قولىندا - قارا دومبىراسى، بوركىنىڭ توبەسىندە ۇكىسى بار (ماعان سولاي ەلەستەۋشى ەدى) بالا داۋلەتكەرەيدى باياعىدا ارادىك جالت-جۇلت كورىپ قالىپ جۇرەتىنمىن. اپتالار ۇشىپ، ايلار كوشىپ، جىلدار جىلجىپ; سول بالا داۋلەتكەرەي ايتىس ونەرىنىڭ ايگىلى ساڭلاعىنا اينالدى. اينالدى دا،... بەينە ءبىر وتستاۆكاعا كەتكەن جاپ-جاس گەنەرالداي، جىر دوداسىنان بويىن بىردەن اۋلاق سالدى. ەندى مىنە، ويعا قالام، قولىما تۇسكەن قولجازباسىنا قاراي وتىرىپ. ول قولجازبا - جازبا اقىننىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ ورنەكتەرى. مەنى سۋىرىپسالما اقىن → جازبا اقىن تۇرىندەگى وسى رۋحاني توسىن ترانسفورماتسيانىڭ ءمانىسى ەرەكشە تولعاندىرادى. مۇنىڭ گابى نەدە ەكەن دەيمىن دە باياعى.

تەگىندە، ءوز تۇسىنىگىمدە: قازاقتىڭ ايتىسكەر اقىندارى - كوشپەلىلىكتىڭ، جازبا اقىندارى وتىرىقشىلىقتىڭ سيمۆولدارى. ويتكەنى، تابيعاتتىڭ ءتول بالاسى بولىپ تابىلاتىن كوشپەلىنىڭ مىيى - قىرتىسى كۇردەلى جاراتىلىس، ساناسى - ويعا باي ەپيكالىق پاراسات بولىپ كەلەدى. كوشپەلىگە ءتان سونداي ەرەكشە قاسيەت - ايتىسكەر اقىنداردىڭ كوش-كەرۋەندەي تىزىلگەن كوركەم ءسوزدى كەز كەلگەن جەردە، كەز كەلگەن ساتتە سۋىرىپ سالىپ ايتا جونەلمەگىنىڭ باستى كەپىلى. جان-دۇنيە بايلىعى مەن سەزىمتالدىعى ءھام ۇشقىر ويلاۋ جاعىنان العاندا، ايتىسكەر اقىنداردىڭ ەڭ ءالسىزىنىڭ مىناۋ دەيتىندەي جازبا اقىنداردان «ءبىر ەلىدەي» بولسا دا بيىك تۇراتىندىعى سوندىقتان.

قولىندا - قارا دومبىراسى، بوركىنىڭ توبەسىندە ۇكىسى بار (ماعان سولاي ەلەستەۋشى ەدى) بالا داۋلەتكەرەيدى باياعىدا ارادىك جالت-جۇلت كورىپ قالىپ جۇرەتىنمىن. اپتالار ۇشىپ، ايلار كوشىپ، جىلدار جىلجىپ; سول بالا داۋلەتكەرەي ايتىس ونەرىنىڭ ايگىلى ساڭلاعىنا اينالدى. اينالدى دا،... بەينە ءبىر وتستاۆكاعا كەتكەن جاپ-جاس گەنەرالداي، جىر دوداسىنان بويىن بىردەن اۋلاق سالدى. ەندى مىنە، ويعا قالام، قولىما تۇسكەن قولجازباسىنا قاراي وتىرىپ. ول قولجازبا - جازبا اقىننىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ ورنەكتەرى. مەنى سۋىرىپسالما اقىن → جازبا اقىن تۇرىندەگى وسى رۋحاني توسىن ترانسفورماتسيانىڭ ءمانىسى ەرەكشە تولعاندىرادى. مۇنىڭ گابى نەدە ەكەن دەيمىن دە باياعى.

تەگىندە، ءوز تۇسىنىگىمدە: قازاقتىڭ ايتىسكەر اقىندارى - كوشپەلىلىكتىڭ، جازبا اقىندارى وتىرىقشىلىقتىڭ سيمۆولدارى. ويتكەنى، تابيعاتتىڭ ءتول بالاسى بولىپ تابىلاتىن كوشپەلىنىڭ مىيى - قىرتىسى كۇردەلى جاراتىلىس، ساناسى - ويعا باي ەپيكالىق پاراسات بولىپ كەلەدى. كوشپەلىگە ءتان سونداي ەرەكشە قاسيەت - ايتىسكەر اقىنداردىڭ كوش-كەرۋەندەي تىزىلگەن كوركەم ءسوزدى كەز كەلگەن جەردە، كەز كەلگەن ساتتە سۋىرىپ سالىپ ايتا جونەلمەگىنىڭ باستى كەپىلى. جان-دۇنيە بايلىعى مەن سەزىمتالدىعى ءھام ۇشقىر ويلاۋ جاعىنان العاندا، ايتىسكەر اقىنداردىڭ ەڭ ءالسىزىنىڭ مىناۋ دەيتىندەي جازبا اقىنداردان «ءبىر ەلىدەي» بولسا دا بيىك تۇراتىندىعى سوندىقتان.

ارينە، قازاقتىڭ قازاقستاندىق قازىرگى مىقتى جازبا اقىندارى دا، بەلگىلى ءبىر مولشەردە - كوشپەلىلىكتىڭ پەرزەنتتەرى. ولاردىڭ ءوزى ەكى كاتەگورياعا بولىنەدى: بايىرعى وراسان كوشپەلى ءومىردىڭ اۋىل-اۋىلدا ساقتالعان كەيىنگى جۇقانا-جۇرناقتارىنىڭ ءوزىن كورىپ وسكەندەر جانە بايىرعى كوشپەلى ءومىردىڭ تەك ءسوزىن ەستىپ جەتىلگەندەر. العاشقىلارىندا جاسىرىن جاتقان سۋىرىپسالمالىق سۇلۋ تالانتتىڭ نەگىزى بار، - كوكىرەگىنە تۇسكەن ويدىڭ نۇرلى ورنەكتەرىن كوپ جاعدايدا قاعاز بەتىنە دەمدە اسەم كوشىرتىپ ۇلگەرتەتىن. ەكىنشىلەرىنە - وي ۇشىعىن ۇستاپ الىپ، سونىڭ ءمان-جايىن كەڭىنەن، اسىقپاي تولعانۋعا بەيىمدىلىك ءتان. الايدا، ولاردىڭ دا جۇرەكتەرىنىڭ تۇكپىرىندە سۋىرىپسالمالىقتىڭ ءاز يمپۋلسى از دا بولسا ساقتالعان. وسى ەكى توپتىڭ ءبىر ۇقساستىعى سول، ول - ەكەۋىنىڭ دە ءوز جان سىرلارىنىڭ بۇقاراعا جاريا جەتۋىنە ەش اسىقپايتىندىعى، ءار ويدىڭ لەبىزىن قىرناپ-جونىپ ۇزاق وڭدەيتىنى، ءار ويدىڭ اۋەزىن كوڭىل قوبىزىنىڭ قۇلاقكۇيىمەن سايكەستەندىرە، بارىنشا قوڭىرلاي تۇسۋگە تىرىساتىندىعى. ونىڭ سەبەبى نەدە؟ ونىڭ ءبىر سەبەبى: «ايتىلعان ءسوز - اتىلعان وق», سوندىقتان، «اتتىڭ» ەكەن، ونى دالدەپ «اتۋىڭ» كەرەك، ويتكەنى، ءبىر وقتى ەكى رەت اتا المايسىڭ. «قايىرا اتىلمايتىن» ونداي ءسوزدىڭ وكىنىشى از بولمايدى. ەكىنشى سەبەبى - سۋىرىپسالما تالانتتىڭ جاسامپازدىق كورسەتەر تىڭدارماندىق اياسىنىڭ بارىنشا تارىلۋى، كەرىسىنشە، وقىرماندىق سفەراسىنىڭ بارىنشا زورايۋى. ال، «ايتتىم - ءبىتتى، اتتىم - ءتيدى» - ناعىز سۋىرىپسالما اقىنداردىڭ ءپرينتسيپى. ول پرينتسيپ - ولاردىڭ تىلگە باي كوشپەلىگە ءتان شاپشاڭ دا دانا ويلاي بىلەتىن شەشەندىك ەرەكشە قابىلەتتىڭ ءوز بويلارىندا بارلىعىنا بەك سەنگەندىكتەن قالىپتاسقان ءۇردىس. ياعني، جازبا اقىنداردىڭ «توعىز تولعانىپ-ون ويلانىپ» بارىپ قانا دۇنيەگە اكەلەتىن تۋىندىسىنا ساي شىعارمانى حاس سۋىرىپسالما اقىندار سالعان جەردەن-اق ساڭقىلداپ ايتىپ بەرە الادى. وعان نوعايلى زامانىنداعى قازتۋعاندارعا بارماي-اق، بەرگى سۇيىنبايلارعا كەلمەي-اق، بۇگىنگى ايتاقىن، امانجول، ايبەك، ت.ت. ۇزدىك ايتىسكەرلەردى مىسالعا الساق تا بولار. ايتسە دە، قازىرگى زاماندا سۋىرىپسالمالىقتىڭ جاسامپازدىق اياسىنىڭ وتە تارلىعى - اكسيوما. ونى ايتىس كەزىندە سول جىر دوداسى وتەتىن سارايلاردىڭ تىڭدارماندارعا اركەز لىق تولى بولۋى دا جوققا شىعارا المايدى. ايتىسقا ءار ون مىڭ قازاقتىڭ ءبىرى عانا بارادى، ءسوزدى ۇعاتىن، قاستەرلەي بىلەتىن.

جالپى، رۋح پەن ەس جاسامپازدىعى تۇرعىسىنان كەلگەندە، كوشپەلىنىڭ سيمۆولى - ولەڭ، وتىرىقشىنىڭ سيمۆولى - قارا ءسوز; كوشپەلى - كونە سەزىمنەن قۋات الىپ، جاڭاشا ويلانادى، وتىرىقشى - ەسكى ويدان قۋات الىپ، جاڭاشا سەزىمگە بەرىلەدى; كوشپەلىنىڭ قارەكەتى - اپريوري «وي-ءسوز»، وتىرىقشىنىڭ قارەكەتى - اپوستەريوري «ءىس-جۇزە»، ت.ت. سايكەسىنشە، «ءبىر-بىرىنە انتاگونيست» كوشپەلىلىك مەن وتىرىقشىلىق اقىندارىندا دا سولاي:  «ساباسىنا قاراي - پىسپەگى...».

قوش، سونىمەن، قازاقتىڭ مىقتى جازبا اقىندارى كوپ، مىقتى ايتىسكەر اقىندارى از. سولاردىڭ ءبىرى - داۋلەتكەرەي. وعان ەشكىمنىڭ تالاسى بولا قويماس. وسى ورايدا «وتكەن عاسىر باسىنداعى «تۇيە مىنگەندەرىنىڭ ءوزى ءتورت اۋىز ولەڭگە شەبەر بولعان» («تۇيە مىنگەن ءار قازاق ءتورت اۋىز ولەڭ بىلەدى») سۋىرىپسالما قازاقتىڭ كەيىنگى كەزدە جازبا اقىندىعىنىڭ كەڭىنەن ورىستەۋىنىڭ ءمانىسى نەدە؟» - دەپ سۇراق قويۋدىڭ دا ەش قاجەتى جوق. ول قۇبىلىس جوعارىدا ايتقانىمىزدان شىعادى - قازاقتىڭ اقىل مەن كوڭىلدى جۇپارلايتىن، رۋحتى اسقاقتاتاتىن ەجەلگى كوشپەلى ءومىر ءسۇرۋ سالتى ءبىرتىن-ءبىرتىن ادىرا قالىپ، ەلدىڭ سانالى تىرلىگىن وركوكىرەك سايتانعا ءتان پراگماتيكالىق وتىرىقشىلىق ءبىرجولاتا جاۋلاپ الىپ قويدى. سونىڭ كەسىرىنەن، اتالى ءسوزدى «قىراعى كوزبەن وقىپ قانا» قويماي، كەمەل قۇلاقپەن دە مەڭگەرۋگە جەتىك بولمىس رەتىندەگى ورتاقشىل جومارت-ءمارت-دانا-اڭقىلداق كوشپەلىنىڭ داۋرەنى كوزدەن بۇلبۇل ۇشتى. ياعني، كوشپەلىنىڭ اتالى ءسوزدى جاراتۋ-تاراتۋ، وقۋ-توقۋ، قابىلداپ-قاسيەتتەۋ كەڭىستىگى - ۇلان-عايىر ەدى. ءبىر فورمۋلاسى: «كوز  جەتپەگەن جەرگە ءسوز جەتەدى». ال، وتىرىقشى نە نارسەنى دە «ءوزى مەنشىكتەگەن» وڭاشا تار ايادا «كوزبەن شۇقشيا قابىلداۋعا» عانا قادەتتەنگەن. ولەڭدى وقىپ تۇيسىنۋىندە دە باستىسى - سول «كوز» فاكتورى. «قۇلاقپەن وقۋ» ولاردا - ەكىنشى پلاندا. قازاقتىڭ «جازبا اقىندىعىنىڭ» كەڭ ءورىس الۋىنىڭ باستى سەبەبى دە - سول، بۇقارا قازاقتىڭ وقىرماندىققا عانا بەيىمدەلگەن وتىرىقشىلىققا تۇتاستاي تۇبەگەيلى دۋشارلانۋى. ياعني، «كازاحسكي ستيح دو سيح پور راسسچيتان نا سلۋشاتەليا» (و. سۋلەيمەنوۆ. از ي يا. الما-اتا. «جالىن»-1989. ستر. 11.) ءداۋىرى ءوتتى، وقىرماندىق زامانى تۇبەگەيلى ورنىقتى.

داۋلەتكەرەيدىڭ قولجازباسىن وقي وتىرىپ، ونىڭ ايتىس ونەرىندەگى وزىنشە ساردارلىعىنىڭ ءھام ونىڭ سول ايتىس ونەرىن تاستاپ شىعىپ، جازبا اقىندىققا ءبىرجولاتا بەت بۇرۋىنىڭ ءمانىسى جايىندا ويلانعاندا، مىنە، وسىنداي ۇزاق تولعانىسقا تۇسەمىن. انىعىراق ايتسام، «سحەماتيزمدىك تەورياعا» كوشۋگە ءماجبۇرمىن. ويتكەنى، قازاقتاعى سۋىرىپسالما اقىندىق → جازبا اقىندىق ترانسفورماتسياسىنىڭ بارشا ءمان-مازمۇنىن سارالاپ-ساراپتاپ ايتۋعا بەت بۇرساق، تاريحى كونەدەن سۋىرىلاتىن تۋعان ەلىمىزدىڭ وراسان جاراداي سىزداعان اسا دەرتتى جۇرەگىن ور توسكە سالىپ اياۋسىز سوققىلاعانداي راقىمسىز كۇي كەشەتىنىمىز انىق. سول كۇيدىڭ بەرتىنگى كورىنىسىنىڭ ءبىر ۇزىگىنىڭ ءوزى - «مايقى-موڭكە-بۇقار-شورتانباي» زار. «اللا» دەگەن ءسوز - جەڭىل، اللاعا اۋىز جول ەمەس» (اباي) دەمەكشى، «...شورتانباي»-زار» دەۋدىڭ ءوزى دە - ايتۋعا عانا وڭاي. سەبەبى، قازاقتىڭ گەندىك جادىندا بۇل بەس كۇندىك جالعاننىڭ ادام بالاسى وتكەرەر مىڭداعان جىلدىق بارشا «جازۋى» بار دەسەك، ەش قاتەلەسپەيمىز. ەڭ باستىسى، سول «جازۋدىڭ» ماڭگۇرتتەنگەن ءوز مىي قىرتىسىمىزدا تىرىدەي كومىلگەن - ولەڭ (جۇپار ءان-جىر), ابايشا ايتقاندا، پاتشا ءسوز ەكەندىگى. ءبىزدىڭ بۇكىل فولكلورلىق قازىنامىز، حالىقتىق ءان-كۇيلەرىمىز، بارشاسى - سۋىرىپسالما دارىندىلىقتىڭ ءدۇر-جاۋھارلارى. امال نەشىك، ءبىز - ءوزىمىزدىڭ السىرەگەن رۋحىمىز بەن تەگىمىزدىڭ، باس قاۋاشاعىمىزدا «قوڭىرسي تۇتىندەگەن» جانىمىزدىڭ ەجەلدەن پاتشا ءسوز كەيپىندە بولعاندىعىن مۇلدە ۇمىتقان حالىقپىز; قازىر «ات كەكىلىندەي ءبىر تۇتام» مولشەرگە تۇسكەن سۋىرىپسالما اقىندىق تالانتىمىزدىڭ ەجەلگى اتا-بابالار كەزىندە جالپىعا ءتان بولعان رۋحاني رىتسارلىق ەرەكشە قابىلەت-قاسيەتتەن  از-ماز ساقتالىپ قالعان ءبىر شوق ۇشقىن عانا ەكەندىگىن مۇلدە ۇقپايتىن حالىقپىز.

مۇنداي كەپكە قالاي تۇستىك؟ ول دا - كۇنى-ءتۇنى سارناپ تاۋىسا المايتىن ءبىر شەرلى اڭگىمە. ول اڭگىمەنىڭ ەڭ باستى ايتار اقيقاتى - تابيعات-انادان بولەكتەنىپ قانا قويماي، ونى اياۋسىز قورلاپ-زورلاپ، بارىن تارتىپ الا وتىرىپ، ونى ءوز باس پايداسىنا عانا جاراتۋدى ويلايتىن بەزبۇيرەك پەندەشىلىككە ءتاۋ ەتكىزەر وتىرىقشىلىققا بايىرعى كوشپەلىنىڭ تۇبەگەيلى دۋشارلانۋى جايىنداعى ءپالساپا.

ءبىز، سولايشا، جۇپار پاتشا وي بولىپ تابىلاتىن ەجەلگى اڭقىما تابيعاتىمىزدان ايىرىلدىق، كوركەم ءسوزدىڭ ءمانى مەن مازمۇنىن ءھام ماڭىزىن ۇعىنۋدان ماقۇرىمداندىق، اتالى سوزگە توقتاۋدى قويدىق، رۋحانياتتى وزىمىزدەن ەمەس، وزگە ەلدەردەن ىزدەۋگە كوشتىك، سولارعا ولەردەي ەلىكتەدىك، ءتىپتى، ولەڭ ورنەكتەرىنە دەيىن. اتا ءتىلىمىز شۇبارلاندى، اتا مەكەنىمىز وزىمىزدىكى بولۋدان قالدى...

وسىنداي قاسىرەتتى ءبىر ۇقسا، الدىمەن سۋىرىپسالما سۇڭعىلا اقىندار ۇقپاق. ولار ونى ۇعىپ قانا قويمايدى، «اقىرىپ تەڭدىك سۇراعان» دۋلىعالى بەرگى جىراۋ بابالارىمىزداي، بەيرۋحانيات پاندەمياسىنا ايداي داۋا قارسىلايدى. سونداعى ولاردىڭ ناق تا حاق سەنىمى - تىرلىك-تۇرمىسىمىز عىلىمي تەحنيكالىق دامۋ باعىتىن عانا باستى ۇستانىم ەتەر وتىرىقشىلىق سيپاتىندا بولسا دا، پەندەنى پەرىشتەگە اينالدىرارلىق الاپات ىزگى قۋاتقا يە رۋحاني پاراساتتىلىق دامۋ نەگىزىندەگى كوشپەلى ءومىردىڭ ۇلتتىق رۋحىمىز بەن اقىلىمىزدا بەك ساقتالۋىنىڭ ءومىر سۇرۋدە اۋاداي قاجەتتىلىگى ءھام پارىز ەكەندىگى جونىندەگى كەمەل تانىم. وسىنداي تانىم-سەنىمنىڭ نۇرلى ءدانىن اۋىل اڭقىعان اۋديتوريالارعا عانا شاشا بەرۋ دە - اقىلدىنىڭ ءىسى ەمەس. ويتكەنى، ول كورەرمەن-تىڭدارمان توپ - كوشپەلىگە ءتان اڭقىلداق قاسيەتى ونسىزدا بارشىلىق قاۋىم. رۋحاني پاراساتتىلىق دامۋدىڭ ءدانىن شاشساڭ، ابدەن وتىرىقشىلانا اسسيميلياتسيالانىپ-ۋربانيزاتسيالانىپ، تەگىن ۇمىتۋعا تەزدەتە بەت العان دانەمەسىز بۇقارا-قازاققا شاش، توتەسىنەن، توبەسىنەن.

وسى قاراپايىم اقيقاتتى سۋىرىپسالما اقىنداردىڭ كوبىسى جاس كەزىندە اڭعارماي، قوشەمەتتىڭ بۋىمەن تاعى ءبىراز جىل جانە «اندەتىپ» وتكىزىپ الاتىندىعى بولماسا، جالپى العاندا، ايتىس ونەرىنىڭ شەبەرلەرى اقىرىندا الگى اقيقاتپەن («ۆ ەپوحۋ فولكلورا كازاح بىل سلۋشاتەلەم، زا پولۆەكا نوۆوي يستوري ون ستال چيتاتەلەم». ولجاس) ءبارىبىر ايقارا قاۋىشىپ، ايتىلماعان ءسوزى جوق باعزى كوشپەلى دانا اتا-بابالارىمىزدىڭ اسا باي فولكلورلىق مۇراسى جاۋھارلارىن مودەرندىك تەحنولوگيامەن قايىرا وڭدەپ-جاڭعىرتۋ جولىندا وتىرىقشى وقىرمانداردىڭ ساناسى مەن تالابىنا ساي كەلەر جازبا اقىندىقتىڭ ءيىر-ءيىر سوقپاعىنا ەرىكسىز تۇسۋگە ءماجبۇر بولادى دەپ ويلايمىن. ءتىپتى، «شاپان كيىپ، ات ءمىنىپ شارشاعاندارىنىڭ» وزدەرى دە سول سوقپاقتىڭ توڭىرەگىن «ەرسىلى-قارسىلى شيمايلاپ» جۇرەتىنىنە سەنىمىم كامىل.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ناعىز ايتىسكەر اقىننىڭ جۇرە كەلە بەتكە ۇستار قۇبىلاسى، بايىزداپ بارار  جەرى - وتىرىقشىلىق وقىرماندارىنا بەيىمدەلگەن جازبا اقىندىق. الايدا، سۋىرىپسالمالىق پەن جازبالىقتى قاتار الىپ جۇرەتىن اقىندار دا بار. مىسالى، رينات زايتوۆ باۋىرىمىز - سونداي قۇبىلىستىڭ وكىلى. ال، داۋلەتكەرەيدىڭ ءجونى وزگە ايتىسكەرلەردەن مۇلدە بولەك. بىرىنشىدەن، ونىڭ قازىرگى جاس مولشەرى ايتىسكەر اقىننىڭ ناعىز كەمەلدەنەر شاعىنا ءدوپ كەلەدى. سوعان قاراماستان، ول ايتىس ارەناسىن بىردەن تاستاپ شىعىپ، جازبا اقىندىقتىڭ جولىنا تۇبەگەيلى بەت بۇردى. بۇل - ەكى. ۇشىنشىدەن، ول تۇقىمىنان-تۋمىسىنان اقىندىق قاسيەتكە يە: اقىن كاپ (قۇمارۇلى) اعانىڭ  ۇلى، ءسوز سايىسىنىڭ ەجەلگى سالتىن ۋىز ساقتاعان اقىن ەگەۋحان (مۇقاماديقىزى) تاتەنىڭ ايدارلىسى. تورتىنشىدەن، ءبىزدىڭ كەشەگى كولحوز-سوۆحوز مالشىلارى ۇستانعان كوممۋنيستىك كوشپەلىلىگىمىزبەن سالعاستىرعاندا، داۋلەتكەرەي - شىن ماعىناسىندا كوشپەلىنىڭ پەرزەنتى، اياۋلى بايان-ولگيدە كۇنى بۇگىنگە دەيىن ىرعاعىنان جاڭىلماعان ناعىز كوشپەلى ءومىردىڭ كوزىن دە كورىپ، ءسوزىن دە ەستىپ بۇلا وسكەن داۋلەتكەرەي ەسەنعالي راۋشانوۆ اعاسىنىڭ «كوشپەلىنىڭ ەڭ سوڭعى اقىنى - مەن بولامىن» دەگەن  «مەنمەندىگىنە» شامدانىپ  قالاتىنى دا سوندىقتان:

ەسەن اعا، ەسەنسىز بە، اۋەلى؟

بۇتاق جايعان توراڭعىلداي ماۋەلى.

تاۋدا تۋىپ تارپاڭ وسكەن تارعىلداي

اقىندىقتان

مەن دە - وزىڭشە دامەلى.

دۇربەلەڭگە ىلەستىرىپ دۇرمەك كۇن،

«بارلىعىنان كەش قالىپسىز قۇرمەتتىڭ».

«ات تاعالاپ، اتان قومداپ ەر جەتكەن

ەڭ سوڭعى اقىن - ءسىز...» ەكەنىن بىلمەپپىن.

ال، مەن بولسام، تەرىسكەيىندە التايدىڭ

مارقا قوزى داۋىسىمەن مارقايدىم.

تاڭ-كۇزەتتە شۇرقىراتا جىلقى ايداپ،

جالقى مۇڭىن تىڭداپ ءوستىم جارتى ايدىڭ...

مىنە، وسىنداي اڭقىلداعان تاعدىر يەسى ناعىز كەمەلىنە كەلگەن شاعىندا كوشپەلىگە ءتان سۋىرىپسالمالىق ونەردەن ءوز ەركىمەن باس تارتىپ، جازبا اقىندىقتىڭ ءيىر-ءيىر سوقپاعى ارقىلى، قالىڭ قازاقتىڭ الگىندە ءوزىمىز ايتقان دەرتتى جۇرەگى مەن رۋحىن ءھام جۇپار پاتشا ءسوز تىرىدەي كومىلگەن ۇلتتىق ەسىن قاسيەتتى كوشپەلى ءومىردىڭ بەلگىلى ءبىر مولشەردە ءوزى كورىپ-ءبىلىپ، تانىپ-سەنگەن شاپاعاتتى شاراپاتىمەن قولدان كەلگەنشە بارىنشا جۇپارلاپ قالۋعا ساپارلاتا شىعادى. ەشقانداي اسىرا ايتقاندىق ەمەس، دالالىق اقىن داۋلەتكەرەيدىڭ ءوز تابيعاتىنا مۇلدە جات وتىرىقشىلىق تىرلىكتىڭ شىرماۋىندا شيىرشاق اتا شامىرقانعان كەيىنگى جازبا اقىندىعىن مەن وسى تۇرعىدا تۇسىنەمىن. ارينە، باۋىرىمىزدىڭ بۇل ورايداعى قولجازبا دۇنيەلەرىنىڭ ءبارىن بىردەي ساف التىن دەۋگە كەلمەس. دەگەنمەن، ول دا - تۇسىنىكتى، جازبا اقىندىقتىڭ دا وزىندىك كريتەريلەرى مەن پارامەترلەرى بولادى. ياعني، «چيتاتەل نۋجداەتسيا ي ۆ زريتەلنوم ريسۋنكە، ي ۆ تونيچەسكوم پودتەكستە. ون ترەبۋەت ۋگلۋبلەننوستي ي كومپاكتنوستي ستيحا» (و. سۋلەيمەنوۆ. از ي يا. ستر. 11.) سول نەگىزدە «ءسۇتتى ءىڭىر» اتتى شاعىن ولەڭدەر جيناعىن عانا شىعارىپ ۇلگەرگەن باۋىرىمىزدىڭ «ايتىسكەرلىك اسپانىنان» تۇسە-مۇسە، جازبا اقىندىق الەمىنىڭ «مينوتاۆرلىق ءلابيرينتىن» دە بىردەن مەڭگەرىپ كەتۋى وڭاي شارۋا ەمەس. الايدا، داۋلەتكەرەيدىڭ اتالمىش قولجازباسى ەرتەڭ كىتاپ بولىپ شىعا قالعان جاعدايدا، ولەڭ تۇسىنەر وقىرماننىڭ ونداعى جىرلاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنەن بايىرعى اتا-بابالارىمىزدىڭ قىمىز بەن قىمىران، جۋساندى دالا مەن جۇلدىزدى اسپان، ارشالى تاۋ مەن وزەن-كول، دانا ءسوز بەن كۇمبىر كۇي،  جاۋىنگەرلىك ءھام جومارتتىق سالت-ءداستۇر اڭقىعان ايبارلى كوشپەلى ءومىرىنىڭ جانعا شيپالى سامالىن ەمىرەنە جۇتقانداي ەرەكشە پوەتيكالىق سامالا سەزىمگە بولەنەرى - حاق.

كوشپەلى وركەنيەتتىڭ بەل بالاسى بولعاندىقتان، داۋلەتكەرەي - تىلگە شەشەن دە شەبەر. بۇل دا - ونىڭ وزگە اقىنداردان ءبىر ەرەكشەلىگى. بىزگە بەلگىسىز ارحايزمدەردىڭ (بالكىم، ديالەكتىلەردىڭ) ءار شۋماقتىڭ ءون-بويىنان جۇمباق جالاۋلاپ، ولەڭنىڭ ايباتى مەن ارىنىن اسىرا تۇسەتىندىگى دە سوندىقتان.

جالپى العاندا، اتالمىش قولجازبادان دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىن تۇلپارلارىنىڭ ءتورت تۇياعى بەك مورلەگەن; الەمدىك بارشا وتىرىقشى وركەنيەتتەردىڭ رۋحاني نەگىزىن كيىزۇيلى ارباسىنىڭ ىزىمەن ايقىن سالىپ بەرگەن; دوستارىن بۇلتقا تەڭگەرگەن، دۇشپاندارىن قارا جەرگە ەڭىرەتكەن; ءلاززات پەن مۇڭ اتاۋلىنى كەمەل پاراساتىمەن كامىل وتكەرگەن جاۋىنگەر دە جاسامپاز باعزى بابالارىمىزدىڭ كوشپەلى ءومىرىنىڭ پەرىلىك قاسيەتىن اۆتوردىڭ ەگىلە كوكسەۋىنىڭ، پەرىشتەلىك كوركەمدىگىن ولەردەي ساعىنۋىنىڭ  بەبەۋلەگەن ءھام بۋىرقانعان قۇپيا سارىنى ايقىن شالىنادى جۇرەككە. جانە، سول ەرەكشە سارىنعا التايدىڭ ار جاق-بەر جاعىن تۇتاس الىپ جاتقان تۋعان ەل - تۋعان جەرگە دەگەن ىڭكارلىگىنىڭ قوش اۋەزى مەن بۇگىنگى كاپيتاليستىك قوعامعا دەگەن قامىرىقتى ويلارىنىڭ مانارتاۋداي زور ماڭىزى دا قوسىلا-جالعاسا شالقيدى.

قالاي دەسەك تە، داۋلەتكەرەيدىڭ ءبىرلى-جارىم السىزدەۋ ولەڭدەرىنەن باسقالارىنىڭ بارىنەن دە ەجەلگى كوشپەلىگە ءتان ەشكىمگە باس يمەس رۋح اسقاقتىعىنىڭ ۇيقاس پەن بۋىن زاڭدىلىقتارىنا مۇلدە باعىنبايتىن بەينە ءبىر كۇركىرەگەن كۇندەي، جارقىراعان الاپات نايزاعايداي عالامات ەركىن قۋاتى انىق اڭعارىلادى. ولاردىڭ ءار جولىنا ۇڭىلۋدەن، ءار سوزىنە شۇڭىلۋدەن سانالى تۇردە باس تارتۋىمىز دا سودان - ارتىق-كەم ايتىپ قالامىز با دەگەن ساقتىقتان. ءبىزدىڭ ەندىگى تىلەك - وسى قولجازبانىڭ تەزىرەك تاسقا باسىلىپ شىقپاعى.

«اباي-اقپارات»