"شىققان قىز شيدەن تىسقارى" دەسەك تە..

تاربيەسى، وي-ورەسى مەن ءبىلىم-بىلىگىنە قاراي قازاق بالاسى ءۇشىن ومىرلىك جار تاڭداعاندا ماحابباتتان وزگە ەسەپكە الىناتىن ولشەمدەر: ۇلتى، رۋى، رەڭ-باسى، اقىلى، ءبىلىمى، ماتەريالدىق جاعدايى، اتا-تەگى، ءدىنى..

ءبىر اۋلەت - ءبىر اۋىل بولىپ، قونىستانىپ "قىزعا 40 ۇيدەن تىيىم" دەگەن ۇستانىممەن ءومىر سۇرگەن كوشپەلىلىكتەن كەتتىك. بىرەۋدىڭ جەكە ىسىنە ارالاسۋدى زاڭ كوتەرمەيدى. اركىمنىڭ ءوز باسى بار. ءتانىن كىمگە "سىيلايمىن" دەسە، ءوز ەركى..
ەڭ الدىمەن بۇل وتباسىنداعى تاربيەنىڭ "جەمىسى"..

دەگەنمەن، وزگە ۇلت وكىلدەرىنە تۇرمىسقا شىعىپ جاتقان قىز-كەلىنشەكتەردىڭ قاتارىنىڭ ارتۋى - قازاق جىگىتتەرىنىڭ ءومىر مەن تۇرمىس باسەكەسىنە قابىلەتسىز ەكەندىگىنىڭ ايقىن كورسەتكىشى بولسا كەرەك..

ءيا، مەملەكەتىمىزدە كەلەڭسىزدىكتەر جەتىپ ارتىلادى.
بىراق، جەكە باسىڭدى دامىتۋعا، لايىقتى ءبىلىم مەن بەلگىلى ءبىر كاسىپتى يگەرۋگە مۇمكىندىك جەتكىلىكتى عوي.

ءوزى ساۋساق ۇشىن قىبىرلاتپاي اكە-شەشە، اعا-اپكە مەن ۇكىمەتكە سەنىپ، كازينودان ۇتىپ، بىردەن بايۋدى كوزدەپ نەمەسە بايدىڭ قىزى كەزدەسىپ قالار دەگەن ساعىم ءۇمىتىن "ۇكىلەپ" جۇرگەن جىگىتتەر دە بارشىلىق..

وۋ، جىگىتتەر!
ۇكىمەتكە سەنىپ وتىرا بەرمەي، ءوزىڭ دە ارەكەت جاساسايشى.
ۇكىمەت ءۇشىن سەن بار بولعانى، ستات.مالىمەتتەگى ءبىر تسيفرسىڭ (وندا دا، ەسەپكە ىلىنسەڭ).
ءوز تاعدىرىڭا، بولاشاق بالالارىڭنىڭ قالىپتى ءومىر سۇرۋىنە، باسقا ەشكىم ەمەس، ەڭ الدىمەن ءوزىڭ جاۋاپتىسىڭ!
قىتايمەن شەكارا اشىلسا كورەسىنى سوندا كورەسىڭ. ىشكى قىتايدا 50 ملن بويداق ەركەك بار.

سولار كەلسە، قىزداردىڭ تاڭداۋى كىمگە تۇسەدى؟

بىرەۋدىڭ قوراسىن تازالاپ تاپقان اقشاڭا اراق ءىشىپ، اۋزى قيساڭداپ، رۋىڭنان شىققان "اتاقتى" ادامداردى سانامالاپ "ساياسات" سوعىپ وتىرعان ساعان با؟

الدە، قىزمەتى، باسىندا باسپاناسى، استىندا جاقسى كولىگى بار، شىرتتاي كيىنگەن شەتەلدىككە مە؟

ەسىندە بولسىن!
قىز بالاسىنىڭ جۇرەگىنە اللا تاعالا الدىمەن ۇلتتىق ەمەس، انالىق سەزىم سالعان!
سوندىقتان، تاڭداۋ دۇنيەگە اكەلگەن ۇرپاقتى لايىقتى تۇرمىسپەن قامتاماسىز ەتە الاتىن ەركەككە تۇسەدى!
ال، سەن سەكىلدى اۋتسايدەرگە تابىلسا، ءوزىڭ سەكىلدى "قوتىر اتقا سوقىر ات" تيەر، بولماسا ول دا جوق!

قىزدارعا..

"قىز قىلىعىمەن" دەيدى..
كەيبىر قىزداردىڭ قازاق جىگىتتەرى اراسىنان تەڭىن تابا الماۋى ولاردىڭ بويىندا قازاق سۇيەرلىك قىلىق بولماۋىنان بولسا كەرەك.
ۇكىمەتتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرمەي جۇرگىزگەن گەندەرلىك ساياساتى ەمانتسيپاتسيانى كۇشەيتىپ جىبەردى.

قازاقستان حالقىنىڭ 55 %-ى اۋىلدى جەرلەردە تۇراتىنىن، قالادا تۇراتىن قازاقتاردىڭ كوبى اۋىلدان كىندىگىن ۇزە قويماعانىن ەسكەرسەك، كلاسسيكالىق ۇلگىدەگى گەندەرلىك ساياسات پەن ەمانتسيپاتسيا ءداستۇرلى قازاق وتباسىندا وسكەن ادام ءۇشىن رۋحاني شوك (40 جىلدان بەرى قالادا تۇرسام دا، ءجوندى-ءجونسىز "ەركەكپەن قۇقىم تەڭ" دەپ كوستەڭدەپ وتىراتىن كەلىنشەكتەردى سۋحانىم سۇيمەيدى. بەتى اۋلاق، وزگە ۇلتقا كەتىپ جاتقان قىزداردى تۇسىنەمىن، بىراق تاڭداۋلارىن مۇلدەم قابىلداي الماي-اق قويدىم).

قازاق سۇيەرلىك قىلىعى بولماسا، قازاق جىگىتى قىزدىڭ كوڭىلىڭنەن شىعۋعا تىرىسپايدى.
امال جوق، الگى قىز ورىس-ورمان، زاڭگى-قىتايعا كوز سۇزەدى.
ءجارايدى، وندايلار كەتپەسە كەتپەن توبەدەن اسسىن!

قازىر كوپشىلىك قىزدىڭ كوزدەگەنى ءجاي قازاق ەمەس - باي قازاق!
ءبىلىم-بىلىگىن بۇلداعان قىز-كەلىنشەكتى تۇسىنۋگە بولادى.
بىراق بار "بايلىعى" - بەتىنىڭ ازداعان ءارىن قىمباتىراق پۇلداعىسى كەپ جۇرگەن بويجەتكەندەر دە جەتەرلىك قوي.
ال "الەۋمەتتىك ستاتۋسى" (قازاقستاندىق "ۋسپەشنوست") $10-15 مىڭدىق ماشيناعا تەڭ قازاق جىگىتى قايسىبىرىنە جەتەدى، وكىمەتىڭ الدىمەن قازاققا قىرىن قاراپ وتىرعاندا؟

ەپيلوگ ورنىنا...
وسىندا، جالپى ەل الدىندا "قالىڭ ەلىم، قازاعىم - قايران جۇرتىم!"- دەپ وتىرعان اپا-قارىنداستارىمىزعا بازىنا..

ەكىنشى ايەل ماسەلەسىنە، تەك ەركەكتىڭ ء"تان توياتى" رەتىندە قاراماي، تەرەڭىرەك قاراپ، ناسيحاتتاساڭىزدار...
ەرتەڭ ءوز قىزدارىڭىز زاڭگى-قىتايعا ءتيىپ نەمەسە ناقسۇيەر بولىپ، باقا-شايان جەگەنشە، ءبىر قازاققا ەكىنشى ايەل بولعانى مىڭ ەسە ارتىق ەكەنىن ايتا جۇرسەڭىزدەر..

اكسيوما بولسا دا، ايتايىق...
ادام سانى كوپ بولعان سايىن قىز-جىگىتتەرىمىزدىڭ ءوز ۇلتىمىزدان ءوز تەڭىن تابۋ مۇمكىندىگى ارتا بەرەدى...
دەموگرافيالىق ءوسىمنىڭ اۋاداي قاجەتتىگى تەك مەملەكەتتىك ماسەلە ەمەس، ءاربىرىمىزدىڭ پروبلەمامىز بولدى ما، سونىمەن؟

ء"ال ەلدىڭ سالتى باسقا - يتتەرى قارا قاسقا" دەگەندەي، ءداستۇرلى قازاقي تاربيە العان قىزدىڭ شەتەلدىككە بارعان جەرىندە باقىتتى بولىپ كەتۋ مۇمكىندىگى تۋرالى اڭگىمە بولەك..

بىلمەيمىن، ايتقىم كەلگەن ويىمدى جەتكىزە الدىم با، المادىم با؟!

ءومىر شىنىبەكۇلىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz