قازاق كۇيى نە سەبەپتى "كۇي" دەپ اتالعان؟
قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ:
قاشاننان بەرى جۇرتقا بەلگىلى؟ نە سەبەپتى "كۇي" دەپ اتالعان؟
"كۇي" دەپ تاتاردىڭ ءانىن دە، كۇيىن دە، قىسقاسى، بارلىق مۋزىكا شىعارمالارىن اتايدى. قازاقتا كۇي تۇرىندە ايتىلعان ءسوز شاعاتاي، ۇيعىر تىلدەرىندە، اناتول تۇرىك تىلىندە "كوك" بولىپ ايتىلۋى ءتيىس. قازاقتىڭ "ي" دىبىسىنىڭ بىرقاتارى شاعاتاي تىلىندە، كونە ۇيعىر تىلىندە، تۇرىكمەن، وزبەك، ءازىربايجان، اناتول تىلدەرىندە "ق", "گ"-گە اينالادى. قازاقشا بايلاماق دەگەن ءسوز ولارشا باعالاماق بولادى. قازاقشا تيمەك دەگەن ءسوز ولارشا تەكمەك بولادى. قازاقشا بي دەگەن ءسوز ولارشا بەك بولادى، قازاقتىڭ "بي، بەك" دەپ ەكى ايىرىپ ايتاتىنى وسى ءتۇرلى نورمادان تۇرعان. سوندىقتان كۇي دەگەن ءسوز ولارشا كوك بولۋى تابيعي نارسە.
ەسكى جازبا بەلگىلەردىڭ ىشىندە بۇل ءسوز ەڭ ارىدەگى نۇسقالاردان ماحمۋد قاشعاريدىڭ "ديۆاني لۇعات" دەگەن ءحى عاسىردان قالعان كىتابىندا ۇشىرايدى. بۇل: "ول كوك" دەگەن ءسوزدى مىسالعا الىپ، ونى "ول ءان سالىپ تۇر" دەپ اۋداردى. سوعان قاراعاندا، قازاقتىڭ كۇي دەگەن ءسوزى ول كەزدە كوك تۇرىندە بولىپ، ءان-كۇي ماعىناسىندا قولدانىلعاندىعى كورىنەدى.
P.S. قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ رەپرەسسيا قۇربانى بولىپ، 1938 جىلى اتىلدى. الايدا، قۇدايبەرگەننىڭ جۇبايى راۋشان جۇبانوۆا كۇيەۋىنىڭ اتىلعانى تۋرالى ارادا 20 جىل وتكەندە، 1957 جىلى ءبىر-اق ەستىدى.
قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ — ايگىلى قازاق مۋزىكاسىن زەرتتەۋشى عالىم، كومپوزيتور احمەت جۇبانوۆتىڭ باۋىرى.
اسەت اقمولدانىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنان
Abai.kz
