

"قازاقستاننىڭ حالىق كونگرەسسى" پارتياسى،

قازاقستاننىڭ پاتريوتتار پارتياسى،

قازاقستاننىڭ حالىقتىق-رەسپۋبليكالىق پارتياسى،

"اسار" رەسپۋبليكالىق پارتياسى،

قازاقستاننىڭ رەسپۋبليكالىق پارتياسى،

"رۋحانيات" پارتياسى،

قازاقستانىنڭ سوتسياليستىك پارتياسى.

تىركەلمەگەن پارتيا:

قازاقستاننىڭ پيراتتىق پارتياسى.

قىزمەتى زاڭمەن شەكتەلگەن، تىيىم سالىنعان پارتيالار:

حيزب ۋت-تاحرير ءال-يسلامي،

"العا" پارتياسى.

مىنە، بۇلاردىڭ ىشىندە سايلاۋ دودالارىندا بەلسەندى كورىنىپ جۇرگەندەرى جوعارىداعى التاۋى. وسى التى پارتيا تۋرالى از كەم ءسوز شىعارايىق، ەندى.

"نۇر وتان" بيلىكتەگى دومينانت پارتيا. ەكى بىردەي پرەزيدەنت مۇشە پارتيا. ونىڭ توراعاسى ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ەندىگى بولاتىن سايلاۋدىڭ باستى فاۆوريتتەرى وسى پارتيادان شىعادى. پرەزيدەنتتىككە پوتەنتسيالدى ۇمىتكەرلەر - پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن "زاپاستاعى پرەزيدەنت" داريعا نازارباەۆا ءدال وسى پارتيانىڭ وكىلدەرى.

"اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسى بۇرىننان بەلسەندى پارتيا. ماجىلىسكە دەپۋتات كىرگىزگەن پارتيا. توراعاسى - ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ. سايلاۋدىڭ سانىن كورگەن. ءبىر ەمەس، بىرنەشە مارتە ماجىلىسكە بارعان پارتيا.

"كوممۋنيستەر" پارتياسى دا ماجىلىستەن ءوز ورنىن العان پارتيا. پرەزيدەنتتىك دوداعا دا قاتىسقان. 2011 جىلى وسى پارتيانىڭ وكىلى، قازىرگى ءماجىلىس دەپۋتاتى جامبىل احمەتبەكوۆ پرەزيدەنتتىككە تالاسقان. 2015 جىلعى سايلاۋداعى تاعى ءبىر كوممۋنيست، قازىر دەپۋتات تۇرعىن سىزدىقوۆ تاق تالاسىنا ءتۇستى. احمەتبەكوۆ 1,36 پايىز داۋىس جيناپ ءۇشىنشى ورىن السا، سىزدىقوۆ 1,61 داۋىسپەن ەكىنشى ورىن العان.

"اۋىل" پارتياسى دە بەلسەندى پارتيالار قاتارىندا. سايلاۋلاردا باق سىناپ كوردى. پارلامەنتكە كىسى كىرگىزە الماسا دا، توراعاسى قازىر سەناتتا ءجۇر. ءيا، ءالي بەكتاەۆ - سەنات دەپۋتاتى. بولجام ايتۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بيىلعى پارلامەنت سايلاۋىندا ماجىلىسكە بارىپ قالۋ ىقتيمالدىلىعى باسىم پارتيانىڭ ءبىرى - وسى "اۋىل".

جسدپ قازاقستانداعى جالعىز وپپوزيتسيالىق پارتيا دەپ سانالادى. سايلاۋعا سان رەت تۇسكەن. بىردە-بىرەۋىندە جولى بولماعان. ونىڭ توراعاسى جارماحان تۇياقباي 2005 جىلى پرەزيدەنتتىككە دە تالاسقان. 6,61 پايىز داۋىس جيناعان. 2007 جىلى دا، 2011 جىلى دا ءماجىلىس سايلاۋىنا قاتىسقان. ەكى رەتتە دە جولى بولمادى. مەجەلى 7 پايىزدى جيناي المادى. وسى جول تىم-تىرىس جاتىر.

"بىرلىك" پارتياسى دا سان سايلاۋ كوردى. بۇرىنعى "رۋحانيات" پارتياسى مەن "ادىلەت" پارتياسىنىڭ بىرلەسىپ قۇرعانى. 2013 جىلدىڭ ساۋىرىندە رەسمي تىركەلگەن. 2016 جىلى ءماجىلىس سايلاۋىنا تۇسكەن. ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى كوتەرگەن. ءسويتىپ، التى پارتيانىڭ ىشىندە التىنشى ورىن العان.

ءتۇيىن. تىركەۋى بار باسقا پارتيانى بىلمەدىك. بۇدان بولەك ۇلتشىل ازاماتتاردان قۇرالعان "جاڭا قازاقستان" فورۋمى بار. بۇرىنعى "نۇر وتاندىق" سىرىم ءابدىراحمانوۆ "الاش" پارتياسىن قۇرماق بولىپ جۇرگەن. بىراق، بۇلاردىڭ قۇجاتتارى ءالى تەكسەرىلىپ، تىركەلگەن جوق. ازاماتحان ءامىرتاي باستاعان ەكولوگتار دا پارتيا قۇراتىنىن ايتقان. ولار بۇل جولى ءتىپتى سەزدەرىن وتكىزىپ ۇلگەرمەدى. ۇلگەرمەيتىندەردىڭ ىشىندە ەكولوگ مەلس ەلەۋسىزوۆتىڭ دە قۇرماقشى بوپ جۇرگەن "تابيعات" دەيتىن پارتياسى بار.

وسىلاردان وزگە تاعى بىرنەشە بەلسەندىنىڭ پارتيا قۇرۋ قامىنا كىرىسكەنى اقپاراتتا جاريا بولدى. بولدى. ءبىتتى. ءبىز بىلەتىن پارتيالار وسىلار.

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ وكىلى زاۋرەش بايمولدينا تاعى قاي پارتيانى ايتىپ وتىرعانىن بىلسەك كانە؟! ايتپەسە، الىدەت مينيسترلىگى تىركەپ بەرگەن، ءبىز تۇگىلى وسك بىلمەيتىن جاسىرىن پارتيا بار ما؟ راس-اۋ، بالكىم ءبىز بىلمەيتىن شىعارمىز؟ الدە، وسك مۇشەلەرى قازاقستاندا قانشا پارتيا بارىن بىلمەي مە؟

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz