كەشە الاش بالاسى ءۇشىن قارالى كۇن بولدى. رەسمي مالىمەت بويىنشا ەكى ادام كوز جۇمىپ، قىرىق مىڭنان اسا ازاماتىمىز ءوز باسپاناسىن تاستاپ، باس اۋعان جاققا بوسىپ كەتتى. ارىستاعى جويقىن جارىلىستىڭ سەبەبى الدا ايتىلا جاتار. ءال-ءازىر قازاقتىڭ وسىنداي قىسىلتاياڭ كەزدە قانداي مىنەز كورسەتكەنىن ءبىر سارالاپ قويۋدىڭ ارتىقتىعى بولماس...

داقپىرت، جالعان اقپارات...

ادەتتەگىدەي رەسمي اقپارات كەشىكتى. سودان دا بولار، ازاماتتىق جۋرناليستيكا، ياعني الەۋمەتتىك جەلىلەر تاعى دا اتىلىپ العا شىعىپ، ارىستاعى وقيعانى العاش بولىپ جالپى حالىققا جەتكىزدى. دۇربەلەڭ باستالا سالىپ، "جارىلىستى بوگەن سۋ قويماسىنىڭ سۋىن بوساتىپ باسادى ەكەن" دەگەن اڭگىمە دە جەلدەي ەستى. جاعارماي قۇيۋ بەكەتتەرىنىڭ قاڭىراپ بوس قالعانى تۋرالى بەينە-جازبا تارادى. ءتىپتى، بىرەۋلەر جاعارمايدىڭ كۇرت قىمباتتاپ كەتكەنى تۋرالى دا ايتىپ جاتتى. قازاق ءوز باسىمەن قايعى بولىپ جاتقاندا مۇنىڭ ءبارى سوققى ۇستىنە سوققى بولىپ ءتيدى.

كولىگىنە ەلدى تيەپ، قارا حالىققا كومەكتەسكەندەر دە، بوس ماشينامەن كەتىپ بارا جاتىپ، ەشكىمگە توقتاماي زۋلاپ بارا جاتقانداردى دا كوردىك. بىرىنە العىس ايتقانىمىزبەن، ەكىنشىسىن "قارعاي" المادىق.

راس. ءبىز رەسمي اقپاراتقا ءالى شولىركەپ وتىرمىز. ماسەلەن، ارىستا قانشا قارۋ-جاراق ساقتالىپ ەدى؟ ونىڭ قانشاسى جارىلۋى مۇمكىن؟ مۇنىڭ زارارى قانداي؟ مەملەكەت قانشا شىعىنعا ۇشىرادى؟ بۇل سۇراقتاردىڭ بىرىنە دە ءالى جاۋاپ جوق. دەمەك، جوعارىداعىداي داقپىرت پەن جالعان اقپارات جۇرتتى كەزىپ كەتسە، وعان تىكەلەي ەرمەكباەۆ باسقاراتىن قورعانىس مينيسترلىگى كىنالى بولماق...

شوكەەۆتەر قاي ەلدىڭ اكىمى؟

ارىسقا الدىمەن رەسمي تۇلعالاردان تۇركىستان وبلىسى اكىمى ومىرزاق شوكەەۆ جەتتى. جەتتى دە، قازاقى ەلدىمەكەندە تۇرىپ، ورىس تىلىندە شۇلدىرلەدى. كومەك قازاققا ەمەس، ارىستاعى ساناۋلى ورىس ۇلتى وكىلدەرىنە جاسالاتىنداي كۇي كەشتىك. مۇنان كەيىنگى قورعانىس ءمينيسترى ەرمەكباەۆ تە رەسمي تىلدە جورعالاپ سالا بەردى. ارينە، ارىستاعى اپاتتىق جاعدايعا ءتىل ماسەلەسىن كىرىكتىرۋ دۇرىس ەمەس. دەسە دە ءتىل جايى بيلىك پەن حالىق اراسىنا الىنباس قامال تۇرعىزىپ تاستايتىنىن ەشبىر شەندى ەسكەرگەن جوق. ونسىز دا جارىلىسقا كىمدى كىنالارىن بىلمەي تۇرعان قارا حالىق شەندىلەردىڭ شۇلدىرىنەن كەيىن ءتۇڭىلىپ كەتتى دەسە بولعانداي.

قازىر بايقاپ وتىرعانىمىز حالىق پەن بيلىكتىڭ ويى ءبىر جەردەن شىعىپ، جالپى حالىق ارىسقا كومەك قولىن سوزۋدا. كاسىپكەرلەردىڭ الدى ون ميلليون تەڭگە اۋدارسا، قارا حالىق قالتاسىنداعى سوڭعى بەس ءجۇز تەڭگەسىن بولسىن قاعىپ بەرۋگە دايىن ەكەنىن اڭعارتتى.

اڭىراعان انا، اداسقان بالا...

ارىس اپاتى سالدارىنان قانشاما انا مەن بالا ءبىر-بىرىنەن ايرىلىپ قالدى. بۇعان قاراپ كەيبىر ادامدار "اتا-انالار بالالارىن تاستاپ، وزدەرى باس ساۋعالاپ كەتكەن بە؟" دەگەندەي ويلار ايتىپ قالىپ جاتتى. دۇرىسى اتا-انا الدىمەن كەزىككەن كولىككە بالالارىن سالىپ جىبەرۋگە تىرىسقان. "مەن ولسەم دە، بالام امان قالسىن" دەگەن انانىڭ ۇلى تۇيسىگىنە باس يگىزگەن وقيعا بولدى، بۇل. قازاق ۇرپاعى ءۇشىن ءوزىن قۇربان ەتۋگە دايىن ۇلت ەكەنىن كورسەتتى. اداسقان بالانى اتا-اناسىمەن تابىستىرۋ ءۇشىن تاراعان اقپاراتتاردا قيساپ بولعان جوق. حالىق وسىلاي قايعىنى كوپ بولىپ كوتەردى. بەيبىت كۇندە شاڭىراعى شايقالعان سول اڭىراعان انا مەن اداسقان بالانىڭ پسيحولوگياسىنا اۋىر تيگەن سوققىنى قالاي ۇمىتتىرامىز؟ ەندىگى سۇراق وسى بولۋعا ءتيىس.

ساربازدىڭ كوز جاسى...

ارىس اپاتى كەزىندە اتا-اناسىمەن قوشتاسىپ، كوزىنە جاس العان ساربازدىڭ بەينە-جازباسى تالاي اڭگىمەگە ارقاۋ بولدى. بىرەۋلەر "ەز" دەدى، "قورقاق" دەدى.

ول سارباز انىعىندا ەز ەمەس، ەر ەكەن. 27 جاستاعى يساتاي الىباەۆ العاش جارىلىس بولا سالىپ، نە بولعانىن تۇسىنبەي قالعان. سنارياد ۇشىپ جارىلىپ جاتقاسىن بومبالاپ جاتىر دەپ ويلاعان. سوسىن، اكە-شەشەسىنە سوڭعى ءسوزىن ايتقان. ارتىنشا، تالاي ادامعا كومەك بەرگەن. جارىلىس اۋماعىندا قالىپ قويعان كەيۋانانى قۇتقارعان.

ارينە، مۇنداي جويقىن جارىلىستىڭ قاسىندا بولىپ كورمەگەننەن كەيىن بوس ءسوز ايتۋ بەكەر. وتكەندە عانا شەرۋگە شىقتى دەپ كوشەدەگى قارا حالىقتىڭ اياعىن جەرگە تيگىزبەي سۇيرەلەگەن ءىىم-ءى پوليتسەيلەرى بۇل جولى كەزەكتى "ەرلىكتەرىن" جاساي العان جوق. ولاردى سىناپ-مىنەپ جاتقاندار از ەمەس. تۇرعىمباەۆتىڭ كومانداسىنا ايتىلعان ول سىنداردىڭ دۇرىس ەكەنىنە كوزىمىز جانە جەتە ءتۇستى.

قاراپايىم حالىق پەن مەشىتتەر بەلسەندىلىگى

الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءتۇرلى بەلسەندىلەر پايدا بولىپ، كومەك ءۇشىن جىلۋ جينادى. حالىق ءومىرى كورمەگەن ادام بولسا دا، قالتاسىنداعى سوڭعى تيىنىن سول بەلسەندىلەرگە اۋدارىپ جىبەرىپ جاتتى. ءبىز الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى سونىڭ بىرنەشەۋىن باقىلادىق. الگى بەلسەندىلەر جارتى ساعات سايىن تۇسكەن اقشانىڭ ەسەبىن بەرىپ وتىردى. حالىق ەشكىمدى دە كۇتپەي شولدەگەن حالىققا سۋ تاسىدى. بالالارىن ىزدەستى. قينالعاندارعا كومەك قولىن سوزدى. كەيبىر ادامدار ءوز ۇيلەرىنە قانشا ادام پانالاتا الاتىنىن ايتىپ، جاريا سالىپ جاتتى. مەشىتتەر دە قينالعان حالىققا دەر كەزىندە قول ۇشىن سوزا الدى. "كوپ تۇكىرسە - كول" دەيتىن قازاق "كوپپەن كوتەرگەن جۇك جەڭىل" ەكەنىن بايقاتتى.

توقاەۆتىڭ ارىس جۇرتىنىمەن كەزدەسۋى

قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ كەشە كەشكىسىن ارىستىقتاردىڭ جانىندا بولدى. حالىقپەن پىكىرلەستى. جارىلىس سالدارىنان بۇلىنگەن نىسانداردى ارالاپ كوردى. بۇل جاڭا پرەزيدەنتتىڭ حالىققا ءبىر تابان جاقىنداعانىن بايقاتتى. ەلگە ءسوز بەرىپ، بۇلىنگەن ۇيلەردىڭ جوندەلەتىنىن ايتتى. قينالعان حالىققا ارقا سۇيەر مەملەكەتى بار ەكەنىن ءبىلدىردى. قازاقستاندا وسىعان دەيىن تالاي توتەنشە وقيعا بولدى. بىزگە سول وقيعالار قىزىپ تۇرعاندا تىكەلەي پرەزيدەنتتىڭ ءوزى بارىپ جاعدايمەن تانىسۋى سيرەك قۇبىلىس بولاتىن. توقاەۆ وسى ارىستاعى وقيعادان كەيىن حالىققا ءبىر تابان بولسىن جاقىنداي تۇسكەنىن بايقادىق.

ءتۇيىن

قازىر قالا تولىقتاي ەۆاكۋاتسيالاندى. ارىس قالاسىندا بولعان جاعدايعا بايلانىستى شىمكەنت قالاسى تج دەپارتامەنتىندە "قاۋىرت جەلىسى" جۇمىس ىستەپ (تاۋلىك بويى 8 (7252) 44-94-72) جاتىر. قازاق ەل ەكەنىن كورسەتىپ، باۋىرلارىنا قول ۇشىن سوزۋدا. ەندىگى ماسەلە وسى دۇربەلەڭنىڭ سەبەپتەرى انىقتالىپ، كىنالىلەردىڭ جازالارىن الۋى كەرەك. سونىمەن قاتار، ۋ-شۋسىز حالىقتىڭ بۇلىنگەن مۇلكىنىڭ قالپىنا كەلۋىن بۇكىل قازاق بولىپ تالاپ ەتۋگە ءتيىسپىز. ازىرگە وسى.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz