پەرزەنتحانادا مەدبيكەلەر مۇنى جەردەن الىپ، جەرگە سالدى. ولار مۇنىڭ ىشكى جانسىرىن ۇقسىن با؟ ءتورت قىزدان كەيىن شاڭىراعىنا اتۇستار كەلەر دەپ كۇتكەن-ءدى. جاراتقان بۇل جولى تاعى كەستەتىگەر تارتۋ ەتتى. «قىزدى بولدىڭ، قۇتتىقتايمىن!» دەپ ءسۇيىنشى سۇراعان مەدبيكەنى ۇناتپاي، سۋىق قارادى دا، ءتىس جارمادى. سول ۇنسىزدىك الەمىنە ەنگەن كۇيى تەرىس قاراپ جاتىپ قالدى. العاشىندا اق حالاتتىلار ايقايلاپ، اقىل ايتقان-دى. «ەرتەڭ سەنى باعاتىن وسى قىز بولادى» دەدى ءبىرى، ەندى ءبىرى «قىزدىڭ كوپ بولعانى جاقسى» دەدى. ايتەۋىر جاس بوسانعان اناعا بالاسىن باۋىرىنا بەرۋ ءۇشىن جان جادىراتار جاقسى سوزدەرىن ايتىستى. بىراق، «ۇلدى بولمادىم» دەپ رەنجىگەن ايەل سابيىنە مويىن بۇرىپ قاراماي جاتتى دا قويدى. ءبىرشاما «باس اۋىرتار» اقىل ايتقان دارىگەرلەر سوزدەرىنىڭ زايا كەتكەنىن ءتۇسىنىپ، شىنىمەن قاپالانا باستادى. ءسابي شىر-شىر ەتەدى، اناسى باس كوتەرەر ەمەس.

بولمەگە كەلگەن باس دارىگەر:

- ايالا، اينالايىن، ەسىڭدى جي. بالانى ۇل-قىز دەپ ءبولۋدىڭ قاجەتى جوق. امان-ەسەن جانىڭ قالدى. قاراشى، بوپەڭ قانداي ءسۇپ-سۇيكىمدى! - دەدى.

ول سولق-سولق ەتىپ جىلاعان كۇيى ەستىمەگەندەي جاتا بەردى. جىلى سوزگە جانى اۋىرماسىن سەزگەن دارىگەر قورقىتۋعا كوشتى.

- ەگەر بالانى قارامايتىن بولساڭ، وندا پەرزەنتحاناعا قالدىر دا، ءوزىڭ ۇيىڭە قايت. بالاعا قوسىمشا ءسۇت بەرىپ، ءوزىمىز وسىرەمىز.

ايەل سەلت ەتپەدى. دارىگەر بولمەدەن شىعىپ كەتتى. ول ورنىنان تۇردى. دۇنيە ەسىگىن جاڭا اشقان بەيكۇنا پەرىشتە ءتاتتى ۇيقىنىڭ قۇشاعىندا. دارىگەرلەر جورگەككە اياق-قولىن تاڭىپ تاستاپتى. ءسابيىنىڭ بەتىنە قاراپ وتىرىپ، وزىنە ۇقساستىق ىزدەدى. «بۇل دا اكەسىنە تارتىپتى» دەپ اشۋلى كۇيى قايتا جانتايدى.

...ءوزى جەتى ۇلدان كەيىن دۇنيەگە كەلگەن جالعىز قىز. جەتى ۇلى جالاڭاش جۇرسە دە اكە-شەشەسى مۇنى حان قىزىنداي ايالادى. جەتى ۇلى ءبىر توبە، ايالاسى ءبىر توبە بولدى ولار ءۇشىن. اتا-اجەسى، ءسىرا، مۇنىڭ ماڭدايىنا شاڭ تيگىزگەن  ەمەس. ەركە وسكەندىكتەن بە، مۇنىڭ ءوز دەگەنى بولماسا قابىرعاعا تەرىس قاراپ، بۇك ءتۇسىپ جاتىپ الاتىن ادەتى. بۇل كۇندە بەس بالانىڭ اناسىنا اينالسا دا، سول ادەتىنەن ارىلعان ەمەس.

مەدبيكەلەر پالاتاعا كەلەسى ءبىر انا مەن ءسابيدى الىپ كەلىپ ورنالاستىردى. اناسى ءالسىز، ءسابيى شىر-شىر ەتەدى. كەرەۋەتكە جاتىسىمەن كورشىسى دە كوز جاسىنا ەرىك بەردى. ءسۇت پىسىرىمدەي ۋاقىت وتكەندە، ايالا ەسىن جيناپ، كورشىسىنە باسۋ ايتۋعا بەكىندى. بالكىم بۇل دا «ۇلدى بولمادىم» دەپ، دۇنيەنى توڭكەرگىسى كەلىپ، نالىپ جاتقان بولار. بوس ءسوز جانى قينالعان كىسىنىڭ اشۋىن ودان بەتەر قوزدىرارى انىق. ول ارى-بەرى جاتتى دا، قوڭىر داۋسىمەن انگە باستى.

قىزدىڭ اتى قىز عوي، شىركىن، قاشاندا،

توبەسىنە التىن قۇيىپ باقساڭ دا.

شاڭىراققا يە بولىپ قالاتىن

ۇلدىڭ اتى ۇل عوي، شىركىن، قاشاندا...

ءاننىڭ سوڭعى جولىنا كەلگەندە كومەيىنە جاس تولىپ، تۇنشىعا ازەر ورىندادى. كورشىسى قوسىلار دەپ كۇتكەن ەدى، ول جىلاۋىن قويىپ، ءۇنسىز قالدى. ايالا ءتىل قاتتى.

- ءسىز دە ۇل كۇتىپ ءجۇر مە ەدىڭىز؟

كورشىسى ءبىراز ۇنسىزدىكتەن سوڭ:

- جوق، ءسىڭىلىم، مەن انا بولعانىما، جانىمنىڭ امان قالعانىنا جىلاپ جاتىرمىن.

كورشىسى باياۋ ورنىنان تۇرىپ، ءسابيىن باۋىرىنا باسىپ، مەيىرلەنە قۇشتى. «بىلەسىڭ بە، ءسابيدىڭ يسىندەي ءتاتتى ءيىس جوق بۇل جالعاندا. بۇل - جۇماقتىڭ ءيسى» دەدى جىميىپ. سودان سوڭ بوبەگىن ايمالاپ، بەسىك جىرىن ايتا باستادى. ايالا ءوز ارەكەتىنە ىڭعايسىزداندى. كۇنى بويى ءنار تاتپاعان بوبەگىن اياپ كەتتى... كورشىسى ورتا جاستاعى اپاي ەكەن. بالاسىن كوتەرگەن كۇيى كەرەۋەتىنە جايعاستى.

- كۇنىمنىڭ كوزى وزىمە ۇقساپتى. ال قاباق تۇيگەنى اكەسىنەن اينىمايدى.

ءوز-وزىمەن سويلەسىپ، جانى جادىراپ وتىر.

- مەن كوپكە دەيىن قۇرساق كوتەرە المادىم، - دەپ، ءسوز باستادى. ەمدەلمەگەن  دارىگەرىم، قارالماعان باقسى-بالگەرىم قالمادى. ون بەس جىلدان استام بالا بولماعاننان كەيىن مۇلدەم ءۇمىت ۇزدىك. جولداسىمىز ەكەۋمىز ۇرىس-كەرىسسىز   اجىراسۋعا بەل بۋدىق. قيمادىق. بىراق ەر ازاماتقا بالا كەرەك قوي. ءۇيىمىزدى ساتامىز دەپ شەشتىك. سوتقا ارىز بەردىك. مەن تۋعان جەرىمە ءبىرجولا كەتەتىن بولىپ، جولعا جينالىپ جاتقاندا..، و، توبا! قۇدايدىڭ قۇدىرەتىن قاراڭىز... جۇرەگىم اينىپ، باسىم اينالدى. العاشىندا ۋايىمنان بولار دەگەنمىن. سويتسەم، جاراتقان سىناي ءجۇرىپ، توسىنسىي جاساۋدى ۇمىتپاپتى. سول ساتتەن باستاپ جولداسىم تابانىمدى جەرگە تيگىزبەدى. بىراق، دارىگەرلەر بۇل بالانى دۇنيەگە اكەلۋىمە قارسى بولدى. ءار ساراپتامالىق تەكسەرۋ سايىن قۇرساعىمداعى بالانى «داۋنا» دەدى، «قولى جوق» دەدى، ايتەۋىر، جاتىرعا بىتكەن تىرشىلىك يەسىنەن قۇتىلۋعا ۇگىتتەدى. كونبەدىم. مەن مۇنان سوڭ ءسابيلى بولا المايمىن... مىنە، قاراشى، دارىگەرلەر دە قاتەلەسەدى ەكەن عوي. ءسابيىم ساپ-ساۋ. قۇدايعا مىڭ دا ءبىر شۇكىر! الگىندە مەن سول ءۇشىن جىلادىم. انا ءۇشىن باقىت دەگەنىڭ - بالانىڭ اماندىعى ەكەن عوي...

ءبىراز ۇنسىزدىكتەن سوڭ كورشىسى بۇعان بارلاي قاراپ وتىرىپ:

- ءوزىڭ نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟ - دەدى.

بۇل ءوزىن مازالاعان جايدى ايتتى. كورشىسى مۇنى ۇناتپاي قالدى.

- راحاتتى ۇلدان كورەسىڭ بە، قىزدان كورەسىڭ بە، ونى اللا بىلەدى. قىز بەرگەن اللا ۇل دا سىيلايدى. تەك سابىر مەن ءتوزىم كەرەك.

كورشى مۇنان ارى ءلام-ليم دەمەدى. قىزىن كوتەرىپ وتىرىپ: «ءبىر تال  گۇلىم، كورەر قىزىعىڭ كوپ بولعاي» دەدى. ءبىر تال گۇل... ءبىر تال گۇلگە باقىت سىيلاعان انا قانداي باقىتتى ەدى.

ايالا ءوز ارەكەتىنەن ۇيالدى. جورگەككە ورالعان سابيىنە قالاي قولىن سوزعانىن بايقاماي دا قالدى. بوبەگى دە وسى ءساتتى كۇتىپ جاتقانداي، ىڭگالاپ قويا بەردى. ول قىزىن مەيىرلەنە قۇشاقتاپ: «ءيا، جۇماقتىڭ ءيسى ەكەن عوي» دەدى...

ايگۇل جۇبانىش

Abai.kz